Аналитические материалы по обучению предметам «история казахстана»
Оқушылардың «Қазақстан тарихы» мен «Дүние жүзі тарихы» пәндері бойынша дайындық деңгейі
жүктеу/скачать 3,99 Mb.
|
2 Оқушылардың «Қазақстан тарихы» мен «Дүние жүзі тарихы» пәндері бойынша дайындық деңгейі Қазақстанда Оқушылардың дағдылары мен білімі, білім беру ұйымдары беріп жатқан білім беру қызметтерінің тиімділігі іске асуда білім берудің Ұлттық жүйесі табысты жұмыс істеп келеді [12]. 2.1 Оқушылардың оқу үлгерімін мониторингтік зерттеу нәтижелері Мониторингтік зерттеуді жүргізудің мақсаты Қазақстандағы жалпы білім беретін мектептердің «Қазақстан тарихы» және «Дүние жүзі тарихы» бойынша білім беру үдерісінің, білім алушылардың дайындық деңгейінің жағдайын анықтау болып табылды. Зерттеу келесі міндеттерді шешуге бағытталған: жалпы білім беретін мектептерде «Қазақстан тарихы» және «Дүние жүзі тарихы» бойынша оқушылардың білім сапасын анықтау; зияткерлік жарыстарға оқушылардың қатысу дәрежесін бағалау; оқушылардың зияткерлік біліктерін қалыптастырудың педагогикалық шарттары тиімділігінің дәрежесін анықтау; Мониторингтік зерттеулер он екі облыста өткізілді:Ақмола, Алматы, Шығыс-Қазақстан, Батыс Қазақстан, Қызылорда, Қостанай, Маңғыстау, Жамбыл, Павлодар, Солтүстік-Қазақстан, Астана және Алматы қалаларының жалпы білім беретін мектептерінде өткізілді.Жалпы білім беретін мектептердің 5-11 сынып оқушыларының тарих пәні бойынша оқу үлгерімі мен сапасы туралы мәлімет білім беру деңгейлері бойынша 1,2,3,4 кестелерде ұсынылған. Мониторинг барысында пән бойынша оқу бағдарламасында қарастырылған, оқу-танымдық қызмет әдістері мен білім алушылардың білімді игеруі тексерілді. Бақылау жұмысының мазмұнына ағымдағы оқу жылында зерделенген мәселелер қарастырылды. V-VIII сыныптардан білім алушыларға таныс, көптеген оқу-танымдық қызметтің әдістері тапсырмаларды орындау үшін қажет болды. Мысалы, V сыныптан бастап оқушылар тарихи оқиғалар арасындағы себеп-салдар байланыстарын анықтауды, тарихи ұғымдардың мазмұнын ашуды, тарихи оқиғаларды уақытымен шектеуді; VI сыныптан бастап олардың негізінде қортындыларды құрастырады; VII сыныптан бастап тарихи фактілерді жіктейді және жүйелейді; VIII сыныптан бастап –тарихи оқиғаларды сипаттайды және талдайды осындай оқу-танымдық қызметтің әдістерін игере бастайды. Жоғары сыныптағылар үшін оқу бағдарламаларында қарастырылған тарихи фактілерді талдау кезінде оқушылар өз көзқарасын дәлелдермен көрсетеді. Мониторинг барысында барлық тексерілетін тарихи білім мазмұнының элементтері жалпы орта білім беру ұйымдарының IX және XI сыныптар үшін дүниежүзі тарихы бойынша оқу құралдарында көрініс тапқан.Оқушылардың функциональдық жайы (оқу үдерісінде білім алушылардың жеке-психологиялық ерекшеліктерін ескере) мен пән бойынша білім беру үдерісін ұйымдастыру сапасына ықпал ететін, «Тарих» пәні бойынша білім алушылардың оқу қызметінің нәтижелері, факторлары зерделенді.Оқу жетістігінің маңызды көрсеткіші білім алушылардың білім, білік, дағды сапасы, олардың оқуға деген қызығушылығы, жетістікке жетуге жоғары ынтасы болып табылады.Заманауи білім беру технологияларын оқыту тәжірибесінде қолдану оқу сапасын көтерудің, білім алушылардың зияткерлік, шығармашылық және адамгершілік дамуының міндетті талабы болып табылады. Тарихи білім берудегі ақпараттық-коммуникациялық технологиялар «Қазақстан тарихы» және «Дүниежүзі тарихы» пәні бойынша оқытудың дәстүрлі әдістерін толықтырады және оқушылардың білім сапасына үздіксіз ықпал етеді. Қазақстан тарихы пәнінен оқу үлгерімі мен білім сапасы Салыстырмалы талдау көрсеткендей, Қазақстан тарихы пәнінен 5-11 сыныптарда орташа балдың 73,%-дан 68%-ға төмендегенін көруге болады. Сонын ішінде: Жамбыл 64,%-дан 62,%-ға, Павлодар 74%-дан 71%-ға, Солтүстік Қазақстан 74%-дан 73%-ға төмендеген. «Қазақстан тарихы» пәні бойынша қазақ тілінде оқытылатын мектептердің білім алушыларының білім сапасын көтерудің тұрақты тенденциялары келесідей аймақтар бойынша байқалды: Алматы, Маңғыстау, Батыс-Қазақстан, Ақмола облыстары мен Алматы, Астана қалалары.