А. Соловьева, Б. Ибраимова
жүктеу/скачать 5,61 Mb. Pdf көрінісі
|
8-сынып биология
- Бұл бет үшін навигация:
- Екібасты және үшбасты бұлшық еттер
| Бұлшық еттің құрылысы:
1 – бұлшық ет талшығының қабықшасы; 2 – бұлшық ет талшығының шоғыры; 3 – бұлшық еттің жуан тал шықтары; 4 – бұлшық еттің жіңішке жіп тәрізді талшығы; 5 – оттекпен байытылған жақсы дамыған бұл шық ет талшықтары; 6 – май басып, нашар дамыған бұлшық еттер; 7 – сіңір 145 да қан тамырлары мен жүйке талшық тары болады. Қан тамырлары арқылы қан тасымалданады, ал жүйке талшықтары бұлшық еттердің жиырылу ын реттейді. Қаңқа бұлшық еттерінің ұшында берік дәнекер ұлпасынан түзілген сіңір орналасқан. Сіңір арқылы бұлшық еттер сүйектерге бекиді. Сіңір енжар, жиырылуға қатыспайды. Бұлшық еттер жиырылып, сүйектерді өзіне тартады. Бірақ босаңсыған кезде оларды итере алмайды. Осыған байланыс ты әрбір сүйекке 2 қарама- қарсы әрекет ететін ( антогонист-бұлшықет) бекиді. Олар бүгу және жазу болып бөлінеді. Мысалы, екі басты бұлшық ет (бицепс) жиырылған кезде қол шынтақтан бүгіледі, ал үш басты бұлшық ет (трицепс) жиырылған кезде қол шынтақтан жазылады (80-сурет). Бұлшық еттердің негізгі қасиеті жиырыл- ғыштық . Әрбір тітіркендіргішке бұлшық ет- тер жиырылып және босаңсып жауап береді. Ағзада бұлшық еттердің тітіркенуі орталық жүйке жүйесінің қатысуы арқылы жүзеге аса- ды. Орталық жүйке жүйесінен жүйкелер бойын- ша бұлшық еттерге импульс тер өтеді. Бұлшық еттер жиырылғанда көп мөлшерде энергия жұмсалады. 1 3 2 5 6 4 80-сурет. Екібасты және үшбасты бұлшық еттер 1 – иықты бүгіп, жиырылып қысқаратын екібасты бұлшық ет; 2 – үшбасты бұлшық ет; 3 – шынтақты бүгетін бұлшық ет; 4 – босаңсып ұзаратын үшбасты бұлшық ет; 5 – босаңсып ұзаратын екібасты бұлшық ет; 6 – шынтақ буынын жазатын бұлшық ет 10–3459 81-сурет. жүктеу/скачать 5,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|