Қазақ халқының СƏулет өнері ежелгі қҰрылыстар
жүктеу/скачать 4,98 Mb. Pdf көрінісі
|
СЕН БІЛЕСІҢ БЕ 501-600
- Бұл бет үшін навигация:
- ДАЛА ДАНАЛАРЫ 586 Махмұт Кашқари
| ДАЛА ДАНАЛАРЫ
585 Жүсіп Баласағұн Жүсіп Баласағұн (XI ғ.) – аса көрнекті ақын, философ, адам жанын терең түсіне білген данышпан. Ол Қарахандар мемлекетінің саяси жəне мəдени орталығы – Баласағұн қаласында дүниеге келген. Мұсылманша жан-жақты білім алған. Араб, парсы поэзияларының жəне түрік фольклорының қыры мен сырын жетік білген. Жүсіп XI ғасырда өсіп келе жатқан түріктік өзіндік сананың жəне мұсылман идеологиясының негізінде тамаша тарихи-көркем шығарма – «Құтадғу біліг» («Құтты білік») атты классикалық поэмасын жазады. Бұл дастанда көне дəуір ақыны адамгершілікті, адалдықты тебірене жырлайды. Оқу-білімге, инабаттылыққа шақырады. Хан мен уəзірден бастап, атшы мен емшіге дейін қоғам алдындағы міндеттерін адал орындауға меңзейді. Парасатты өмір сүру мен дұрыс заңдылықты үйлестіре білу бақыттың негізгі ұстанымы ре- тін де түсіндіреді. Жүсіп – ғасырларға ұласа- тын поэтикалық жəне эпика- лық дəстүрде қалыптасқан түрік сөздігінің шебері. «Құтадғу біліг» барлық түрік халықтарының тарихи əрі мəдени мұрасы, рухани өзегі болып табылады. ДАЛА ДАНАЛАРЫ 586 Махмұт Кашқари (XI ғасыр) – аса көрнекті ғалым, филолог. Қарахандар мемлекетінің билеушілері əулетінен шыққан. Қашқар қаласында алған білімін Бұхар мен Нишапурда жалғастырған. Махмұт жас кезінен-ақ түркі тайпаларының тіліне, əдебиетіне жəне этнографиясына үлкен көңіл бөліп, қызыға зерттейді. Орта Азия жерін қоныстанған түркі елдерін түгелдей аралап, олардың өмірі, салт-дəстүрі туралы баға жетпес деректер жинайды. Осы лингвистикалық, тарихи, мəдени жəне фольклорлық деректердің негізінде ортағасырлық түркілер өмірінің энциклопедиясы болып саналатын үш томдық «Диуани лұғат ат-Түрк» («Түркі сөздерінің жинағы») атты еңбегін жазады. Бұл шығармада Қазақстан аймағы жəне түркі тайпалары туралы баға жетпес құнды деректер бар. Махмұт Қашқари – алғашқы түркілік əлем картасының ав- торы. Дөңгелек əлем кар та- сы мұсылман карто гра фия- сының жүйесінде елеу лі орын алады. Картаның орта шеніне Қарахандар астанасы – Баласағұн қаласын орналастыруы оның түркілер жеріне, өзінің мемлекетіне де- ген сүйіспеншілігін біл дірсе керек. жүктеу/скачать 4,98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|