Демек, тарих пәні мұғалімдерінің жоғары біліктілігі, пән бойынша оқу үдерісін ұйымдастырудың сапасы туралы, олардың оқытудың жаңа технологияларын қолдану туралы айтуға болады, білім алушылардың білім сапасы көрсеткіштеріне ықпал етеді. 4-кесте – Қазақстан тарихы пәнінен оқу үлгерімі мен білім сапасы (қазақ тілді мектептер)
«Қазақстан тарихы» пәні бойынша қазақ тілінде оқытылатын мектептердегі білім алушылардың сапасын көтерудің өзіне тән сипатына қарамастан, еліміздің көптеген облыстарында пән бойынша білім алушылардың білім сапасының орта көрсеткіштен 5,2% төмендегені байқалады. Сонымен қатар, мониторингтік зерттеу нәтижелері бойынша білім алушылардың оқу тапсырмаларын орындауға талдау жасалды: 1. Белгілі бір тарихи кезеңге қатысты негізгі оқиғаларын атау, тарихи ұғымдарды көрсету қажет тапсырмаларды білім алушылар нәтижелі орындады 2. Ең күрделі деңгейдегі тапсырмаларды орындауда үшінші білім алушы өтпеді, шамамен олардың 70% қате жіберді немесе тапсырмаларға толық емес жауап берді, онда толығымен мемлекет пен қоғамның тарихи дамуының келесі кезеңдері үшін сол немесе басқа оқиғалардың маңызын көрсету, олардың экономикалық, саяси және әлеуметтік жағдайын сипаттау керек болды. 3. «Қазақстан тарихы» пәні бойынша білім алушыларда тарихи фактілер арасында себеп-салдар байланыстарын анықтау, өтілген тақырып бойынша қортындылау, тарихи келешекті көру білігі бойынша көптеген қиындық келтірген тапсырмалар болды. 4. «Қазақстан тарихы» пәні бойынша тест тапсырмалары сараптамалық талдауды талап етеді, білім алушылардың жартысынан көбі толық жауап бермеді немесе берілген тапсырмаларды орындауға кіріспеді. Осылайша, жоғарыда көрсетілген талдаудан пән бойынша мұғалім қызметінің негізгі бағыттары мен міндеттерін бөлуге болады, жүзеге асыру тарихи білім сапасын көтеруде, оқу үдерісін жетілдіру үшін, білім алушыларда функциональдық сауаттылықты қалыптастыруда маңызды. 2013-2014 және 2014-2015 оқу жылдарында қазақ тілді мектептердің «Қазақстан тарихы» бойынша оқу үлгерімі мен білім сапасы 65%-дан 66%-ға өскенін көруге болады. Бұл еліміздің көптеген облыстарында, білім беру үдерісінің сапасын көтеру мен жетілдіру туралы дәлелдер және тарих мұғалімдерінің біліктілігіне сәйкес жағымды тенденция болып табылады. «Қазақстан тарихы» пәні бойынша 4 облыста: Жамбыл, Қызылорда, Павлодар және Солтүстік-Қазақстан облыстарында білім алушылардың білім сапасы сәл төмендеген (1-сурет). 
1- сурет – Қазақ тілді мектептердегі оқушылардың білім сапасының салыстырмалы динамикасы () 5- кесте – Қазақстан тарихы пәнінен оқу үлгерімі мен білім сапасы (қазақ тілді емес мектептер)
2013-2014 және 2014-2015 оқу жылдарында қазақ тілді емес мектептер оқушыларының білім сапасының сараптамасы «Қазақстан тарихы» бойынша келтірілген 12 аймақ бөлісінде орташа балдың жағымды өсу динамикасы байқалады. ол дегеніңіз тарихтан білім беру сапасының артқанын байқатады. «Қазақстан тарихы» пәні бойынша білім алушылардың білім сапасы Жамбыл облысында (59 % до 54 %), сонымен қатар Астана қаласында (72% -ден 71 %-ке дейін) төмендеген (2-сурет). Бұл аймақтардағы пән бойынша білім алушылардың білім сапасының төмендеу себептерін кеңейтілген талдау мен қосымша жағдаяттарды зерделемей білім сапасының төмендеу себептерін нақты көрсету мүмкін емес. 
