Қойгелді ж әне Жауқаштылар жан-жағынан демеп, қолдап отырды. Ж ан-жақтан аждаһардай аузын ашқан қытай императоры итермелеген жоңғарлар қазақ елін тып-типыл етіп таптап, Тұран өлкесінің асты-үсті то- лған қазынасына бөккісі келді. Ондай арам ниетті ойдан іргедегі Ресей, бұлтырықтай болса да Византия мен діні бір Иранның есек дәмесі бар еді. ғарлармен арпалыс екі ғасырға жуық уақытқа ұласты. Осы алмағайып, ала- сапыран замандарда алтын такта кара басы қақшиып қаншама хан отырды. Олар бірінен соң бірі бастан тәжі ұшып, тақтан түсіп жатты. Бірақ қалың халықтың қабырғасы қанша сөгілгенімен сүлдесін сүйретсе де бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарып, жеріне тарпа бас салған жаумен қасықтай қаны қалғанша шайқасты. Аруақты атамекені мен қасиетті Отаны үшін кеудесін отқа да, оққа да тосып, халықтың ары мен намысын өр кеудесімен қорғап қалды. Абылай хан туралы ерте кездерде өлең-жыр, дастандар, кейінгі кезде сүбелі көркем шығармалар жазылды. Солардың к өбісі дерлік шынайы, шындыққа үйлеспейді. Құдайға шүкір, қазір баяғы қол-аяқты кісендеген, көзді тұқыртқан Орта-
112
Асанбай АСКДРОВ лық, оның цензурасы жоқ. Абылай өмірі мен оның өлшеусіз қайраткерлік ісін тиянақты әрі әділ зерттеудің сәті түсіп тұр. Бүгінгі өз халқының нағыз перзентімін деген үрпақтарының ұлтының ақиқатты тарихын оқып білуі — парыз. Тарих көпе-көрнеу әспеттеу мен өшіріп, сызып түзетуге көнбейді. АБЫЛАЙ ТЕП Т емучинШьщғыс хан Жо^аы хан Сейн хан 1
Сартақ Жәнібек Жәдік 1
Сьіғай Тәуке 1 Абылай (қанішер)
