-бап. Үйлерді (мешіт) сияқты намаз оқитын жерге айналдырып алу туралы

417 - Махмуд ибн әр-Рабиғ (р.а.) риуаят етті: «Ғұтбан ибн Мәлік -Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) Бәдір соғысына бірге қатысқан ансарлардан болған Сахабасы еді. Ол Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) келіп: «Я Расулулла, көзімнің көруі нашарлады, мен өз қауымыммен намаз оқимын. Жаңбыр жауғанда менің үйім мен қауымымның арасындағы құрғақ жерде су жиналып, олардың мешітіне барып, намаз оқып бере алмай жатырмын. Я Расулулла, сізден өтінемін, менің үйіме барып, намаз оқысаңыз, мен сол жерді өзіме намаз оқитын жер етіп алайын»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оған: «Иншалла, солай етермін»,- деді. Ғұтба айтты: «Пайғамбарымыз бен (с.ғ.с.) Әбу Бәкір Сыддық (р.а.) ертеменен күн біраз көтерілгеннен кейін келді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үйге кіруге рұқсат сұрады. Оларды үйге кіргіздім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үйге кіргеннен соң отырмастан: «Үйіңнің қай жеріне намаз оқып беруімді қалайсың?»,- деді Мен үйімнің бір жерін Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) көрсеттім. Ол кісі сол жерде намазға тәкбір тахрима айтты. Біз арт жағында сапқа тұрып ұйыдық, екі рәкат намаз оқып, кейін сәлем берді. Біз Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) арнайы өзіне дайындалған «Хазира» деген тамақтан дәм татып кетуін өтіндік. Соның арасынша Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) келіпті деп өзімнің туысқандарымнан біраз адам жиналып қалды. Олардың бірі «Мәлік ибн Дұхшин қайда?»,- деді.Сонда біреу: «Ол - Мунафиқ, Алланы және оның елшісін жақсы көрмейді»,- деді. Бұл сөзді естіп қалған Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Олай демеңіз, ол Алланың разылығын тілеп, «Лә иләһа илла алла»,- деді ғой, білмей тұрсыз ба?»,- деді. Ол адам: «Алла және оның елшісі жақсы біледі»,- дей отырып: «Бірақ та оның Мунафиқтарға көмектесіп, ақыл айтқанын көреміз»,- деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Алланың ризалығын тілеп, Лә иләһа илла алла»,- деп айтқан кісіге Алла тағала тозақ отын харам етер,- деді.

Ибн Шихаб әз-Зуһрий (р.а.) айтты: «Кейін осы хадисті әл-Хусейн ибн Мұхаммедтен сұрадым. Ол Бәний Сәлім қауымының қадірлі кісілерінің бірі бола тұрып, осы хадисті растады»,- деді.
47-бап. Мешітке және басқа жерлерге оң аяқпен кіру туралы
وَكَانَ ابْنُ عُمَرَ يَبْدَأُ بِرِجْلِهِ الْيُمْنَى فَإِذَا خَرَجَ بَدَأَ بِرِجْلِهِ الْيُسْرَى

Ибн Омар (р.а.) мешітке оң аяқпен кіріп, сол аяқпен шығатын.

418 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) барлық істі амалы барынша оң жағынан бастауды жақсы көретін»,- деді. (дәрет алғанда, шаш тарағанда, аяқ киім кигенде).

48-бап. Жаһили кездегі (исламнан бұрынғы кез) мүшіріктердің қабірін бұзып орнына мешіт салса, болады ма?
لِقَوْلِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَعَنَ اللَّهُ الْيَهُودَ اتَّخَذُوا قُبُورَ أَنْبِيَائِهِمْ مَسَاجِدَ وَمَا يُكْرَهُ مِنْ الصَّلَاةِ فِي الْقُبُورِ

Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): «Яһудилерге Алланың лағнеті болсын!. Олар өз Пайғамбарларының қабірлерін мешітке айналдырды»,- дегеніне байланысты қабірлердің үстіне және айналасына намаз оқудың мәкрүх екендігі туралы.

