Аударманың Өзекті мәселелері алматы, 2015
-из (іс-әрекетті білдіруші жұрнақ), -атор
жүктеу/скачать 2,17 Mb. Pdf көрінісі
|
audarmanyng ozektigi Kulmanov
| -из
(іс-әрекетті білдіруші жұрнақ), -атор (іс-әрекетті атқарушы); жекешелендіруші – жекеше (дербес, бөлек, өз алдына), -лен (пассивация), -дір (каузация), -у (іс-әрекет), -ші (іс-әрекетті атқарушы). Семантика және құрылымы тұрғысынан бұл терминге негізінен қазақ тілінің жекеменшік – жекеменшіктеуші сөздері лайық болып келеді. Бірақ жекешелендіруші сөзі кеңінен таралып, тіл фактісіне айналды. Яғни узуалдану процесінің барысында кез келген окказионалды атау узуалдыға айналуы мүмкін. Ал жалпы узуалдану процесі дегеніміз – бір атаудың бірнеше варианттарының ішінен біреуінің іріктеліп, сол ұғымның болашақта атауы болатын варианттың таңдалып алынуы. Мысалы, кезінде медсестра терминінің сөйлеу тілінде қолданылған мынадай бірнеше варианттары болған: мейірбике («Ана тілі» газеті), медбике, емші бибі (Ө.Айтбайұлы), медбибі (Т. Жанұзақов, Ө. Айтбайұлы), шипагер , аяжан, емшібике, медайым («Ана тілі» газеті), медицина бикесі («Алматы ақшамы» газеті). Осы варианттар арасынан бекітілгені медбибі нұсқасы. Бұл ретте, біздің ойымызша, аталған терминнің узуалдануына мынадай факторлар себеп болды: 1) атаудың қолданылу жиілігі; 2) варианттардың басқа атаулардың орнына қолданылуы ( врач – шипагер ), ( сестра милосердия – мейірбике ) («Ана тілі» газеті); 3) аталған вариантты қолданған авторлардың маман ретіндегі беделі (Т.Жанұзақов, Ө.Айтбайұлы). 195 Сонымен, ғылыми мәтіндерде, ресми құжаттарда вариантты терминдердің мүмкіндігінше Мемлекеттік терминология комиссиясы тарапынан бекітілген немесе ресми, ғылыми тілде стандартталған, сондай-ақ жазба тілде қолдану жиілігі жоғары (нормаға айнала бастаған) тұлғасы пайдаланылуы тиіс. жүктеу/скачать 2,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|