176
заңды әрекеттерді ӛздері жҥзеге асыра алмағанда тапсырма
шартына және осындай әрекеттерді жҥзеге асыратын басқа
тҧлғалардың кӛмегіне жҥгінеді.
ҚР АК 846 б. 1 т. сәйкес, тапсырма шарты бойынша бiр тарап
(сенiм бiлдiрiлген ӛкiл) екiншi тараптың (сенiм бiлдiрушiнiң)
атынан және соның есебiнен белгiлi бiр заңды iс-әрекет жасауға
мiндеттенедi. Сенім білдірілген ӛкiл жасаған мәмiле бойынша
қҧқықтар мен мiндеттер тiкелей сенiм бiлдiрушiде пайда болады.
Тапсырма шарты
консенсуалды болып табылады, себебі
тараптар арасында келісімге қол жеткізілгенде жасалды деп
есептеледі. Ол ақылы да және ақысыз да бола алады.
Тапсырма шарты бойынша бір тарап (сенім білдірілген ӛкіл)
екінші тараптың (сенім білдірушінің) атынан және соның есебінен
белгілі бір заңды іс-әрекет жасауға міндеттенеді. Сенім білдірілген
ӛкіл жасаған мәміле бойынша қҧқықтар мен міндеттер тікелей
сенім білдірушіде пайда болады (АК 846 б. 1 т.).
Егер заң актiлерiнде немесе шартта кӛзделген болса, сенiм
бiлдiрушi сенiм бiлдiрiлген ӛкiлге сыйақы тӛлеуге мiндеттi.
Егер тапсырма шарты тараптардың
екеуiнiң немесе олардың
бiрiнiң кәсiпкерлiк қызметтi жҥзеге асыруына байланысты болса,
шартта ӛзгеше кӛзделмесе, сенiм бiлдiргiшi сенiм бiлдiрiлген
ӛкiлге сыйақы тӛлеуге мiндеттi.
Егер шартта немесе заң актiлерiнде шартты орындаудың
ӛтелуi кӛрсетiлсе, бiрақ сыйақының мӛлшерi кӛрсетiлмесе, онда ол
осыған ҧқсас қызметтер ҥшін әдетте, қабылданған баға ескеріле
отырып айқындалады.
Сенiм бiлдiрiлген ӛкiл барлық талап етiлген iс-әрекеттердi
тиiстi тҥрде
атқарғанын, бiрақ тапсырма оның кiнәсiнсiз
орындалмай қалғанын дәлелдеген кезде сыйақы тӛленуге тиiс.
Тапсырма шарты, қағида бойынша, сенім білдіруші (ӛкілдік
беруші) мен сенім білдірілген тҧлғаның (ӛкілдің) арасындағы ішкі
қатынастарын реттеуге бағытталған. Осы шарттан пайда болатын
ӛкілдіктің сыртқы бейнесі ӛз кӛрінісін сенімхатта табады.
Шарттың тараптары ретінде
сенім білдіруші және сенім
білдірілген ӛкіл деп аталатын тараптар қатынасқа тҥседі.
Тапсырма шартының ерекшелігі, мҧнда сенім білдірушінің де,
177
сенім білдірілген ӛкілдің де орнын тек әрекетке қабілетті тҧлғалар
ғана иемдене алады. Егер де тапсырма шарты коммерциялық
ӛкілдік қатынастарын ресімдейтін болса,
онда сенім білдірілген
ӛкіл жағында кәсіпкер-азамат немесе коммерцилық заңды тҧлға
болады. Сенім білдірушінің тапсырмасымен анықталатын
делдалдық қызметтерді кӛрсету тапсырма нысанасын қҧрайды.
Тапсырма шартының пәні сенім білдірілген ӛкілдің тиісті заңды
іс-әрекеттерді жасау әдістеріне немесе тәртібіне, жасалатын
мәмілелер бойынша контрагенттерді анықтауға қатысты сенім
білдіруші берген тапсырмалармен нақтылана тҥсуі мҥмкін. Заң тек
сенім білдірушінің нҧсқаулары нактылы, заңды және жҥзеге
асырыла алатын болуы тиіс екендігі жӛнінде айтады. Нҧсқаудың
заңдылығы сенім білдірілген ӛкіл тапсырманы орындағанда тек заң
аясында ғана әрекет еткені жӛн дегенді білдіреді. Сондықтан сенім
білдірушінің нҧсқаулары қҧқыққа қайшы болса, сенім білдірілген ӛкіл
оны
орындауға міндетті емес, егер де ол осындай заңсыз
нҧсқаулар бойынша жҥріп, әрекет етсе, ол ӛзі ҥшін жағымсыз
қҧқықтық салдар туғызуы мҥмкін.
42
Достарыңызбен бөлісу: