Апатты табиғи құбылыстардың адамға әсері

Апатты табиғи құбылыстардың адамға әсері

Дайындаған:Рахымжанова Берекет

Тексерген:Самал аманжолқызы

.Экологиялық апат

• Экологиялық апат — табиғат пен қоғам арасындағы тепе-теңдіктің күйреуі. Экологиялық апат кезінде төтенше жағдайлар туып, табиғи экожүйелер мен әлеуметтік жағдайлар күрт өзгереді, жалпы тіршілікке, соның ішінде адамның қалыпты өмір сүруіне қауіпті жағдай төнеді. Экологиялық апатқа ұшыраған аумақтардағы табиғат өзгерістерін бастапқы қалпына келтіру мүмкін болмайды. Сондықтан Экологиялық апат қайтымсыз құбылыс болып саналады. Экологиялық апаттың таралу деңгейіне қарай: ғаламдық, аймақтық және аумақтық (жергілікті) деп бөлінеді.

Ғаламдық апаттар

Ғаламдық экологиялық апат бүкіл биосферадағы табиғи процестерге әсер етіп, барлық адамзатқа қауіп төндіреді. Мысалы, климаттың ғаламдық жылынуы, Әлемдік мұхиттардың ластануы, озон қабатының (озонсфера) жұқаруы, қышқылды жаңбырдың жаууы, т.б.

Экологиялық апаттың пайда болуына әсер ететін жағдайларға байланысты табиғи және антропогендік (техногендік) болып бөлінеді. Экологиялық апаттар көбіне кенеттен болатын табиғи жағдайлардың әсерлерінен (жерсілкіну, жанартау атқылау, құйынды борандар, су тасқындары, т.б.) және ұзақ уақытқа созылған экология дағдарыс зардаптарынан пайда болады. Соңғы кезде адамның іс-әрекеттерінің тікелей немесе жанама әсер етуі де себепші болуда.

Табиғи экологиялық апаттардың ертедегі геология замандарда да оқтын-оқтын болып тұрғаны – ертеде теңіздерде тіршілік еткен жануарлардың қаңқа қалдықтарының көптеп табылуы дәлел болады. Мысалы, палеозойдың ордовик кезеңінің соңында екі рет жойқын Экологиялық апат болған. Оған Әлемдік мұхиттар деңгейінің алғаш күрт төмендеуі және екінші рет оның күрт көтерілуі әсер етіп, бұрынғы тіршілік еткен теңіз жануарларының көптеген түрлері толықтай жойылып кеткені дәлел. Кейде ғылым-технология прогрестің қарқынды дамуының өзі Экологиялық апаттарға әкелетіні белгілі.

Мысалы, 1945 жылы атом бомбасының қолданылуы, 1986 жылы Чернобыль АЭС-сындағы техногендік апат, т.б. 20 ғасырда адам қолымен жасалған Экологиялық апатқа Арал теңізінің тартылып қалуы жатады.

Табиғи төтенше жағдайлар

Табиғатта болып жататын экологиялық апаттардың ішінде төтенше жағдайларды білу өте маңызды. Өйткені бұл апаттар кенеттен пайда болады да жергілікті кожүйелер. Елді мекендер аяқ астынан сұрапыл апатқа ұшырайды. Мұны біз төтенше жағдайларға жатқызамыз. Төтенше жағдайлар шығу тегіне карай табиғи және техногенді деп бөлінеді. Табиғи төтенше жағдайлар - табиғи құбылыстар. Оларға сел тасқыны, жер сілкінісі (зілзала), көшкін, дауыл, жанартау атқылау, т.б. жатады.

Табиғи апат

• Табиғи апаттар - бұл адамның араласуынсыз болатын, өмірге және адамға кері әсер ететін оқиғалар. Көптеген жағдайларда адамдар техникалық ақаулардың, немқұрайлылықтың немесе жаман жоспарлардың салдары үшін жауап береді.
• Біздің планетамызда көптеген экологиялық қауіптер бар, оларды ескеру керек, өйткені олардың салдары өте ауыр. Ол туралы табиғи апат. Әдетте олар өмірге және адамдарға жалпылама түрде кері әсер ететін және негізінен адамның араласуынсыз болатын құбылыстардың әсерінен болатын оқиғалар. Көп жағдайда адамдар жаман тәжірибенің салдары үшін, мейлі ол технологиялық болсын, жоспарлау болсын жауапты болады.

Табиғаттағы экологиялық апаттар

Адамның тікелей іс-әрекеттерден болатын апаттар

• Аталған төтенше жағдайлардан басқа адамның тікелей іс-әрекеттерден болатын апаттар да бар.
• 1. Автокөліктер апаты жол тәртібін, техникка қауіпсіздігі ережелерін сақтамаған жағдайда әр түрлі жолдар бойында (теңіз, темір және тасжолдар, т.б.) болады.
• 2. Ұшақтар апаты. Жолаушы, жүк тасымалдау, ғылыми мақсаттар, сынақ кезінде ұшақ, тікұшақ, ғарыштық зымырандар, реактивті ұшақтар апат болуы мүмкін. Бұл апаттар аумақты жерлерді қамтып, табиғатқа әр түрлі деңгейде шығын әкеледі. Әсіресе Байқоңыр ғарыш айлағынан ұшырылатын ғарыш кемелері мен Жер серіктерінде болатын қаупі екерше. Мысалы, 1999 жылғы Протон* , 2006 жылғы Днепр* ғарыш зымырандарының апаты кезінде қазақ жеріне зор зиян келтіргені белгілі.
• 3. Өнеркәсіп орындарындағы апаттар. Бұл апаттар технологиялық процестердің бұзылуы, техникка қауіпсіздігі ережелерін сақтамау, техниканың ескілігі салдарынан болады. Әсіресе химия, мұнай, уран, атом энергиясын өндіретін өнеркәсіптегі апаттар өте қауіпті. Олардан ауаға, суға, қоршаған ортаға зиянды заттар шығарылып, бүкіл тіршілік атаулыны жоюы мүмкін.

Табиғи апат түрлері

• Төтенше деңгейге әсер ететін кез-келген құбылыс табиғи апат деп саналады. Олардың не екенін көрейік:
• Қар көшкіні: бұл жердің тартылыс күшінің әсерінен үлкен қар массасының тік жермен құлауы. Егер бұл адамдар алып жатқан немесе саяхаттайтын жерлерде пайда болса, бұл ауыр апатқа әкелуі мүмкін.
• Тропикалық циклон: Олар үлкен шамада айналатын дауылдар. Бұл циклондар қатты жауын-шашынмен және жоғары жылдамдықпен желмен бірге жүреді. Жел теңізде ыңғайсыздықты, су тасқынын, инфрақұрылымды бұзуы, тіпті адамдардың өліміне әкелуі мүмкін.

Назарларыңызға рахмет!

Назарларыңызға рахмет!

жүктеу/скачать 3,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: