Комбинирленген радиациялық зақымдалулар (КРЗ) – зақымдаушының қатардан шығуын, еңбекке және соғысқа қабілетін бұзылуын немесе клинико-зертханалық көрсеткіштерінің айқын өзгеруін тудыратын сәулелі емес этиологиялы зақымдаушы факторлар мен ионизирлеуші сәулелердің ағзаға біруақытты немесе тізбектеліп әсер етуі кезінде туындайтын зақымдалу түрі. КРЗ - жалпы патологиялық процесстің туындауына және оның ағымы мен соңына әсер ететін барлық фактордардың ағзаға әсерімен сипатталады және шектелген зақымдалулардан дәл сол факторлармен ағымы мен соңымен ерекшеленеді.
Этиологиялық факторлардың саны мен араласуына байланысты КРЗ ажыратылады:
Этиологиялық факторлардың саны мен араласуына байланысты КРЗ ажыратылады:
Жиі кезігетін типті КРЗ кезінде ядролық жарылыстың зақымдаушы факторларының біруақытты әсері нәтижесінде , жедел сәулелі ауыруының күйіктермен және (немесе) механикалық жарақаттармен комбинациясы туындауы мүмкін. Орташа калибрлі (20-50 кт) ядролық қаруын қолданған кезінде барлық зақымдалулардың до 60-70 % КРЗ-ға тән. Кіші жәнк өте кіші калибрлі ядролық қаруын қолданған кезінде «таза» гамма – нейтронды зақымдалулар туындайды. Алайда әскер қатарында қалған сәулеленгендер кейіннен (сағат немесе күндер) қарудың өзге түрімен зақымдалуы мүмкін. Бұл радиактивті бұлттан қалған ізінде әскери қимылдардың жүргізілуі кезінде туындау мүмкін, онда пролонгирленген сәулеленудің оқтық жарақаттануымен және өрттер отымен немесе отты қоспалармен (напалм, пирогелдер және т.б.) туындаған күйіктермен комбинациялары туындау мүмкін. Соған қоса, КРЗ радиактивті заттармен жарақаттанған жерде орналасқан жарақаттанғандар, күйгендер, науқастарда туындау мүмкін.
Жиі кезігетін типті КРЗ кезінде ядролық жарылыстың зақымдаушы факторларының біруақытты әсері нәтижесінде , жедел сәулелі ауыруының күйіктермен және (немесе) механикалық жарақаттармен комбинациясы туындауы мүмкін. Орташа калибрлі (20-50 кт) ядролық қаруын қолданған кезінде барлық зақымдалулардың до 60-70 % КРЗ-ға тән. Кіші жәнк өте кіші калибрлі ядролық қаруын қолданған кезінде «таза» гамма – нейтронды зақымдалулар туындайды. Алайда әскер қатарында қалған сәулеленгендер кейіннен (сағат немесе күндер) қарудың өзге түрімен зақымдалуы мүмкін. Бұл радиактивті бұлттан қалған ізінде әскери қимылдардың жүргізілуі кезінде туындау мүмкін, онда пролонгирленген сәулеленудің оқтық жарақаттануымен және өрттер отымен немесе отты қоспалармен (напалм, пирогелдер және т.б.) туындаған күйіктермен комбинациялары туындау мүмкін. Соған қоса, КРЗ радиактивті заттармен жарақаттанған жерде орналасқан жарақаттанғандар, күйгендер, науқастарда туындау мүмкін.
КРЗ сипатына тән ерекшелігі – зақымдалғандарда екі немесе одан да көп патология белгілерінің болуы. Радияциялық патологияның ерте (сәулеленуге біріншілік реакция көріністері) немесе кеш (ЖСА көріністері) клиникалық көріністері бір науқаста жергілікті және күйік, жарақат, сынықтардың жалпы көріністерімен аралас көрініс берілуі мүкін, яғни радияциялық және травматикалық немесе күйіктік көріністердің аралас айқын клиникалық көрінісі түзіледі.