Хазреті Омар (р.а.), Әнас ибн Мәліктің қабірдің алдында намаз оқып жатқанын көріп: «Ей, бұның дұрыс емес, бұл қабір ғой!»,- деді, бірақ намазын қайтадан оқуды бұйырмады.

419 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Үмму Хабиба мен Үмму Сәлама Хабашстанда (Эфиопия) өздері көрген шіркеу мен оның ішіндегі әртүрлі салынған суреттерін еске алып, сөйлесіп отырды. Содан соң бұл туралы Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) айтты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде олардың арасынан бір құрметті адам өлсе, оның қабірінің үстіне мешіт салып, сол суреттермен әшекейлеп салады. Олар қиямет күні Алла тағаланың алдында ең жаман халық болады»,- деді.

420 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Мединеге келгеннен кейін Мединенің жоғарғы бөлігіндегі Бәну Әмр ибн Ауф қауымының тұратын жеріне келіп түсті. Олардың арасында Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) он төрт күн тұрды. Кейін Бәну Нәжжарға адам жіберді. Олар қылыштарын тағынып, дайындалып келді. Қазірдің өзінде де дәл көз алдымда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) түйесінің үстінде отыр. Әбу Бәкір болса арт жағына мінгесіп алыпты, айнала толған Бәну Нәжжарлықтар, тіптен, Әбу Аюб даласына сыймай кеткен. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз уақыты қай жерде тура кеп қалса, сол жерде намаз оқуды жақсы көретін. Тіптен қой қорада да оқи беретін. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіт салуды бұйырып, Бәну Нәжжар қауымына адам жіберді. Олар келген соң «Ей, Бәни Нажжар, маған мына жерлеріңді (қоршалған аула) сатыңыз!»,- деді.Олар: «Жоқ, Аллаға ант етіп айтамыз, оның ақысын Алла тағаладан сұраймыз, Алла жолында береміз»,- десті.

Әнас (р.а.) айтты: «Ол жерде мүшіріктердің қабірі, үйінділер мен құрма ағаштары бар болатын. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) бұйрығымен мүшіріктердің қабірлері тегістелді. Үйінділерді жермен бірдей қылып түзеттірді. Ал, құрма ағаштарын кесуге бұйырды және өзі де кесісті. Құрма ағаштары болашақ мешіттің қыбла жағына қойылды. Адамдар мешіт қабырғасына арнап тас теріп, өре бастады. Олар бәйіт (өлең шумақтарын) айтып, тас таситын. Пайғамбарымыз да (с.ғ.с.) олармен бірге жұмыс істейтін. Әрқашан: «Ахирет жақсылығынан басқа жақсылық жоқ, мұхажирлер мен ансарларды кешіргейсің!»,- дейтін.
49- бап. Қой қораларда намаз оқудың үкімі
- 421 حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَرْبٍ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ أَبِي التَّيَّاحِ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ قَالَ كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُصَلِّي فِي مَرَابِضِ الْغَنَمِ ثُمَّ سَمِعْتُهُ بَعْدُ يَقُولُ كَانَ يُصَلِّي فِي مَرَابِضِ الْغَنَمِ قَبْلَ أَنْ يُبْنَى الْمَسْجِدُ

421 - Әбу Таийахтан (р.а.) риуаят болды: «Әнас (р.а.) айтты. «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қой қораларда да намаз оқитын»,- деді.

Кейіннен оның «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіт салынбаған уақытта қой қораларда да намаз оқитын еді»,- дегенін де естігенмін»,- деді.
50-бап. Түйе қораларда намаз оқудың үкімі
- 422حَدَّثَنَا صَدَقَةُ بْنُ الْفَضْلِ قَالَ أَخْبَرَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ حَيَّانَ قَالَ حَدَّثَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ عَنْ نَافِعٍ قَالَ رَأَيْتُ ابْنَ عُمَرَ يُصَلِّي إِلَى بَعِيرِهِ وَقَالَ رَأَيْتُ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَفْعَلُهُ

422 - Нафиғ (р.а.) айтты: «Ибн Омар жүзін түйесі жаққа қаратып намаз оқып жатқанын көрдім. Пайғамбарымыздың да (с.ғ.с.) солай істегенін көргенмін»,- деді. (Түйе қыбла жағында тоспа белгі болып тұрған).

Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мен намаз оқып жатқанымда көзіме тозақ оты көрсетілді»,-деп айтты».

423 - Абдулла ибн Аббас (р.а.) айтты: «Бірде күн тұтылды, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқыды. Кейін: «Намаз оқып жатқанымда маған тозақ оты көрсетілді. Бүгінгі күнге дейін бұндай қорқынышты көріністі көрген емеспін»,- деді.

424 - Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Үйіңізде (нәпіл) намаз оқыңыз.Үйіңізді мазарға айналдырмаңыз!»,- деді.

425 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Анау бір басына азап жіберілген қауымның жеріне кірмеңіз. Егер кірсеңіз, онда жылап кіріңіз. Егерде жылай алмасаңыз, кірмеңіз, өйткені олардың басына түскен қайғы-қиыншылық сенің де басыңа түспесін!»,- деді.

Омар (р.а.) айтты: «Біз сендердің шіркеулеріңе ондағы суреттердің себебінен кірмейміз»,- деді.

«Ибн Аббас (р.а.) суреті жоқ шіркеуде намаз оқитын. Егерде суреті болса, онда оқымайтын».
- 426حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَلَامٍ قَالَ أَخْبَرَنَا عَبْدَةُ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَائِشَةَ أَنَّ أُمَّ سَلَمَةَ ذَكَرَتْ لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَنِيسَةً رَأَتْهَا بِأَرْضِ الْحَبَشَةِ يُقَالُ لَهَا مَارِيَةُ فَذَكَرَتْ لَهُ مَا رَأَتْ فِيهَا مِنْ الصُّوَرِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أُولَئِكَ قَوْمٌ إِذَا مَاتَ فِيهِمْ الْعَبْدُ الصَّالِحُ أَوْ الرَّجُلُ الصَّالِحُ بَنَوْا عَلَى قَبْرِهِ مَسْجِدًا وَصَوَّرُوا فِيهِ تِلْكَ الصُّوَرَ أُولَئِكَ شِرَارُ الْخَلْقِ عِنْدَ اللَّهِ

426 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Үмму Сәләма Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) Хабашстанда (Эфиопия) көрген Мәрия шіркеуі және оның ішіндегі суреттер туралы айтып берді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Олар сондай бір қауым, егерде араларынан бір құрметті адамы өлсе, оның қабірінің үстіне мешіт салып, оған сол суреттерді әшекейлеп салады. Олар Алла тағаланың алдында ең жаман халық болып есептеледі»,- деді.

427 - Айша анамыз бен Абдулла ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Алла тағаланың алдына баратын кез жақындағанда мүбәрак жүзін гүлді матамен жапты, кейін ыстықтап кеткен соң ашып тастады. Сондай халде бола тұрып: «Яһудилер мен Насараларға Алла тағаланың лағнеті болсын!. Олар Пайғамбарларының қабірлерін мешіт қылып алған»,- деді. ( Пайғамбарымыз ғ.с. осы хадисі арқылы өз үмбеттерін яһуди мен насаралардың істегендерін істеуден аулақ болу керектігін меңзеп тұр,- дейді хадисші).

428 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Алла тағала яһудилерге лағынет айтты! Олар Пайғамбарларының қабірлерін мешіт етіп алған »,- деді

429 - Жәбир ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Алла тағала маған бұрынғы Пайғамбарлардың бірде-біреуіне бермеген бес түрлі қасиет берді.

1) Бір айлық жерде тұрғанымның өзінде дұшпандарымның жүрегіне қорқыныш салып, оларды қатты қобалжытамын.

2) Бүтін жер жүзі маған жайнамаз етіп берілді. Үмбетіме намаз уақыты қай жерде келсе, сол жерде намаз оқи берсін!.

3) Соғыста алынған олжа маған халал етілді.

4) Барша Пайғамбар тек өз қауымына ғана Пайғамбар етіп жіберілді. Ал, мен барша адамзат баласына Пайғамбар болып жіберілдім.

5) Маған тағы да шапағат ету мүмкіндігі де берілді»,- деді.
57-бап. Әйел адамның мешітте ұйықтауы
- 430حَدَّثَنَا عُبَيْدُ بْنُ إِسْمَاعِيلَ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو أُسَامَةَ عَنْ هِشَامِ بْنِ عُرْوَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَائِشَةَ أَنَّ وَلِيدَةً كَانَتْ سَوْدَاءَ لِحَيٍّ مِنْ الْعَرَبِ فَأَعْتَقُوهَا فَكَانَتْ مَعَهُمْ قَالَتْ فَخَرَجَتْ صَبِيَّةٌ لَهُمْ عَلَيْهَا وِشَاحٌ أَحْمَرُ مِنْ سُيُورٍ قَالَتْ فَوَضَعَتْهُ أَوْ وَقَعَ مِنْهَا فَمَرَّتْ بِهِ حُدَيَّاةٌ وَهُوَ مُلْقًى فَحَسِبَتْهُ لَحْمًا فَخَطِفَتْهُ قَالَتْ فَالْتَمَسُوهُ فَلَمْ يَجِدُوهُ قَالَتْ فَاتَّهَمُونِي بِهِ قَالَتْ فَطَفِقُوا يُفَتِّشُونَ حَتَّى فَتَّشُوا قُبُلَهَا قَالَتْ وَاللَّهِ إِنِّي لَقَائِمَةٌ مَعَهُمْ إِذْ مَرَّتْ الْحُدَيَّاةُ فَأَلْقَتْهُ قَالَتْ فَوَقَعَ بَيْنَهُمْ قَالَتْ فَقُلْتُ هَذَا الَّذِي اتَّهَمْتُمُونِي بِهِ زَعَمْتُمْ وَأَنَا مِنْهُ بَرِيئَةٌ وَهُوَ ذَا هُوَ قَالَتْ فَجَاءَتْ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَأَسْلَمَتْ قَالَتْ عَائِشَةُ فَكَانَ لَهَا خِبَاءٌ فِي الْمَسْجِدِ أَوْ حِفْشٌ قَالَتْ فَكَانَتْ تَأْتِينِي فَتَحَدَّثُ عِنْدِي قَالَتْ فَلَا تَجْلِسُ عِنْدِي مَجْلِسًا إِلَّا قَالَتْ وَيَوْمَ الْوِشَاحِ مِنْ أَعَاجِيبِ رَبِّنَا أَلَا إِنَّهُ مِنْ بَلْدَةِ الْكُفْرِ أَنْجَانِي قَالَتْ عَائِشَةُ فَقُلْتُ لَهَا مَا شَأْنُكِ لَا تَقْعُدِينَ مَعِي مَقْعَدًا إِلَّا قُلْتِ هَذَا قَالَتْ فَحَدَّثَتْنِي بِهَذَا الْحَدِيثِ

430 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Арап қауымдарының бірі қара нәсілді жас қызды құлдықтан азат етті. Ол азаттық алғаннан кейін де солармен бірге қалды. Сол қара қыз айтты: «Бір күні бір жас қыз үйінен ойнауға шықты. Оның қызыл түсті теріден жасалып, маржанмен апталған моншағы бар болатын. Ол моншақты жерге қойып қойды ма, әлде одан жерге түсіп қалды ма, әйтеуір сол кезде оның төбесіндегі ұшып жүрген қара құс келіп, қызыл моншақты ет екен деп іліп алып кетті. Адамдар жоғалған нәрсені іздеді, бірақ еш таба алмады. Содан кейін “сен ұрлап алдың” деп маған кінә тағып, менің кез-келген жерімді тінте бастады, тіптен, менің ұятты жерлеріме дейін қарап тексерді.

Содан соң қара қыз айтты: «Алла тағаламен ант етемін, мен олардың арасында сол күйімде тұрғанымда, біздің үстімізден сол баяғы қара құс ұшып жүріп, қызыл моншақты тура олардың ортасына түсіріп алды. Сонда мен оларға айттым: «Бағана сіздер маған “ұрлап алдың” деп жала жапқан нәрселерің, міне алдыларыңда жатыр, менің бұл күнәлі іске қатысым жоқ»,- дедім.

