ған соң, одақтастардың — Түркі қағанаты мен Иранның — өз арасында сызат пайда болды. Иранның қағанатпен келісім жасауының түпкі сыры ашылған-ды. К өрш ілес жатқан эфталиттердің қаупінен сеск ен ген сасанидтік Иранға Соғдиананың кімнің қолында болары аса маңызды мәсе- ле еді. Ф ирдоусидің сөзін е қүлақ түрсек, түркілердің шабуылы кезінде соғдиандықтар “...көз жасын көл қылып еңіресе де эфталиттердің жағына шығып шайқасуды қаламаған” Иранмен арадағы одақтың берік емес екенін Істеми алдын ала білген. Бірақ бүл одақ екі жаққа да бірдей қажет еді. Өйткені эфталиттердің күшейіп кеткені түркілерге де қауіпті болатын. Ортақ жау күйреді. Ф еодализмге қарай қадам басу кезеңі басталды. Алайда бүл кезде бұрынғы одақтастар б ір -б ір ін е жау еді. Қағанат пен сасанидтік Иранның арасындағы қарама-қайшылықтың тамыры бұрынғы- дан да теренде жатқаны сезілді. Аты аңызға айналған Иран таяуда ғана үлы дала төсінде бой көтерген түркі империясына менсінбей қарады. Әйткен- мен жас империяның қуаты к үн нен -к үн ге арта түсті. Орталық Азия қағанаттың бөлінбес бір бөлшегіне айналды. Эфталиттердің қарымта қай- тарып, кек алар жолы жабылды. С олтүстік Қытай патшалықтары мен эфталиттерді талқандаған соң, түркілер тек саяси үстемдікке ғана емес, экономикалық артықшылықтарға да қол жеткізді. Түркі қағанаты ұлан бай- так даланың қожайынына айналды. Үлы даланың төсін де жорғалаған қоңызға шейін Түркі империясының назарында болды. Батые пен Шығысты жалғап жатқан Үлы Жібек жолы осы империяның жерінен өтті. Ежелгі түркілердің Орталык Азиядағы саяси үстемдігі орнағаныан кейін- ак ең басты сауда жолының бағыты да өзгерді. VI ғасырда ол Солтүстік аркылы Оңтүстік Қазақстан мен Ж етісуді басып өтті. Бүл халыкарадык
