Ахметжанов о. Н. Жануарлардың КӨз аурулары оқу құралы семей, 2012 Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 7,92 Mb.
|
7e7b7439-84b7-11e3-9ea3-f6d299da70eeкоз-3
7e7b7439-84b7-11e3-9ea3-f6d299da70eeкоз-3
| Көздің қайталамалы қабынуы – (iridocyclochorioiditis). Бұл ауру көздің тамырлы қабығының барлық бөліктерінің қайталамалы қабынуға ұшырауымен сипатталады Сондықтан бұл ауруды кейде қайталамалы иридо – цикло – хориоидит деп атайды. Жылқы және жылқы тұқымдастар (есек, қашар) ауырады. Көбіне 3 – 4 жастағы жануарларда кездеседі. Таралуы әртүрлі, барлық жерде бірдей емес. Европа елдерінде, Германияда, Прибалтика елдері мен Ресейдің Қиыр шығысында жиі байқалады. Қазақстанда өте сирек тіркеледі. Тамырлы қабықтың қабынуы серозды, серозды – фибринозды, фибринозды және геморрагиялық болатыны белгілі. Көздің қайталамалы қабынуының ерекшелігі бұл қабынулар іріңді қабынуға айналмайды. Сондықтан оны кейде «іріңсіз панофтальмит» деп атайды. Көздің басқа құрылымдары; қасаң қабық, торлы қабық, шыны тәрізді дене, көздің көру жүйкесі де әртүрлі денгейдегі қабынуға шалдығады. Көздің бұл ауруының негізгі ерекшелігі ауық – ауық клиникалық сауығу мен араға уақыт салып қайта қайталануы (рецедив). Аурудың қайта қайталану уақыты мен жиілігі әр түрлі, орташа 6 - 7 аптаға тең. Алғашқа рецедивтен соң – ақ көз алмасы сола бастағаны байқалады. Оның көлемі кішірейіп, көз шарасына түсіп, жоғарғы қабақтың терісінде қатпар пайда болады. Осындай бірнеше рецедивтен кейін малдың көзі көрмей қалады. Кейбір ғалымдар (П. Минчев., М.А. Мальцев) жылқыдан осындай 12 рецедив байқаған. Көздің қайталамалы қабынуының себебі әлі толық дәлелденбеген. Ол туралы бірнеше жорамал – теориялар ғана бар.
Біріншісі инфекциялық теория. Оған дәлел ретінде қабыну кезінде көз камерасы сұйығынан әртүрлі микроорганизмдердің табылғаны келтіріледі. Ол микроорганизмдер көзге қанмен енеді деп болжайды. Вебер деген ғалым ол микробтар көзге эгзогендік жолмен, дәлірек айтқанда қасаң қабықтың, конъюнктиваның микрожарақаттары арқылы енеді дейді. Бірақ ауру малдардың көзінен алынған материалдармен залалданған малдың көзі нақ қайталамалы қабынуға ұшырамаған. Бұл теорияға қарсы дәлел ретінде ғалымдар инфекциялық аурулардың қайта қайталануы сирек екенін және ол тек көздің қабынуымен шектелмейтінін келтіреді. Екіншісі интоксикациялық теория. Бұл көзқарас бойынша сапасыз азық жеген малдардың асқазаны дұрыс жұмыс істемейді, әсіресе белок толық қорытылмайды, соның салдарынан улы заттар түзіледі. Осы улы заттар қанға сіңіп, көзді қабынуға ұшыратады (П. Минчев). Ал бұған қарсы дәлел ретінде кейбір ғалымдар (К.А. Фомин) кейде сапалы және толық қанды рационмен азықтандырған малдардың да бұл ауруға шалдығатынын айтады. Үшінші паразитарлық теория. Бұл теория бойынша аурудың себебі паразит құрттар. Оның ішінде көзде паразиттік тіршілік ететін микрофиллярилер (Байер., Папов, 1938). Шынында да Бет және Суперер 1952 – 1954 жылдары осыған байланысты жүргізген зерттеулерінде ауру малдың көзінің түсті қабығынан, кірпікті денесінен және өзіндік тамырлы қабығынан көп мөлшерде микрофиллярилер (onchocerca cervicalis) анықтаған. Төртінші аллергиялық теория. Оны 1952 жылы Кеменс және Томас деген ғалымдар ұсынды. Қазір көптеген ғалымдар бұл аурудың себебі сан – алуан, яғни полиэтиологиялы деген көзқарас ұстанады. жүктеу/скачать 7,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|