Алтын орданың ыдырауы. Оның Қазақ жыраулар поэзиясындағы көрінісі



бет6/10
Дата08.05.2024
өлшемі90,98 Kb.
#201871
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Байланысты:
АЛТЫН ОРДАНЫҢ ЫДЫРАУЫ

Бұл орайда Сыпыра жыраудың орны бөлек. Ол шындығында Ноғайлы жырауы емес, Алтын Орда жырауы. Ноғайлы 1391 жылғы Ақсақ Темірдің бірінші жорығы­нан кейін Едіге ұлысы ретінде пайда болса, сол жылы Сыпыра Тоқтамыс ал­дын­да жырлап отырып, өліп кетеді. Ноғайдың “Едіге” жыры осындай дерек ұсынады. Демек, ол Ноғайлы ұлысы тарих есігін ашардан бұрын дүниеден озған. Ендеше, оны ноғайлыға неге телиді? Жоғарыда Ноғайлының Алтын Орданың рухани мұрагері екенін айтқан­быз. Сыпы­ра жырау өмірі соның бір дәлелі. Әр кезде, әр елде Ноғайлы жырларын, әсіре­се “Едіге” дастанын шығарған Сыпыра деген әңгіменің айтылуы тегін емес сияқты. Сыпыра көрген-білген, араласып-қатысқан оқиғасы екенін айғақтағысы келгендей өзі шығарған дастандарға өзін қосалқы кейіпкер ретінде қатыстырып, берген ақыл-кеңестерін жасырмай айтып, жырға енгізіп отырған. Мұны Сыпыра­ның шығармашы­лық қолтаңбасы десе де болады. Жалғыз “Едіге” емес, “Айса”, “Ай­са ұлы Ахмет”, “Алау батыр” “Әмет ба­тыр” жырларында да осы аужай анық аңғарылады. Өзбек хан, Жәнібек хан заманының мемлекеттік тұлғалары – аталмыш батырларды Сыпыра етене жақсы танып, біліп жырына арқау еткен.

  • Бұл орайда Сыпыра жыраудың орны бөлек. Ол шындығында Ноғайлы жырауы емес, Алтын Орда жырауы. Ноғайлы 1391 жылғы Ақсақ Темірдің бірінші жорығы­нан кейін Едіге ұлысы ретінде пайда болса, сол жылы Сыпыра Тоқтамыс ал­дын­да жырлап отырып, өліп кетеді. Ноғайдың “Едіге” жыры осындай дерек ұсынады. Демек, ол Ноғайлы ұлысы тарих есігін ашардан бұрын дүниеден озған. Ендеше, оны ноғайлыға неге телиді? Жоғарыда Ноғайлының Алтын Орданың рухани мұрагері екенін айтқан­быз. Сыпы­ра жырау өмірі соның бір дәлелі. Әр кезде, әр елде Ноғайлы жырларын, әсіре­се “Едіге” дастанын шығарған Сыпыра деген әңгіменің айтылуы тегін емес сияқты. Сыпыра көрген-білген, араласып-қатысқан оқиғасы екенін айғақтағысы келгендей өзі шығарған дастандарға өзін қосалқы кейіпкер ретінде қатыстырып, берген ақыл-кеңестерін жасырмай айтып, жырға енгізіп отырған. Мұны Сыпыра­ның шығармашы­лық қолтаңбасы десе де болады. Жалғыз “Едіге” емес, “Айса”, “Ай­са ұлы Ахмет”, “Алау батыр” “Әмет ба­тыр” жырларында да осы аужай анық аңғарылады. Өзбек хан, Жәнібек хан заманының мемлекеттік тұлғалары – аталмыш батырларды Сыпыра етене жақсы танып, біліп жырына арқау еткен.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет