Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы Әбу абдулла мұхаммед ибн исмайл ибн ибраһим ибн әл-муғира әл-бұхари сахих әл-бұхари

Әбу Суфян Һирақлға: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізге намаз оқуды, шыншыл және пәк болуды бұйырады»,- деп айтқан екен.

345 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Әбу Зарға Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) былай деген екен: «Меккеде үйімде жатқанымда үйімнің төбесі ашылып, Жебірейіл ғ.с түсті. Көкірегімді жарып ашты да, ішін зәм-зәм суымен жуды, кейіннен алтын табақпен ақыл- хикмет пен иманды әкеліп, менің кеудеме құйып, оны қайтадан жапты. Содан кейін Жебірейіл ғ.с. қолымнан ұстап, ең жақын бірінші қабат аспанға алып шықты. Бірінші қабат аспанға шыққанымызда Жебірейіл ғ.с. сақшыға «қақпаны аш!»- деп айтты. Ол: « бұл кім?» - деді. «Жебірейілмін»- деді. Қақпа сақшысы: Сенімен бірге біреу бар ма?»- деді. «Жебірейіл ғ.с. айтты: Иә, менімен бірге Мұхаммед (с.ғ.с.) бар»- деді. Қақпа сақшысы: «Мұхаммедтің (с.ғ.с.) аспанға шығуына рұқсат етілді ме?»- деп сұрады. Жебірейіл ғ.с.: « Иә »,-деді. Қақпа ашылғаннан кейін бірінші қат аспанның ішіне кірдік. Ол жерде бір адамды көрдік. Оның оң жағында да, сол жағында да қаптаған адамдар. Ол кісі оң жағына қараса, шаттанып күледі, ал сол жағына қараса, қайғырып жылайды. Ол кісі маған қарап : Қош келдің, о, абзал Пайғамбар, абзал ұрпағым!»,- деді. Мен Жебірейілден ғ.с. бұл кісі кім ?»,- деп сұрадым. Жебірейіл ғ.с. айтты : «Бұл кісі - Адам ғ.с. бағанағы бұл кісінің айналасындағы қаптаған кісілер - Адам балаларының рухтары. Бұлардың оң жағындағылары - жәннәтқа баратын, ал сол жағындағылары - тозаққа түсетін ұрпақтары»,- деді. Адамның ғ.с. оң жағына қарағанда күліп, ал сол жағына қарағанда жылайтыны содан»,- деді. Содан кейін мені екінші қабат аспанға алып шықты да, қақпа сақшысына: «Қақпаны аш!»,- деді. Екінші қабат аспандағы сақшы да, бірінші қабаттағы сақшы айтқан сөздерді айтты да, содан соң қақпаны ашты ».

Әнәс (р.а.) бізге: « Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аспан қабаттарында Адам ғ.с. Пайғамбарды, Ідірісті ғ.с. , Мұсаны ғ.с. , Исаны ғ.с. және Ибраһим сәләуатуллахи ғалайхимдерді көрді »,- деп айтты.

Бірақ оларды аспанның қай қабаттарынан көргенін анық айтпады. Тек қана Адамды ғ.с. аспанның бірінші қабатынан, ал Ибраһимді ғ.с. аспанның алтыншы қабатынан көргенін айтты, осымен бітті»,- деді.

Әнәс (р.а.) айтты: Жебірейіл ғ.с. Пайғамбарымыз Мұхаммедті (с.ғ.с.) Ідіріс ғ.с. Пайғамбардың жанынан алып өтіп бара жатқанында, Ідіріс ғ.с. : «Қош келдің, абзал Пайғамбар, абзал бауыр!»,- деді. Сонда Мұхаммед (с.ғ.с.) : « Бұл кім? »,- деп сұрады. Жебірейіл ғ.с. « Бұл Ідіріс ғ.с.»,- деді. Кейін Мұсаның ғ.с. қасынан алып өткен кезде , ол кісі : « Қош келіпсің, абзал Пайғамбар, жақсы бауыр!»,- деді. Мұхаммед (с.ғ.с.) : «Бұл кісі кім?»,- деп сұрады. Жебірейіл ғ.с.: « Бұл кісі Мұса ғ.с. »,- деді. Бұдан кейін Исаның ғ.с. жанынан алып өтті. Сонда Иса ғ.с.: «Қош келдің, абзал бауыр , абзал Пайғамбар!»,- деп айтты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) : «Бұл кім?»,- деп сұрады. Жебірейіл ғ.с. : «Бұл Иса ғ.с.»,- деді. Бұдан соң Ибраһимнің ғ.с. жанынан алып өтті. Ол кісі де : «Қош келдің, абзал Пайғамбар, абзал ұрпағым!»,- деді. «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): « Бұл кісі кім? »,- деп сұрады. Жебірейіл ғ.с.: «Бұл кісі Ибрахим ғ.с. »,- деп жауап берді.

Ибн Аббас және Әбу Хабба әл – Ансари ол екеуіне де (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) былай деп айтып еді»,- деді: « Кейін мені (Жебірейіл ғ.с.) сондай биікке алып шыққандығы соншалық сол жерде ( жазып-сызып жатқан) қалам дауыстарын естідім»,- деді.

Ибн Хазм мен Әнәс ибн Мәлік айтты : «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) : «Алла тағала менің үмбетіме күніне елу уақыт намазды парыз етті, мен сол бұйырықпен кері қайттым. Мұсаның ғ.с. жанына келгенімде ол: «Үмбетіне Алла тағала сен арқылы не нәрселерді парыз етті? »,- деп сұрады. «Мен күніне елу уақыт намаз оқуды»,- дедім. Сонда Мұса ғ.с.: «Раббыңның алдына қайтып бар, себебі сенің үмбетін бұған (50 уақыт намазға) шыдамайды»,- деді. Мен Раббымның алдына қайта бардым, елу уақыт намаздың жарымын кешті. Содан соң Мұсаның ғ.с. алдына келіп: «Жарымын кешті (қысқартты)»,- дедім. Сонда Мұса ғ.с. : «Қайтадан Раббыңның алдына бар, себебі үмбетіннің бұған да шамасы келмейді»,- деді. Мен Раббымның алдына қайтадан бардым, жарымын және кешті. Мұсаның ғ.с. жанына қайтып келіп, Раббымның және жарымын қысқартқандығын айттым. Сонда Мұса ғ.с.: « Раббынның алдына тағы да бар, үмбетіңнің бұған да шамасы келмейді»,- деді. Раббымның алдына және қайта бардым. Сол кезде Раббым : «Бес уақыт намазды парыз еттім, бірақ та сауабы елу уақыт намазбен пара-пар, ендігі сөзім осы еш өзгермес»,- деді. Содан соң Мұсаның ғ.с. қасына қайтып келдім. Мұса ғ.с.: «Раббыңның алдына қайта бар»,- деп айтып еді. Мен: «Енді қайта баруға Раббымнан ұяламын»,- дедім.

« Бұдан кейін Жебірейіл періште мені Сидрат-ул мұнтаһа деген жерге алып шықты. Сидрат- ул мұнтаһаны тілмен айтып жеткізгісіз, түрлі-түсті тұман қаптап алған, оның не нәрсе екенін біле алмадым. Кейіннен алқалары бар жәннатқа кірдім. Оның топырағы гауһар тастардан мисктен екен»,- деді.

346 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Алла тағала намазды парыз қылған кезде екі-екі рәкаттан парыз етті. Мүсәпір үшін екі рәкат, мұқим (Тұрғылықты) үшін екі рәкат. Сапарда оқылатын намазда осы екі рәкат сияқты.

Бірақ та мұқим кісілер намазы (3-4 рәкат) болып көбейтілді»,- деді.
2-бап. Киім киіп намаз оқымақтын уәжіптігі, Алла тағаланың «Әрбір намаз оқығаныңда және тәуеп еткеніңде киім киген болыңыз!»- деген аяты және бір ғана матаны оранып намаз оқымау туралы
عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْأَكْوَعِ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ يَزُرُّهُ وَلَوْ بِشَوْكَةٍ فِي إِسْنَادِهِ نَظَرٌ وَمَنْ صَلَّى فِي الثَّوْبِ الَّذِي يُجَامِعُ فِيهِ مَا لَمْ يَرَ أَذًى وَأَمَرَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنْ لَا يَطُوفَ بِالْبَيْتِ عُرْيَانٌ

Сәлама ибн әл-Акуа былай деп айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ең құрмаса, бір түйрегішпен ( ұятты жерлерің көрінбеуі үшін ) оны (матаны) қадап түйреп алыңдар»,- деген Мазкүр хадисте де «Әйелі мен жақындық қылатын киімде (егер оған бір нәрсе тиіп жұқпаған болса) онда намаз оқыса, болады деген пікір бар».

« Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қағбаны жалаңаш тәуеп етуден тиған »
347 - حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِيلَ قَالَ حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أُمِّ عَطِيَّةَ قَالَتْ أُمِرْنَا أَنْ نُخْرِجَ الْحُيَّضَ يَوْمَ الْعِيدَيْنِ وَذَوَاتِ الْخُدُورِ فَيَشْهَدْنَ جَمَاعَةَ الْمُسْلِمِينَ وَدَعْوَتَهُمْ وَيَعْتَزِلُ الْحُيَّضُ عَنْ مُصَلَّاهُنَّ قَالَتْ امْرَأَةٌ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِحْدَانَا لَيْسَ لَهَا جِلْبَابٌ قَالَ لِتُلْبِسْهَا صَاحِبَتُهَا مِنْ جِلْبَابِهَا وَقَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ رَجَاءٍ حَدَّثَنَا عِمْرَانُ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سِيرِينَ حَدَّثَتْنَا أُمُّ عَطِيَّةَ سَمِعْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِهَذَا

347 -Умму Атийа (р.а.) айтты : «Екі айтта етеккірі келгендер де, Балағат жасына жеткен қыз балалар да намазға қатысуға бұйырылды. Олар ер адамдардың арт жақтарында тұрып, олардың оқып жатқан намаздарына (тағат-ғибадаттарына) қатысты, ал етеккір көрген әйелдер намаз оқып жатқандарға жақындамай шеткерірек жерде тұрды»,- деді.

Бір әйел: «Я Расулулла (с.ғ.с.) біздің кейбіреуімізде паранжамыз (бас жамылғы) болмаса, қатынаспай-ақ қойсақ бола ма?»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Танысының паранжаларының бірін алып киіп тұрсын»,- деді.

Абдулла ибн Әбу Ражағ, Умму Атийа айтып берген осы хадисті басқаша етіп риуаят еткен.

Саһл ( а.р.) риуаят етеді: «Сахабалар Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге изарларын белдеріне оралған күйде намаз оқыған»,- деді.

348 - Мұхаммед ибн әл-Мункадир айтты: «Жабир киімін қазыққа іліп қойып, изарын беліне байлап алды да, намаз оқыды. Бір кісі оған: «Бір ғана изарда намаз оқисың ба?»,- деді. Жабир: «Саған ұқсаған надандар көрсін деп әдейі солай еттім. Қайсы біріңнің Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) заманында ауыстырып киетін екі киімдерін болған»,- деді.

349 - Мұхаммед ибн әл-Мункадир: «Жабир ибн Абдулла мен Пайғамбарымыздың да (с.ғ.с.) бір киімде намаз оқығандарын көргенмін»,- деді.

Әз-зуһрий айтты: «Бір киімге (матаға) оранып дегені - екі желкеге матаның оң жақ үшін сол жағына айқастыра орау»,- деді.

Умму Хани айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір киімге(матаға) оранды.Киімінің (матасының ) бір шетін иығынан айландырып, бұ шетінен ана шетіне, ана шетінен бұ шетіне қайтара орады»,- деді.

350 - Омар ибн Умму Салама айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір киіммен (матамен) намаз оқитын еді, Киімінің бір шетін бұ жағын о жағына о жағын бұ жағына айналдырып намаз оқитын»,- деді.

351 - Омар ибн Салама айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) Умму Саламаның үйінде бір киіммен намаз оқып жатқанын көрдім. Киімнің (матаның) екі ұшын мойнына тастап алған»,- деді.

Уруа ибн Зубайр айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) бір киімге (матаға) оранып намаз оқып жатқаның көрдім, киімінің екі ұшын мойынынан асырып ораған»,- деді.
353 - حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ أَبِي أُوَيْسٍ قَالَ حَدَّثَنِي مَالِكُ بْنُ أَنَسٍ عَنْ أَبِي النَّضْرِ مَوْلَى عُمَرَ بْنِ عُبَيْدِ اللَّهِ أَنَّ أَبَا مُرَّةَ مَوْلَى أُمِّ هَانِئٍ بِنْتِ أَبِي طَالِبٍ أَخْبَرَهُ أَنَّهُ سَمِعَ أُمَّ هَانِئٍ بِنْتَ أَبِي طَالِبٍ تَقُولُ ذَهَبْتُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَامَ الْفَتْحِ فَوَجَدْتُهُ يَغْتَسِلُ وَفَاطِمَةُ ابْنَتُهُ تَسْتُرُهُ قَالَتْ فَسَلَّمْتُ عَلَيْهِ فَقَالَ مَنْ هَذِهِ فَقُلْتُ أَنَا أُمُّ هَانِئٍ بِنْتُ أَبِي طَالِبٍ فَقَالَ مَرْحَبًا بِأُمِّ هَانِئٍ فَلَمَّا فَرَغَ مِنْ غُسْلِهِ قَامَ فَصَلَّى ثَمَانِيَ رَكَعَاتٍ مُلْتَحِفًا فِي ثَوْبٍ وَاحِدٍ فَلَمَّا انْصَرَفَ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ زَعَمَ ابْنُ أُمِّي أَنَّهُ قَاتِلٌ رَجُلًا قَدْ أَجَرْتُهُ فُلَانَ ابْنَ هُبَيْرَةَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَدْ أَجَرْنَا مَنْ أَجَرْتِ يَا أُمَّ هَانِئٍ قَالَتْ أُمُّ هَانِئٍ وَذَاكَ ضُحًى

353 - Умму Хани былай деді: « Мекке қаласы алынған (жеңіске жеткен) жылы Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына бардым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сол кезде ғұсыл алып жатыр екен. Ал қызы Фатима болса, бір нәрсемен қалқалап жауып тұр екен. Мен Пайғамбарымызға сәлем бердім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Бұл кім?»,- деді. Мен: «Әбу Тәлібтің қызы Үмму Ханимін»,-дедім. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Қош келдің, Үмму Хани!»,- деді.

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ғұсыл алып болғаннан соң бір киімге (матаға) оранған күйі сегіз рәкат намаз оқыды. Намаз оқып болып бұрылды. Сол кезде мен: «Я Расулулла мен өзімнің панама алған пәлен ибн Хұбайраны ағам өлтіремін, дейді»,- дедім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Ей, Үмму Хани, сен кімді панаңа алған болсаң, біз де соны панамызға алдық»,- деді. Сол сөзді айтқан кезде күндіз (сәске уақыты) болатын деді.
354 - حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ ابْنِ شِهَابٍ عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ أَنَّ سَائِلًا سَأَلَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنْ الصَّلَاةِ فِي ثَوْبٍ وَاحِدٍ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَوَلِكُلِّكُمْ ثَوْبَانِ

354 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Бір кісі Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) бір киімде намаз оқу туралы сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Барлықтарыңның (ауыстырып киетін) екіден киімдерің бар ма еді?»,- деді.

