Клиникалық және психологиялық-педагогикалық әдебиеттерде балалардағы психикалық дамудың кешігуінің бірнеше классификациясы келтірілген.
ПДТ-дің алғашқы клиникалық классификациясы 1967 жылы Т. А.Власова мен М. С. Певснер ұсынған. Осы жіктеу шеңберінде психикалық дамудың кешігуінің екі нұсқасы қарастырылды. Олардың бірі психикалық және психофизикалық инфантилизммен байланысты болды, онда эмоционалды-ерікті саланың дамуындағы артта қалушылық және балалардың алдыңғы қатарда жеке жетілмегендігі. Екінші нұсқа ПДТ-дағы танымдық белсенділіктің бұзылуын тұрақты церебральды астениямен байланыстырды, ол зейіннің бұзылуымен, алаңдаушылықпен, тез шаршаумен, психомоторлық летаргиямен немесе қозғыштықпен сипатталады. М. С. Певзнер ОЖЖ-дегі жеңіл органикалық өзгерістер және дұрыс емдеу және түзету-тәрбие жұмысымен эмоционалды-ерікті саланың жетілмегендігі қайтымды болуы керек деп есептеді. Сондықтан ПДТ кейде "психикалық дамудың уақытша кідірісі"ретінде анықталды. Алайда, М.Г. Рейдибоймның (1971), И. А. Юркованың (1971), М.И. Буяновтың (1986) катамнестикалық зерттеулерінің деректері көрсеткендей, баланың жасына байланысты эмоционалды жетілмегендік белгілері азайған сайын интеллектуалды жеткіліксіздік белгілері және көбінесе психопат тәрізді бұзылулар алдыңғы қатарға шығады.
Келесі классификацияның авторы-В. В. Ковалев (1979). Ол психикалық дамудың кешігуін дизонтогенетикалық және энцефалопатиялық нұсқаларға бөлді. Бірінші нұсқа мидың фронтальды және фронтальды-диенцефалдық бөліктерінің жетілмегендігінің белгілерінің басым болуымен сипатталады, екіншісі үшін субкортикалық жүйелердің зақымдану белгілері айқынырақ болады. Осы екі нұсқадан басқа, автор аралас резиденттік жүйке-психикалық бұзылулармен ерекшеленді — дисонтогенетикалық энцефалопатиялық.
Психикалық дамудың кешігуінің негізгі формаларының этиологиясы мен патогенезін ескере отырып, кейінірек жіктеуді 1980 жылы К.С. Лебединская ұсынды. Ол әдебиетке этиопатогенетикалық классификация ретінде кірді. Оған сәйкес психикалық дамудың кешігуінің төрт негізгі түрі бар: 1) Конституциялық генездің психикалық дамуының кешігуі; 2) соматогендік генездің психикалық дамуының кідірісі; 3) психогендік генездің психикалық дамуының кідірісі; 4) кідірісцеребральды органикалық генездің психикалық дамуы.
1. Конституциялық генездің психикалық дамуының кешігуі.
