Қаз дауысты Қазыбек би
Ұлттық сана мен тілінің, рухы мен арман мұратының ұшан-теңіз ұлылық қасиеттерін ересен қуат-құдіретімен көрсете білген, тәуелсіздік жолында қабырғасы қайысып еңбек еткен көрнекті мәмлегер, арыстан жүректі ер, мемлекет қайраткері - Қаз дауысты Қазыбек би. Кемеңгер би 1667 жылы Сыр бойында дүниеге келген, 97 жасында, яғни, 1764 жылы көз жұмған. Атақты би аумалы- төкпелі, күрделі, қилы заманда ғұмыр кешкен.
Қаз дауысты Қазыбек Жоңғария хандығына елшілік, мәмлегерлік жолмен үш рет барған. Дарынды шешенде білгірлік-біліктілік, алғырлық-тапқырлық, қаһармандық-қайраткерлік, зиялылық-саясаткерлік сияқты ұшан-теңіз табиғи рухани қасиет-қабілеттер мол болса, онда мемлекет жеңіске жетіп, қиындықтан, құлдықтан құтылады. Мерей-мәртебесі, даму дәрежесі жоғары болады. Бұл ретте Қаз дауысты Қазыбек бидің Қазақстанның саяси-құқықтық тарихында айрықша тұлға екендігін айтуға болады.
Әйтеке би
Әдебиет, өнер тарихында рухани таза болмысымен, турашылдығымен, даналығымен, күйлі –қуатты әрі сымбатты сөздерімен аты аңызға айналған ақыл- ой алыптарының бірі - Алшын Әйтеке би. Ол ұлтының біртұтастығын сақтаған, мемлекеттің іргетасын көркейте қалаған, елінің есендігі мен еңсесі биік болуы үшін қайраткерлік, санаткерлік, мәмлегерлік, батырлық, шешендік өнерінің күш- қуатын мейлінше сарқа пайдаланған текті тұлға.
Әйтеке би Нұрата тауының Бұқарға қарай созылған Қызбибі тауының сілемінде 1644 жылы өмірге келген. Бұқар мен Самарқан медреселерінде араб - парсы тілдерін үйренген.
Ел аузында «Әйтеке жарып айтады, Қазыбек қазып айтады, Төле тауып айтады» деген ұлағатты сөз бар. Әділ сөйлеу, ойды шегелеп, нақты жарып айту батырлық пен батылдықтан, даналық пен білімпаздықтан туады.
8-тапсырма. Мәтіндердегі ойларды қиюластырып, қазақ шешендік өнері туралы өз тұжырымдарыңызды айтыңыздар.
Достарыңызбен бөлісу: |