998ж). ҮШ ІНШ І КЕЗЕҢ (куржандық) - ғылыми-зерттеу ж әне творчестволык қызметінің қарқын алған кезеңі. 998 жылдың аяғы мен 1004 жылдың алға-
40 шқы жартысында, астрономия мен геометриядағы зерттеулерін жалғасты- рып, өзінің цилиндірлік жобалау әдісін өңдеп, проекция теориясына көп көңіл бөледі. ТӨРТІНШІ КЕЗЕҢ — Бируни белсенді саяси қызметкерлігінде ғылыми жұмыстармен үйлестіреді, Куржандық кезең 1004-1017 жылдар. БЕСІНШІ “геодезиялык”, Газнилік дәуір — 1018-1029 жылдар. Отанынан кол үзген Бируни бүл дәуірде өзін тұтқын сияқты сезініп, тұрмыс қиыншы- лығын бастан кеш іп, әбден тұйықталып, жұмысына беріле түседі. Хорезмдегі астрономиялық бақылаудың қорытындысы бойынша жаңа ж о- балар жасамақшы болады. Геодезиялык астрономия саласында оның алғашқы еңбегі жарық көреді. X ғ. 20 жылдарының басында Индияда болған Бируни көкжиектің төмендігін тексере отырып, жер көлемін зәл аныктай- ды. Әлем картасын қүрастырып, теңіз туралы теория, геограсрмя ж өнінен зерттеу жұмыстарын жүргізеді. Бируни Аристотельді жөнсіз жазғырған ис лам өкілдеріне қарсы дәлелдер келтіріп, оны корғайды. АЛТЫНШЫ КЕЗЕҢ — сегізжылдық шарықтау кезеңі. Газна. 1030-1037 жылдар. Бұл шақта Бирунидің астрономия мен математика, сондай-ақ та- рих ж өнінен жазылған ең елеулі екі еңбегі жарық көреді. Бүл құнды еңбектер сол уакыттағы кез келген ғалымның даңқын шығаруға жеткілікті еді. 1036 жылдың аяғында Бируни еңбектерінің саны — 110 болды. ЖЕТІНШІ КЕЗЕҢ - қорытынды кезең. Газна. 1038-1048 жылдар. Кдрт- тықтың келуі, денсаулығының нашарлауы, қуатының кемуі себепті Бирунп твврчестволық қызметін тоқтатады. “Жаман қасиеттерден жан дүниеңді та-
