келтіріледі. М әскеу Мемлекеттік университеттінің профессоры, тарих ғылымының докторы М. Аджидің “Қыпшақ даласының жусаны” атты кітабындағы мына сөйлемдерге назар салыңызшы: “...Ешбір халықта, ешбір елде Атилла туралы, Дешті Қыпшақтың негізін қалаушы оның тайпаластары жайлы сасық сандырақ пен шылғи өтірік ашықтан-аш ық жазылған ем ес. Бар жаһанға белгілі “жабайы тағылар, көшпенділер, ойран салушы, басқыншылар” деп күллі күнә мсн кінәні со- ларға жапқан” Осындай былапытты сөздерді еуропалық пасықтар көшпенділер атына кір келтіріп, оларды өзгелер алдында жиіркендірмек оймен әдейі айтқан. Еуропалық тарихшылар бұрын да, қазіргі кезде де көшпенділер туралы млс- қаралық пиғылдарын айтуға келгенде ш іркіндердің беттері ш імірікпейді. Олардың ойынша, Ғүндар мен Түркілер - мәдениеті жоқ халықтар. Мсіілі,
олар не десе, о десін, түркілер мен далалықтар жер бетіндегі өз орнын, өзге- лер мойындайтынын бүкіл әлемге әлдеқашан-ақ танытқан. Қыпшақтар империясының іргесі 545 ғ. Алтайда құрылған Түркі қағана- тынан бұрын каланған. Бұл империя Байқалдан Дунайға дейінгі алып аймақты алып жатты. Шығыстан Батысқа қарай жүретін жолсапар сегіз ай- дан асатын. Бұл аты әйгілі көш пенділер елі —Деш ті Қыпшақ ж ері еді. Қыпшақ әскерлері жақсы жасақталған, арғымақ мінген аттылы жауынгерлері әрқашан сапта сақадай сай, жорықта ержүректілігімен көп елдің көзін қызықтыратын. Деш ті Қыпшақтың оңтүстік шекаралары Босфор, Булғария жерлерін орап, солтүстік Кавказдың таулы аймақтары да империяның иелігіне кірді. Бүл алып империяны айдарынан жел ескен, айбынды Атилла басқарып тұрды. Осындай ұлан-ғайыр жерді жайлап жатқан орасан зор елді көрген