2- сурет – Қазақ тілді емес мектептердегі оқушылардың білім сапасының салыстырмалы динамикасы () Осылайша, қорытынды жасауға болады, білім сапасымен қамтамасыз етудегі негізгі жауапкершілік мектеп әкімшілігіне қатысты, алға қойған мақсаттарды жүзеге асыру үшін барлық қажетті жағдайлар жасалу қажет, ол үшін басқару қадамдарын дұрыс жолға қойып, барлығынан бұрын мұғалімдердің соның ішінде тарих мұғалімдерінің педагогикалық шеберлігін көтеру бойынша жұмыстар жүзеге асырылу керек.Тарихи білім берудің сапасы сапасыз оқыту және мұғалімдердің педагогикалық шеберлігін көтерусіз мүмкін емес, пәндік әдістемелік бірлестіктердің жұмысына олардың белсенді қатысуын, оқытудың инновациялық әдістерін қолдану, тарихтан білім беруді ақпараттандыруды жобалайды. Білім алушылардың тарихтан білімінің базалық деңгейіне жету бойынша тарих мұғалімдерінің қызметі, оларды жақсы оқуға ынталандыру, олимпиадаларға және түрлі тарихи конкурстарға қатысу, білім алушылардың функциональдық сауаттылығын қалыптастыруға назар аудару, мұғалімдердің өз білімін жетілдіруі және олардың жетістігі білім алушылармен жұмыстың жаңа әдістерін енгізу, оқытудың жаңашыл технологияларын белсенді іздеу, тарихи білім берудің мүмкіндігін кеңейту қарастырылады. Дүние жүзі тарихыпәнінен оқу үлгерімі мен білім сапасы Бір қатар жылдар бойы тарихи білім беруде сабақтастық мәселелерінде, білім алушылардың оқудың негізгі орта деңгейінен келесі сатысына өту кезінде материалдарды игеруде, түрлі тарихи құбылыстар мен себеп-салдар байланыстарын анықтауда қиындық келтіретініне ерекше назар аударылады Осы мақсатта педагогикалық кеңестерде «Дүниежүзі тарихы» пәні бойынша білім беру сатылары арасындағы алшақтықтарды жою мен білім алушыларға біріңғай талаптар жасау үшін бағдарламалық талаптар талқыланады. «Дүниежүзі тарихы» пәні бойынша білім алушылардың оқу қызметі нәтижелерін ескерген факторлар, мониторингтік зерттеулер барысында зерделенді, пән бойынша білім алушылардың жалпы оқу біліктерін қалыптастырудың жеткілікті деңгейін көрсетті. «Дүниежүзі тарихы» пәні бойынша қазақ тілінде оқытатын мектептердің білім алушылардың оқу сапасын талдау нәтижелері білім алушылардың оқуға деген тұрақты ынтасының бар екендігін көрсетті. «Дүниежүзі тарихы» пәні бойынша білім сапасы үш оқу жылы бойы (2013-2014, 2013-2014, 2014-2015) 60%- тен жоғары сапа көрсеткішін сақтаған. 6 - кесте – Дүние жүзі тарихы пәнінен оқу үлгерімі мен білім сапасы (қазақ тілді мектептер)
3 - сурет – Қазақ тілді мектептердегі оқушылардың білім сапасының салыстырмалы динамикасы () «Дүниежүзі тарихы» пәні бойынша оқыту тиімділігінің төмендеу себептері: «білім алушыларда жалпы оқу білігін қалыптастырудың төмен деңгейі», «білім алушылардың оқу қызметі ынтасының төмендеуі», тарих пәні мұғалімдерінің инновациялық оқу технологияларын қолданбауы. Білім алушылардың жалпы оқу білігінің қалыптасуының жоғары емес деңгейі жүргізілген мониторингтік зерттеулердің нәтижесімен дәлелденеді. «Дүниежүзі тарихы» пәні бойынша білім алушылардың едәуір бөлігі келесідей жалпы оқу білігін жетілдіру керек; Оқу материалын ойланып есте сақтау; өзінің оқу қызметінің нәтижелерін бақылау, бағалау және түзету; оқу материалдарын талдау, қорытындылау, жүйелеу; өзінің оқу қызметін тиімді ұйымдастыру; оқу пәні бойынша оқулықтармен, қосымша әдебиеттермен өз бетінше жұмыс істеуді үйрену. Сонымен қатар, білім алушыларда өзіндік бағалау білігінің қалыптаспағандығы туралы қорытынды жасап, педагогтар тарапынан білім алушылардың оқу жетістігін ақиқатты бағалаудың жеткіліксіздігі, бақылау-бағалау қызметін және оқушылардың білімі мен білігін түзету бойынша жұмыстардың тиімсіз ұйымдастырылуы. 2013-2015 жылдар аралығында қазақ тілді (Т1) мектептердің Дүние жүзі тарихы бойынша оқу үлгерімі мен білім сапасы келтірілген 12 аймақ бөлісінде орташа балдың жағымсыз төмендеген динамикасы байқалады.Сонын ішінде Алматы қаласы 73%-дан 66%-ға, Жамбыл 63%-дан 62%-ға, Шығыс Қазақстан 66%-дан 62%-ға, Солтүстік Қазақстан 76%-дан 75%-ға төмендеп, жалпы орташа 67%-дан 66%-ға төмендегенін көруге болады (3-сурет). 7- кесте – Дүние жүзі тарихы пәнінен оқу үлгерімі мен білім сапасы (қазақ тілді емес мектептер)
жүктеу/скачать 3,99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||