Қазақ тіліндегі эмоционалды


ақын «жүрек» сөзін адамның



Pdf көрінісі
бет45/218
Дата08.11.2023
өлшемі57,39 Mb.
#190142
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   218
Байланысты:
Снимок экрана 2023—10—21 в 15.40.19

 
ақын «жүрек» сөзін адамның
 
ішкі мүшесі 
ретінде
 
емес,
 
ақыл, сана, ой, көңіл
 
жиынтығы, я болмаса солар орна
-
ласқан жер мағынасында қолданып тұр.
Қазақ танымында ми адамның танымдық қабілетін дамытқанымен, 
мейірімділігін дамыта, таныта алмайды. Мейірімділік, қайырымдылық 
сияқты сезімдер жүрекпен
байланыстырылады. Адам өте білімді 
болғанымен, онда мейірімділік, жанашырлық сезімдері болмаса, бірте
-
бірте қатігез жанға айналады. Ол бар білімін жаман істерге, жауыз
-
дыққа жұмсауы мүмкін. Мейірімсіз, қайырымсыз, қатігез, адамды 


59 
сипаттағанда: 
«Онда ми жоқ», «Мисыз» 
деп айтпайды,
 
«Онда жүрек 
жоқ», «Тас жүрек»
 
тіркестерін қолданады. Қазақ тілінде 
«Жүректен 
шыққан сөз», «Жүректен шықпаса, жүрекке жетпейді»
түріндегі 
қолданыстар бар, бірақ 
«Мидан шыққан сөз», «Мидан шықпаса, миға 
жетпейді»
деген қолданыстар жоқ. Бұл қолданыстар қазақ халқының 
адамның психофизикалық ерекшеліктері туралы түсінігінің, білімінің 
терең екендігін көрсетеді. 
Тіл –
рухани күш десек, адам кез келген құбылысты қабылдап, 
оған баға беріп өз көзқарасы мен ойын, тілегі мен ниетін тіл арқылы 
білдіре алады. Тіл адамнан, қоршаған орта мен болмыстан тыс болуы 
мүмкін емес. Адам көңіліне байланысты дүниетанымның ерекше бір 
көрінісін тілдегі Алла атымен байланысты қолданылатын, қалыптасқан 
тілдік бірліктерден де көруге болады. Қазақ халқының неше ғасыр 
бойы ұстанып келе жатқан діні ислам болса, сенетін, сүйенетін, жалба
-
рынатын жалғызы ол –
Алла. Адам басынан өтетін түрлі эмоциялық 
жағдайда, қайғыда да, қуанышта да, қысылғанда да, ренжігенде де 
аузына Алла түседі. Аллаға сыйынады, Алладан көмек сұрайды, 
Аллаға ризашылық білдіреді. Қазақ тіліндегі


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   218




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет