Аминқышқылдар- молекуласында амин (~NH2) және карбоксил (-СООН) топтары бар органикалық қосылыстар
Құрамында әр түрлі функционалды топтары болғандықтан,аминқышқылдары гетерофункционалды қосылыстарға жатады.
Аминқышқылдары табиғатта көп таралған: ақуыздардың, пептидтердің және т.б. физиологиялық белсенді қосылыстардың.
Тіршілік үшін аса маңызды қосылыс ақуыз молекуласы аминқышқылдар қалдықтарынан құралатындықтан, олардың маңызы өте зор. Белок биосинтезіне жиырма шақты а-аминқышқылдары қатысады. Алмаспайтын аминқышқылдары организмде синтезделмейді, сондықтан олардың организмге қажеттілігі тек қана тағаммен қамтамасыз етіледі
Тіршілік үшін аса маңызды қосылыс ақуыз молекуласы аминқышқылдар қалдықтарынан құралатындықтан, олардың маңызы өте зор. Белок биосинтезіне жиырма шақты а-аминқышқылдары қатысады. Алмаспайтын аминқышқылдары организмде синтезделмейді, сондықтан олардың организмге қажеттілігі тек қана тағаммен қамтамасыз етіледі
Аминқышқылдар:
Аланин қышқылы
Аспаргин қышқылы
Глутамин қышқыды
Тирозин қышқылы
Аланин аминқышқылы
Аланин- бұлшық еттің және жүйке жүйесіне кіретін ақуыздардың аминқышқылы. Аланин бұлшық еттердің, бас ми мен орталық жүйке жүйесінің басты энергия табушысы болып табылады.
Молярлық массасы: 89.09г тең
Тәулік бойынша қажеттілігі: 6.6 г
Аланиннің қызметі:
Энергия алмасудың деңгейін;
Иммунитетті нығайту;
Қанттың қандағы деңгейін реттейді;
Органикалық қышқылдар мен қанттың метаболизмінде белсенді қатысады.
Аланииннің медицинада қолданылуы:
Аланин-аминотрансфераза- трансаминдеу процесін жылдамдататын процесс. Осы фермент тірі ағза мүшелерінде, көбінесе бүйректе кездеседі. Гепатоцитте басты цитозольді фракцияда орналасады. Аланин гепатоциттің ішкі құрылысының бұзылуы мен жасулық мембрана өткізгіштігінің жоғарлауы кезінде жұмысқа кіріседі.
АСПАРАГИН ҚЫШҚЫЛЫ:
Аспарагин қышқылы — ағзаның барлық бөлігінде бос күйінде және ақуыздар құрамында кездесетін алифатикалық аминқышқылы.
Протаминдерден басқа барлық белоктардың құрамына кіреді. Қайта аминдеуде маңызды орын алады, пурин мен пириминдер түзуіне қатынасады.
Аспарагин қышқылының қызметі:
Алмаспайтын аминқышқылдарын метионинді, треонинді, лизинді түзуде қор ретінде жүреді;
Аспарагин қышқылы зат алмасу процесінде аспарагин қоры және оның ыдырауының бірінші сатысы қызметін атқарады;
Сонымен қатар,жүйке жүйесіндегі орталық нейромедиатордың рөлін атқарады.
Аспарагин қышқылының қолданылуы:
Аспарагин қышқылын физикалық күш әсерінен эмоционалды тепе-теңдікті қалпына келтіруге ортомолекулярлық терапияда қолданады. Осы аминқышқылы бас миына энергия жеткізуші мен жүйке жүйесінің нейромедиатр ретінде қолданылады;
магний мен калий ионларының жасушаға енуін қадағалайды;
Глутамин қышқылы:
Моноаминодикарбон қышқылы
Глутамин қышқылы — тірі организмдегі протеиндер, әсіресе, қарапайым молекулалы заттар (глутатион, фолийқышқылы т.б.) құрамына кіреді және бос түрінде де кездеседі.
Организмдегі азоттык, алмасуда атап айтқанда,амин тобы тасымалдауда және зиянды аммиакты бейтараптандыруда маңызды рөл атқарады
Глутаминнің қолданылуы
Глутамин қышқылын кейбір ауруларды
емдеуде және тамақ өнімдерін дайындауда татымдық қосымша ретінде пайдаланады;
Глутамин адам ағзасындағы таптырмайтын, табиғатта кең таралған аминқышқыл. Қандағы концентрациясы басқа аминқышқылдарға қарағанда үлкен, яғни 500—900 мкмоль/л болып келеді.
Тирозин орын басатын аминқышқылдарға жатады.Адам ағзасында фенилаланиннен қалыптасады;
Тирозин орын басатын аминқышқылдарға жатады.Адам ағзасында фенилаланиннен қалыптасады;
Тирозин- гормондарды өндіру кезіндегі маңызды рөл атқаратын бастапқы қосылыс.Бірінші топтың гармондары жүйкенің ортаңғы жүйесінде, ал екіншісі қалқанша безінде қалыптасады;
Тирозин аминқышқылы
Тирозиннің қасиеттері:
Зерделілік пен жігерлілікті күшейту;
Жаттықтыру қарқындылығын күшейту;
Термогенез бен липолизді күшейту;
Кокаинге деген тәуелділікті емдеуге эффективтілігі.
