А. С. Киздарбекова Г. Б. Асетова Кәсіпкерлік қҧқық ОҚулық

25 
6. Кәсіпкерлік қҧқықтың қайнар кӛздері 
Кәсіпкерлік қҧқықтың қайнар кӛзінің иерархиясы біздің 
қҧқықтық жҥйеге дәстҥрлі болып табылады, яғни халықаралық 
шарттар-конституция-заңдар-заңға бағынышты актілер.
1. Қазақстан Республикасының қҧқықтық жҥйесінің қҧрамдас 
бӛлігі ретінде халықаралық қҧқықтың жалпымен танылған 
қағидалары және нормалары, сонымен қатар екі жақты әрі кӛп 
жақты Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары (сауда 
туралы, экономикалық ынтымақтастық туралы) табылады. ҚР АК 
халықаралық және ҧлттық заңнаманың арасында болуы мҥмкін 
қақтығыстарды халықаралық нормаларға басымдылық бере 
отырып шешеді.
2. 
Кәсіпкерлік 
қҧқықтың 
басты 
қайнар 
кӛзі 
ҚР 
Конституциясы болып табылады. Кәсіпкерлік қҧқық ҥшін ерекше 
маңызға салалық қағидалары бар конституциялық нормалар ие. 
Онымен қоса, Конституцияда кәсіпкерлік кепілдіктері мен 
шектеулері бекітілген. 
3. Әрі қарай қҧқықтың қайнар кӛздерінің иерархиялық 
қҧрылымында 
ҚР-ның: 
Азаматтық, 
Салық, 
Әкімшілік 
қҧқықбҧзушылықтар туралы, Қылмыстық, Жер, Экологиялық 
кодекстерін атап ӛту керек. Кӛбіне, бҧл жерде ҚР Азаматтық 
кодексі кәсіпкерлікті реттейтін кӛптеген нормаларға толы. 
Кәсіпкерлік қызметтің тҥсінігінен, оны жҥзеге асырудың 
ҧйымдастырушылық-қҧқықтық нысандарынан, кәспікерлердің 
мҥліктерінің қҧқықтық режимінен бастап, кәсіпкерлік шарттардың 
тҥрлеріне дейін ҚР АК-нде кӛрініс тауып, реттелген.
4. Кәсіпкерлік қҧқықтың қайнар кӛздерінің жҥйесінде 
кодекстерден басқа алдыңғы рӛлге заңдарда ие, олардың жіктелуін 
келесідей тҧрғыда кӛрсетуге болады:
а) нарықтың анықталған бір тҥрін жалпы реттелуін 
қамтамасыз етуші заңдар, мысалы, «Бағалы қағаздар нарығы 
туралы» ҚР Заңы;
ә) нарықта қызметін жҥзеге асырушы субъектілердің 
қҧқықтық жағдайын бекітуші заңдар, мысалы, «Акционерлік 

26 
қоғамдар 
туралы», 
«Ӛндірістік 
кооперативтер 
туралы», 
«Жауапкершілігі шектеулі шаруашылық серіктестіктер және 
қосымша жауапкершілігі бар шарушылық серіктестіктер туралы»,
«Мемлекеттік мҥліктік туралы» заңдар;
б) кәсіпкерлік қызметтің жекелеген тҥрлерін реттеуші заңдар, 
мысалы, «Инвестиция туралы», «Жарнама туралы», «Ойын бизнесі 
туралы» және т.б. заңдар;
б) қандай да бір кәсіпкерлік қызмет тҥрімен айналысатын 
субъектілердің қҧқықтық жағдайын бекітетін заңдар, мысалы, 
«Банктер және банктік қызмет туралы» және т.б. заңдар;
г) кәсіпкерлік қызметке белгілі бір талаптарды бекітуші 
заңдар, мысалы, «Лицензиялау туралы» және т.б. заңдар.
5. Кәсіпкерлік қызметті реттеу ісінде жоғары орынға, 
сонымен қатар, заңға бағынышты актілер де ие. Олардың ішінде 
ең алдымен, ҚР Президентінің жарлықтарын айтуға болады 
(мысалы, 
«Бәсекелестікті 
қорғау 
бойынша 
Қазақстан 
Республикасының Агенттігінің кейбір мәселелері туралы» 
(Монополияға қарсы агенттік) № 633, 23 шілде 2008 жылғы 
Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы),

жүктеу/скачать 1,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: