-тоқсан Бөлім: Экология және тұрақты даму

1. 
   Ұғымдар мен анықтамаларды сәйкестендіріңіз.
   

2. 
   Сурет бойынша экожүйенің құрамдас бөліктерін анықтаңыз.
   

Түзушілер

• 
  ұғымдар мен анықтамаларды сәйкестендіреді;
  

• 
  сурет бойынша түзушілерге мысал келтіреді және мекен ету ортасын көрсетеді;
  

• 
  сурет бойынша тұтынушыларға мысал келтіреді және мекен ету ортасын көрсетеді;
  

• 
  сурет бойынша ыдыратушыларға мысал келтіреді және мекен ету ортасын көрсетеді.
  

Теңіз, орман, көл, тау, арал, шөл дала, сазан, түйе, батпақ, балдыр.

• 
  су экожүйесінің бөлімдерін таңдайды;
  
• 
  жер беті экожүйесінің бөлімдерін таңдайды;
  
• 
  таңдалған ұғымдардың қасиеттерін жазады.
  

 Экожүйеге ықпал ететін экологиялық

 Экожүйеге экологиялық факторлардың ықпал ету

Мәтінді мұқият оқыңыз. Мәтіннен экологиялық факторларды теріп жазыңыз және ықпал ету себептерін сипаттаңыз.

Адам табиғатсыз өмір сүре алмайды. Адамдар табиғат байлықтарын есепсіз пайдаланып, экологиялық ойсырауға ұшырады. Елді мекен маңындағы ағаштардың кесілуі, бұлақ көздері мен өзендерінің ластануы, қоқыстардың көбеюі, кейбір аңдар мен құстардың жойылуы – бұл үлкен мәселе. Әсіресе автокөліктер мен өнеркәсіптердің көбеюі ауаны және топырақты ластауда. Адамдардың электр қуатына сұранысының артуы жер қойнауындағы минералды ресурстардың игерілуін тездетіп, пайдалы қазбалардың сарқылуына және жер бедерінің өзгеруіне әсерін тигізуде.

• 
  экожүйеге ықпал ететін экологиялық факторларды атайды;
  

• 
  экожүйеге экологиялық факторлардың ықпал ету себептерін сипаттайды.
  

 Табиғи және жасанды экожүйелерді ажыратады

1. 
   Берілген сөздерді табиғи және жасанды экожүйелерге ажыратып жазыңыз: Бақша, орман, қала, теңіз, мұхит, шабындық, парк, аквариум, канал, өзен, тоғай.
   

Табиғи экожүйе:

______________________________________________________________________ Жасанды экожүйе:

______________________________________________________________________

2. 
   Табиғи және жасанды жүйелердің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын салыстырыңыз.
   

• 
  табиғи экожүйелерді анықтайды;
  

• 
  жасанды экожүйелерді анықтайды;
  

• 
  табиғи және жасанды экожүйелердің ұқсастықтарын жазады;
  

• 
  табиғи және жасанды экожүйелердің айырмашылықтарын жазады;
  

• 
  табиғи және жасанды экожүйелердің ортақ ерекшеліктерін жазады.
  

 Ағзаларды патшалықтарға жіктейді

1. 
   Тірі табиғат дүниелерін сипаттамаларымен сәйкестендіріңіз.
   

С) тірі организмдер дүниесіндегі негізгі екі топтың бірі. Жүруге және сезінуге бейім тіршілік иесі; негізінен, дайын органикалық қосылыстармен қоректенеді.

Саңырауқұлақтар (3)

4. 
   тек микроскопта ғана көрінетін аса ұсақ микробтар және олар көптеген әр алуан аурулар туғызады
   

5. 
   тірі организмдер дүниесіндегі негізгі екі топтың бірі. Құрлықтың барлық жерінде өседі, суда кездесетін түрлері де бар. 375 000-ға жуық түрі бар.
   

Жануарлар (5)

Жауабы:
1_____ 2_____ 3_____ 4_____ 5_____

2. 
   Берілген түйінді сөздерді пайдаланып, өсімдіктер дүниесі мен жануарлар дүниесінің айырмашылықтарын көрсетіңіз:
   

Хлорофилл, дайын органикалық заттармен қоректенеді, белсенді қозғалыста болады, органикалық заттар түзеді, фотосинтез, тұтынушылар, түзушілер, оттегін бөледі.

• 
  тірі табиғат дүниелерін сипаттамаларымен сәйкестендіреді;
  

• 
  өсімдікке тән қасиеттерді жазады;
  
• 
  жанауарларға тән қасиеттерді жазады.
  

1. 
   Біржасушалы және көпжасушалы ағзаларды кестеде берілген белгілер бойынша сипаттаңыз.
   

• 
  біржасушалы ағзаларды сипаттайды;
  

• 
  көпжасушалы ағзаларды сипаттайды.