2. UNIX қоршауы. UNIX жүйесінің көптеген версияларында қолданушының графикалық интерфейсі болады. Бірақ (shell) қоршауы деп аталатын командалық жол интерфейсі тиімді болып есептеледі. Мұндай интерфейс жылдам, қуатты және жоғары деңгейде жұмыс істейді. Әр түрлі көптеген қоршаулар (sh, ksh,bash) бар.
Іске қосыған кезде қоршау иннициализациаланады және енгізуге шақыратын символ экранда басылады. Мәтіндік жол түрінде қоршау командасын программада іске қосылғанда жүктелетін аргумент болады.
Мысалға командалық жол
cp src dest
cp программасын src және dest аргументтері арқылы іске қосады.Барлық аргументтер файылдардың аттары бола бермейді.
Head-20 file-жолындағы бірінші-20 аргумент басылатын жол санын білдіреді. Командалар жұмысын басқаратын қосымша мәндерінкөрсететін аргументтер жолаушылар немесе кілттер деп аталады және сызықша белгісі арқылы жазылады.
Қоршаудың файлдары тобын көрсету үщін джокер деп аталатын арнайы символдар пайданылады. Мысалы, жұлдызша, сұрақ белгісі,жақша символдары:
Is .c
Isd?c.c
Is [ape]
Жүктелетін программалар терминалмен тікелей байланыса алмайды да, стандартты енгізу құралы (standart output) деп аталатын файылға, сондай-ақ қате туралы ақпарат беретін стандартты құрал файлына қатынайды(standard error). Бұл үшін құрылғыға сәйкес терминал алынған, яғни енгізу үшін клавиатура және шығару үшін экран. Стандартты енгізу құрылғысынан деректерді сынайтын, осы деректерді өңдейтін және нәтижені стандартты шығару ағымына жазатын программа филтр деп аталады.
Қоршаудың командалар тізімі файлға орналастырылып, кейін бұл файл командалармен орындалуы мүмкін, олүшін кіру аргументті ретінде осы файл мен қоршауды жүктеу қажет. Қоршау командалары бар файлдар қоршау сценарийі деп аталады.
3. UNIX утилитасы. Қолданушы интерфейсі UNIX қоршауынан және утилит деп аталаын стандартты программалардан тұрады. Бұл программалар келесі алты категорядан тұрады.
Файылдармен каталогтарды басқару командасы
Сүзгілер
Мәтіндік редактор және компилятор сияқты өңдеу программалары
POSIX 1003.2 стандарты осы программалардың 100 синтаксисін және симантикасын анықтайды. Берілген программаларды стандарттау идеясы барлық UNIX жүйесінде жұмыс істейтін қоршаулар сценрийін жазуға мүмкіндік беруге негізделген.
POSIX стандартты қолданатын UNIX утилиталар
Программа
Функция
Cat
Стандартты шығу ағынына бірнеше файлды конкатенациялау