355 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Біреулерің бір киімде, екі иығының ашық күйінде намаз оқымасын!»,- деді.

356 - حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْمٍ قَالَ حَدَّثَنَا شَيْبَانُ عَنْ يَحْيَى بْنِ أَبِي كَثِيرٍ عَنْ عِكْرِمَةَ قَالَ سَمِعْتُهُ أَوْ كُنْتُ سَأَلْتُهُ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا هُرَيْرَةَ يَقُولُ أَشْهَدُ أَنِّي سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ مَنْ صَلَّى فِي ثَوْبٍ وَاحِدٍ فَلْيُخَالِفْ بَيْنَ طَرَفَيْهِ

356 - Икрима (р.а.) риуаят етті: Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Кімде- кім бір киімде намаз оқыса, екі аяғын жауып алсын!»,- деді.

357 - Сағд ибн Харс (р.а.) былай деді: «Жабир ибн Абдулладан бір киімдік (матаға) оранып намаз оқу турасында сұрадым. Ол кісі: «Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге бір жолы сапарға шықтым. Кешкісін бір мәселе туралы Пайғамбарымыздың алдына бардым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқып жатыр екен. Мен денемді ені тарлау матамен орап алған едім. Пайғамбарымыздың қасына тұрып намаз оқыдым.

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазын бітіріп: «Келгеніңнің мәнісі не, ей Жабир?»,- деп сұрады. Мен келген жұмысымды айттым. Сонда Пайғамбарымыз маған қарап: «Бұл өзі қалай оралған киім?»,- деді. Мен: «Ілгеріректе жөні түзу киім еді»,- дедім. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде мата ендірек болса, онда жақсылап орап ал, егерде ені тарлау болса, онда бір нәрсені жалғап түйреп ал!»,- деді.
358- حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ قَالَ حَدَّثَنَا يَحْيَى عَنْ سُفْيَانَ قَالَ حَدَّثَنِي أَبُو حَازِمٍ عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ قَالَ كَانَ رِجَالٌ يُصَلُّونَ مَعَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَاقِدِي أُزْرِهِمْ عَلَى أَعْنَاقِهِمْ كَهَيْئَةِ الصِّبْيَانِ وَيُقَالُ لِلنِّسَاءِ لَا تَرْفَعْنَ رُءُوسَكُنَّ حَتَّى يَسْتَوِيَ الرِّجَالُ جُلُوسًا

358 - Саһл ас- Саъид айтты: «Кейбір ер адамдар киімдерін жас балалар сияқты мойындарына байлап алып, Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге намаз оқитын еді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ер адамдардың артында намаз оқушы әйелдерге: «Ер адамдар толық отырып болғандарынша, бастарыңды (сәждеден) көтермеңдер!»,- деп айтты.

Хасан Басри айтты: «Мәжуси тоқыған (тіккен) киімде намаз оқығанның зияны (зарары) жоқ»,- деді.

Мағмар болса айтты: « Еті желінетін хайуанның зәріне (нәжісіне) тиіп былғанған жаман киімді Аз- Зуһрийдің кигенін және Хазреті Әлидің ұзын (етек женді) киімде намаз оқығанын көргенмін»,-деді.

359 - Муғира ибн Шуғба айтты: «Сапарда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ей, Муғира, құмғанды ал!»,- деді. Мен құмғанды алдым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сыртқа шығып кетті. Тіптен ұзақ уақыт бойы көрінбей қажетін өтеді. Үстінде Шамда тоқылған шапаны бар болатын. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет алу үшін қолдарын шапанының жеңінен шығармақшы болып еді, ол тарлық етті. Содан кейін оны жеңінен тартып шешті. Мен су құйып беріп тұрдым. Ол кісі намазға күндегідей дәрет алып және мәсісіне масих тартты. Содан соң намаз оқыды.

360 - Жабир ибн Абдулла (р.а.) осы хадисті риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Құрайыш тайпасымен бірге Қағбаны жөндеу кезінде тас тасысып жатқан болатын. Үстінде изары бар еді. Сол кезде туыстас ағасы Аббас: «Ей, бауырымның баласы, изарыңды шешіп, тастың астынан өткізіп, иығыңа іліп алғаныңда дұрыс болар еді»,- деді.

Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) изарын шешіп, оның айтқанындай иығына іліп алды. Бірақ әлі кетіп, әлсіреп жығылып түсті. Содан кейін ешуақытта жалаңаш жүргенін ешкім көрген емес».
9- бап. Көйлек-шалбар немесе қысқа шалбар мен шапан киіп намаз оқу туралы
361- حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ قَالَ حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ عَنْ أَيُّوبَ عَنْ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ قَامَ رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَسَأَلَهُ عَنْ الصَّلَاةِ فِي الثَّوْبِ الْوَاحِدِ فَقَالَ أَوَكُلُّكُمْ يَجِدُ ثَوْبَيْنِ ثُمَّ سَأَلَ رَجُلٌ عُمَرَ فَقَالَ إِذَا وَسَّعَ اللَّهُ فَأَوْسِعُوا جَمَعَ رَجُلٌ عَلَيْهِ ثِيَابَهُ صَلَّى رَجُلٌ فِي إِزَارٍ وَرِدَاءٍ فِي إِزَارٍ وَقَمِيصٍ فِي إِزَارٍ وَقَبَاءٍ فِي سَرَاوِيلَ وَرِدَاءٍ فِي سَرَاوِيلَ وَقَمِيصٍ فِي سَرَاوِيلَ وَقَبَاءٍ فِي تُبَّانٍ وَقَبَاءٍ فِي تُبَّانٍ وَقَمِيصٍ قَالَ وَأَحْسِبُهُ قَالَ فِي تُبَّانٍ وَرِدَاءٍ

361 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Бір кісі тұрып Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) бір киіммен намаз оқу жайында сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Біреулеріңнің екіден киімдерің бар ма еді?»,- деді.

Кейін бір кісі тұрып, бір киімде намаз оқу туралы Хазіреті Омардан сұрады. «Алла тағала жеңілдік бергеннен кейін, жеңілдетіңіз де! (ауыстырып киетін киімі болмаған адам, сол бір киімде намаз оқи береді, егерде екі киімі болса, ауыстырып киіп оқыса, абзалырақ болады ) егерде киімі көп болса, изар мен ридода, изар мен көйлекте, изар мен шапанда, шалбар мен ридода, шалбар мен көйлекте, шалбар мен шапанда, қысқа шалбар мен шапанда оқысын!»,- деді.

«Әбу Хурайра (р.а.) айтты: « Хазреті Омардың қысқа шалбар мен ридода оқысын деп айтқанына күмәнім бар»,- деді.

Шихабудддин Қасталони (р.а.) айтты: « Егер ридо ұзын болып, тізені жауып тұрса, келте шалбарда намаз оқыса болады»,- деді.
362- حَدَّثَنَا عَاصِمُ بْنُ عَلِيٍّ قَالَ حَدَّثَنَا ابْنُ أَبِي ذِئْبٍ عَنْ الزُّهْرِيِّ عَنْ سَالِمٍ عَنْ ابْنِ عُمَرَ قَالَ سَأَلَ رَجُلٌ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ مَا يَلْبَسُ الْمُحْرِمُ فَقَالَ لَا يَلْبَسُ الْقَمِيصَ وَلَا السَّرَاوِيلَ وَلَا الْبُرْنُسَ وَلَا ثَوْبًا مَسَّهُ الزَّعْفَرَانُ وَلَا وَرْسٌ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ النَّعْلَيْنِ فَلْيَلْبَسْ الْخُفَّيْنِ وَلْيَقْطَعْهُمَا حَتَّى يَكُونَا أَسْفَلَ مِنْ الْكَعْبَيْنِ

362 - Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Бір кісі Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) «Қажылыққа ихрам байлаған кісі не қылады?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Көйлек-шалбар, бурнусты да кимейді. Зағфран мен сарық ренді матаны да орамайды. Кімде-кім тобықтан төмен аяқ киім таппаса, онда мәсісінің қонышын тобығынан төмен қылып кесіп тастасын!»,-деді.

363 - Әбу Саъид әл-Худрийдан риуаят болды: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жеңі жоқ тар киім киюден, тізені құшақтап алдын ашып отырудан қатаң тиды»

364 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екі түрлі сауда - саттықтан тиды:

1) Айтқаны осы деп тексермей, саудаласпай ала салудан;

2) Болғаны осы деп бағасын түсірмей алудан.

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жеңі жоқ тар киім кимектен, тізені құшақтап, әуретін ашып отырудан тиған»,- деді.
365- حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ قَالَ حَدَّثَنَا يَعْقُوبُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ قَالَ حَدَّثَنَا ابْنُ أَخِي ابْنِ شِهَابٍ عَنْ عَمِّهِ قَالَ أَخْبَرَنِي حُمَيْدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ أَنَّ أَبَا هُرَيْرَةَ قَالَ بَعَثَنِي أَبُو بَكْرٍ فِي تِلْكَ الْحَجَّةِ فِي مُؤَذِّنِينَ يَوْمَ النَّحْرِ نُؤَذِّنُ بِمِنًى أَنْ لَا يَحُجَّ بَعْدَ الْعَامِ مُشْرِكٌ وَلَا يَطُوفَ بِالْبَيْتِ عُرْيَانٌ قَالَ حُمَيْدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ ثُمَّ أَرْدَفَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَلِيًّا فَأَمَرَهُ أَنْ يُؤَذِّنَ بِبَرَاءَةٌ قَالَ أَبُو هُرَيْرَةَ فَأَذَّنَ مَعَنَا عَلِيٌّ فِي أَهْل مِنًى يَوْمَ النَّحْرِ لَا يَحُجُّ بَعْدَ الْعَامِ مُشْرِكٌ وَلَا يَطُوفُ بِالْبَيْتِ عُرْيَانٌ

365 - Әбу Хурайра Хумайд ибн Абдурахманға айтты: «Сол қажылық уақытында Әбу Бәкір мені «Осы жылдан кейін бірде-бір мүшірік қажылыққа келмесін және Қағбаны жалаңаш күйде тәуеп етпесін!»,- деп айт күні Минада адамдарға жар салып ескертетін адамдармен бірге жіберген еді»,- деді.

Хумайд ибн Абдуррахман айтты: « Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) хазреті Әлиді Әбу Бәкірге жіберді және нәзіл болған «Бараат» сүресін адамдарға хабарлауды бұйырды»,- деді.

Әбу Хурайра айтты: « Құрбан айт күні Минада жиналғандарға бізбен бірге хазреті Әли «Осы жылдан кейін бірде-бір мүшрік қажылыққа келмесін және Қағбаны жалаңаш күйде тәуеп етпесін!»,- деп жар салды»,- деді.

366 - Мұхаммед ибн Мункадир риуаят етті: «Жабир ибн Абдулланың алдына кірдік, ол кісі бір ғана киіммен (матаға) оранған күйі намаз оқып жатыр екен. Ридосы жерге тиіп тұр екен. Намазын оқып болғаннан соң" ей, Әбу Абдулла, ридонды жерге тастап қойып, намаз оқып жатырсың ба?»,- дедік. Ол: «Иә, сізге ұқсаған білмейтіндерге (надандарға) бір рет көрсетіп қояйын дегенім ғой! Мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) осылай намаз оқығанын көргенмін»,- деді.

Жархад (а.р.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): « Сан - әурет деген»,- деді.

Әнәс (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) изарын тізеден жоғары тартып отырғанында саны көрініп қалды»,- деді.

Әнас (р.а.) айтты: « Бұл хадис дұрысырақ, бірақ та Жархад болса, ғұламалар арасында пікір қайшылығы (ихтилаф) болмау үшін осы хадисті мұқияттылықпен айтқан»,- деді.

Әбу Мұса айтты: « Хазреті Оспан, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына барып кіргенде, ол кісі тізесін жапты»,- деді.

Әбу Зар айтты: «Пайғамбарымыздың ( с.ғ.с.) саны менің саныма тиіп тұрғанда (көпшіліктің ішінде тығыз отырғанда) ол кісіге аят нәзіл болды. Сонда ол кісінің сандарының ауырлағандығы соншалық, тіпті, аяғым сынып кете ме деп қорықтым»,- деді.

367 - Әнәс риуаят етті: « Хайбар соғысы кезінде елең-аланда таң намазын оқыдық. Кейін Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) Әбу Талха түйелеріне мінді. Мен Әбу Талханың артына мінгестім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Хайбар көшесінде түйенің үстінде кетіп бара жатқанда, менің тізем ол кісінің санына тиді. (Себебі көше өте тар болатын) Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) (түйені тебініп жүргізу үшін) изарын жоғары тартты. Мен Пайғамбарымыздың « с.ғ.с.» санының әппақтығын көріп қалдым. Хайбарға кірген кезде көпшіліктің алдында: «Аллаһу Акбар, Хайбар ойран болды. Шындығында, бізбен жауласып жатқандардың жұртына келгенімізде, олардың (ескерту алғандардың) атар таңы қараң болар»,- деп үш рет қайталады.

Әнас айтты: « Адамдар өз жұмыс шаруаларымен шыға бастады»,-деді. Абдулазиз айтты: « Сонда кейбір Сахабалар: «Мұхаммед (с.ғ.с.) өзінің

бестігімен келді деп айтты»,- деді

(Бестік – мұсылмандардың әскері 5 бөліктен тұрған).

Әнас айтты: «Хайбарды күшпен қолға қараттық, қолға түскен тұтқындарды жинаған кезде, Дихья келіп: «Я Расулалла, әйел тұтқындардың біреуін маған сыйлыққа беріңіз!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Барып қалаған біреуіңді ал!»,- деді. Ол барып, Сафиия бинти Хуйайнды алды. Сонда бір кісі Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «О, Расулалла, сіз Дихьяға Бәни назир мен Бәни Құрайза тайпаларының құрметті ханымы Сафиия бинти Хуйайнды бердіңіз, Сафиия тек қана сізге лайықты!»,- деді. Бұны естігеннен соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Маған Дихьяны онымен бірге шақырыңыз!»,- деді. Дихъя Сафиияны өзімен бірге ертіп келді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Сафиияға қараған күйі, Дихъяға: « Тұтқын әйелдердің бұдан басқа кез-келген қалаған біреуіңді ал!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) кейін Сафиияны азат етіп, оған өзі үйленді. Сәбит Әнастан: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оған маһрге не сыйлады?»,- деп сұрады. Сонда Әнас: «Оның өзін, себебі оған бостандық беріп, оған үйленді ғой!»,- деп жауап берді. Әнас айтты: « Қайтар жолда ( Хайбардан қайтқанда) Үмму Сүлайм Сафиияны дайындап, оны түнде Пайғамбарымызға ертіп келді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) таңертең тұрған соң: «Кімде қандай да тамақ болса, осында әкелсін»,- деп өзі жерге теріден істелген төсеніш төседі. Содан соң адамдардың кейбіреуі құрма, кейбірі май әкелді. Тойғандарыңша ішіп-жеңдер!»,-деді. Міне Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) тойы осылай болған»,- деді.

368 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) таң намазын оқитын (мешітте). Ол кісіге ұйып, паранжы жамылған мүмин әйелдер де намазға тұратын. Содан кейін үйлеріне қайтып кететін.Оларды ешкім танымайтын да еді»,- деді.

14-бап. Егер де ою-өрнегі бар көйлек кисе, оның өрнегіне көзі түсіп жаңылысса, осы киімде намаз оқуға болама?

369 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз бірде ою-өрнегі бар көйлекпен намаз оқыды. Сонда оның ою- өрнегіне көзі түсті. Намазын оқып болған соң бұрылып: «Менің бұл көйлегімді Әбу Жахмға апарып беріңіз, орнына оның ою-өрнексіз киімін (матасын) алып келіңіз, себебі бұл (ою-өрнекті) көйлек мені намазымнан жанылыстырды»,- деді.

370 - Хишам ибн Ғұруа (р.а.) айтты: « Айша анамызға Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): « Намаз оқып жатқанымда киімімнің ою-өрнегіне көзім түсті. Мені намазда шатастырар деп қауіптенемін деп айтқан екен»,- деді.

371 - Әнас айтты: «Айша анамыздың гүлді өрнекті перделері бар болатын. Оны үйінің бір жақ қабырғасына іліп қойған еді. Бір күні Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): « Мына пердеді бұл жерден алып таста, себебі ондағы суреттер намаз оқыған кезімде әрдәйім көз алдымда тұрады»,- деді. (Яғни көзім түсіп, намаздан шатасамын дегені).

16-бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жібек шапанда намаз оқып, кейін оны шешіп тастағаны туралы

372 - ҒҒуқба ибн Амир (р.а) айтты: «Бір күні Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) жібек шапан сыйлады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оны киіп, намаз оқыды. Кейін намаздан тұрғаннан соң ренжіген кейіпте асығыс-үсігіс оны шешіп тастап: « Бұл жібектен тігілген киімді кию тақуаларға (ер адамдарға) жарамайды»,- деді.

373 - Ғаун ибн Әбу Жухайфа (р.а.) айтты: «Мен Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) қызыл түсті теріден жасалған шатырдан көрдім. Хазреті Біләл (р.а.) ол кісіге дәрет алуы үшін су құйып беріп жатқанын көрдім. Айналадағы адамдар болса, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) дәрет алғанынан артылған суға таласатын еді. Кімге нәсіп болса, суды үстіне (денесіне) сүртетін еді, ал нәсіп болмағандар , нәсіп болған бауырларының қолындағы қалған судың жұғының өзіне сүрткендерін көрдім. Кейін Біләлдің үшкір ұшы бар темір қазықты алып, жерге шаңшығанын көрдім. Содан соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қызыл түсті киім киіп, шатырдан шығып, әлгі қадалған қазық жаққа қарап адамдармен бірге екі рәкат намаз оқыды. Адамдар және хайуандар қадалған қазықты айналып өтіп жатқандарын көрдім»,- деді.

Имам Бұхари (р.а.) айтты: «Хасан Басрий мұз немесе көпірдің үстінде егер оның астынан немесе үстінен немесе алдынан нәжіс ағып тұрған болса да, намаз оқуға еш зияны жоқ, тек қана намаз оқушы мен нәжіс арасында бір нәрсе тосылып тұрса болды»,- деді.

Әбу Хурайра (р.а.) мешітте имам болып намаз оқыды. Ибн Омар қар үстінде намаз оқыды.
374 - حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو حَازِمٍ قَالَ سَأَلُوا سَهْلَ بْنَ سَعْدٍ مِنْ أَيِّ شَيْءٍ الْمِنْبَرُ فَقَالَ مَا بَقِيَ بِالنَّاسِ أَعْلَمُ مِنِّي هُوَ مِنْ أَثْلِ الْغَابَةِ عَمِلَهُ فُلَانٌ مَوْلَى فُلَانَةَ لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَقَامَ عَلَيْهِ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حِينَ عُمِلَ وَوُضِعَ فَاسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ كَبَّرَ وَقَامَ النَّاسُ خَلْفَهُ فَقَرَأَ وَرَكَعَ وَرَكَعَ النَّاسُ خَلْفَهُ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ ثُمَّ رَجَعَ الْقَهْقَرَى فَسَجَدَ عَلَى الْأَرْضِ ثُمَّ عَادَ إِلَى الْمِنْبَرِ ثُمَّ رَكَعَ ثُمَّ رَفَعَ رَأْسَهُ ثُمَّ رَجَعَ الْقَهْقَرَى حَتَّى سَجَدَ بِالْأَرْضِ فَهَذَا شَأْنُهُ قَالَ أَبُو عَبْد اللَّهِ قَالَ عَلِيُّ بْنُ الْمَدِينِيِّ سَأَلَنِي أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ رَحِمَهُ اللَّهُ عَنْ هَذَا الْحَدِيثِ قَالَ فَإِنَّمَا أَرَدْتُ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ أَعْلَى مِنْ النَّاسِ فَلَا بَأْسَ أَنْ يَكُونَ الْإِمَامُ أَعْلَى مِنْ النَّاسِ بِهَذَا الْحَدِيثِ قَالَ فَقُلْتُ إِنَّ سُفْيَانَ بْنَ عُيَيْنَةَ كَانَ يُسْأَلُ عَنْ هَذَا كَثِيرًا فَلَمْ تَسْمَعْهُ مِنْهُ قَالَ لَا

