Қазақстан жаңа заман тарихты пәнінен оқу-әдістемелік кешені
Батыр-билер жауға қарсы тойтарысты ұйымдастырушылар
жүктеу/скачать 5,72 Mb.
|
| 3.Батыр-билер жауға қарсы тойтарысты ұйымдастырушылар. Жоңғар-қазақ мемелекетінің соғыстарын қорытып айтсақ, қазақтардың жоңғарлармен соғыстарының сан қырлы салдарлары болды. Жоңғар феодалдарының Қазақстанға және Орта Азияға басқыншылықтары кезінде сәулетті қалалар талқандалып, көшпенділердің түрмысы күйзеліп, сан мындаған бейбіт халық қырғынға үшырады. Басқыншылар малдарды мыңдап айдап әкетті, түгін тартса майы шығатын қүнарлы жерлерді тартып алып, нәрсіз тақырға айналдырды. Сауда және керуен жоддары да елсіз қалып, қаңырап жатты. Осынау қанды-қырғынның өзіндік ғибраты болғанын да мойындаған жон: екі ғасыр бойына дерлік созылған Жоңға-риямен күрес қазақ халқының үлттық сана-сезімінің өсе түсуіне үлкен ықпал жасады.
Ойрат мемлекеті Қазақ хандығына қарағанда мемлекеттік орталықтандыруы жағынан жоғары денгейде түрды. Жоңғария билеушілерінің қолында аса қуатты, тәртіпті және қарақұрымдай қаптаған әскер болуының бір себебі де осында. Сондыктан қазақ әкімдері әшейін де әдетке айналған өзара қыркыстан бас тартып, үлттың қүрып кету қаупі төнген қатерлі сағатта жауға қарсы күреске жұмылып үйымдасуға мәжбүр болды. Баскаша айтар болсақ, Жәңгір, Тәуке және әсіресе Абылай басқарған кезендегі Жоңғария басқыншылыгына қарсы күрес Қазақ мемлекетінің қалыптасып, нығая түсуіне ықпал етті. Шайқастарда екі жақтың да жауынгерлік шеберліктері шындалды, әскери тактикалар жетідцірілді. Жоңғарияға карсы күрес ұлы даладағы қоғамдық қатынастарға да өз әсерін тигізбей қойған жоқ. Жоңғарлармен ұрыс дала-сында қазак батырларының жаңа үрпағы өсіп шықты және олар қоғамдық өмірде ықпалды күшке айналды. Соғыс барлық әлеуметтік процестердің шапшаң өркендей түсуіне жол ашты. жүктеу/скачать 5,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|