374 - Әбу Хазим айтты: «Адамдар Сәхл ибн Сағдтан (р.а.): «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мінбері неден жасалған?»,- деп сұрады. Сахл (р.а.) айтты: « Адамдардың арасында оны меннен артық білетін кісі қалмады. Ол (мінбер) «Юлғун» деген орман ағашынан жасалған. Оны пәленшенің азат болған құлы пәлен жасаған. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ұста мінберді жасап әкеліп қойған соң, оған шықты да қыбылаға қарап: «Аллаһу акбар»,- деді. Адамдар ол кісіге ұйыды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қираат етіп, рүкүғ қылды. Адамдар да артынан рүкүғ қылды. Кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) басын көтерді. Мінберден артқа қарай шегініп түсіп, жерде сәжде қылды. Кейін қайтадан мінберге шықты да, қираат етті, содан соң рүкүғ етті. Кейін басын көтеріп, мінберден артқа шегініп түсіп және жерде сәжде қылды. Міне Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) істеген істері осы»,- деді.

Имам Бұхариға Әли ибн Абдулла (р.а.): «Ахмед ибн Ханбал сол хадис турасында сұрады»,- деді. Ахмед ибн Ханбал: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) адамдардан биікте тұрғандар және сол хадиске байланысты, имам адамдардан биікте тұрса, зияны жоқ, демекшісіз бе?»,- деді. Әли ибн Абдулла: «Суфян ибн Ғұяйна сол хадис туралы көп сұраушы еді, сіз еш естімегенсіз ба?»,- деп сұрады. Ахмед ибн Ханбалдан. Ахмед: «Жоқ»,- деп жауап берді.
375 - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحِيمِ قَالَ حَدَّثَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ قَالَ أَخْبَرَنَا حُمَيْدٌ الطَّوِيلُ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ سَقَطَ عَنْ فَرَسِهِ فَجُحِشَتْ سَاقُهُ أَوْ كَتِفُهُ وَآلَى مِنْ نِسَائِهِ شَهْرًا فَجَلَسَ فِي مَشْرُبَةٍ لَهُ دَرَجَتُهَا مِنْ جُذُوعٍ فَأَتَاهُ أَصْحَابُهُ يَعُودُونَهُ فَصَلَّى بِهِمْ جَالِسًا وَهُمْ قِيَامٌ فَلَمَّا سَلَّمَ قَالَ إِنَّمَا جُعِلَ الْإِمَامُ لِيُؤْتَمَّ بِهِ فَإِذَا كَبَّرَ فَكَبِّرُوا وَإِذَا رَكَعَ فَارْكَعُوا وَإِذَا سَجَدَ فَاسْجُدُوا وَإِنْ صَلَّى قَائِمًا فَصَلُّوا قِيَامًا وَنَزَلَ لِتِسْعٍ وَعِشْرِينَ فَقَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّكَ آلَيْتَ شَهْرًا فَقَالَ إِنَّ الشَّهْرَ تِسْعٌ وَعِشْرُونَ

375 - Әнас ибн Мәлік айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) хижраның 5-ші жылы, Зу-л-хижжа айында аттан жығылып, балтыры ма әлде жаурыны ма сырылып кетті Бір ай бойы әйелдерінің жандарына бармауға серт етті. Ағаш тіреулері бар бөлмеде отырғанында, Сахабалар ол кісіні көріп көңілін сұрауға келді.

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) отырған бойы намазға имаметшілік етті. Ал Сахабалар болса тік тұрған бойы намаз оқыды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сәлем бергеннен соң. (имамға ұю керек). Сол үшін имам «Аллаһу Акбар» дегенде сізде такбір айтыңыз, рүкүғ қылса сізде рүкүғ қылыңыз, сәжде етсе, сізде сәжде етіңіз. Егер де тік тұрып намаз оқыса, сізде тік тұрып оқыңыз!»,- деді.

( Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) науқас болғандығы себепті барлық намазға отырған күйі имаметшілік етті. Сахабалар болса тік тұрып оқи берместен, өздері біліп ұий берулері керек еді. Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) 29-күн болғанда әйелдеріне барды. Олар: « Сіз бір айға серт еткен едіңіз ғой?»,- десті. Сонда Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.): «Бұл ай 29-күнге толады»,- деді.