Айша анамыз (р.а.) айтты: «Осыдан кейін ол қара нәсілді қыз Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына келіп, ислам дінін қабылдады. Мешітте оның шатыры немесе кішкене ғана үйшігі бар болатын. Ол ылғи да маған келіп тұратын. Мен онымен сұхбаттасып отыратын едім. Моншақ оқиғасы болған күн Раббымыздың ғажайыптарынан, ол күн мені күпірлік әлемінен құтқарды»,- деп қоятын. Бір күні мен: «Саған не болған өзі, менімен жолыққан сайын тек осы сөздерді қайталап айта бересің?»,- дегенімде, ол осы болған оқиғаны айтып берген болатын»,- деді.

Әнас (р.а.) айтты: «Ғұқл тайпасынан бір топ кісілер Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына келді, олар Нәбәуй- мешітінде тұратын. Абдуррахман ибн Әбу Бәкір: «Саффада тұратын кісілер кедейлер еді»,- деді.

431 - Нафиғ (р.а.) айтты: «Абдулла ибн Омар жас кезінде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с) мешітінде жатып ұйықтап қалатын»,- деді.

432 - Саһл ибн Сағд (р.а.) айтты: «Бірде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қызы Фатиманың үйіне келді. Күйеу баласы Әлиді үйінен таппады. Сонда Фатимаға: “Ағаңның ұлы қайда?»,- деп сұрады. Сонда Фатима: «Арамызда бір кикілжің болып еді, маған ашуланып шығып кетті. Намаздан кейін де демалған жоқ»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қасындағы кісіге : «Сен іздеп қарашы, ол қайда екен»,- деді.Ол кісі біраз уақыттан кейін келіп: «Я Расулулла, ол мешітте ұйықтап жатыр екен»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешітке келді. Хазреті Әли болса, мешітте шапандары иығынан түсіп кеткен,иықтарына шаң топырақ жұққан хәлде жатыр екен. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Әлидің үстіне жұққан топырақты қағып жатып: «Тұр я, Әбу тураб (яғни, тұр топырақтың әкесі!»,)- деді.

433 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Әһли суффа (мешітте жатып жүргендер) бірде жетпістей адамды көрдім, кейбіреулерінің киімі жоқ, не бір жапырақ матаны немесе көйлекті (кішкенелігінен) мойнына асып алған, кейбірінің балтырына дейін, кейбіреуінікі тобығына дейін жетпейді. «Әуретім көрініп қалмасын»,- деп ылғи қолдарымен киімдерін ұстап жүретін»,- деді.

Кағб ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сапардан келсе, ең әуелі мешітке кіріп намаз оқитын»,- деді.

434 – Жәбир ибн Абдулла риуаят етті: « Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына келдім, ол кісі мешітте екен. Есімде сәске уақыты еді. Сонда Мисуар: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) маған: «Сапардан қайтып келіп тұрсың, (шүкірлігіне) екі рәкат намаз оқып ал!»,- деді. Кейін маған қарыз еді, оны да қайтарып, оған қоса сыйылық ақша қоса берді»,- деді.

60-бап. Кімде-кім мешітке кірсе, екі рәкат намаз оқысын!
- 435حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ قَالَ أَخْبَرَنَا مَالِكٌ عَنْ عَامِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الزُّبَيْرِ عَنْ عَمْرِو بْنِ سُلَيْمٍ الزُّرَقِيِّ عَنْ أَبِي قَتَادَةَ السَّلَمِيِّ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِذَا دَخَلَ أَحَدُكُمْ الْمَسْجِدَ فَلْيَرْكَعْ رَكْعَتَيْنِ قَبْلَ أَنْ يَجْلِسَ

435 - Әбу Қатада (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Сендердің біреулерің мешітке кіретін болса, отырмастан бұрын екі рәкат (нәпіл) намаз оқысын!»,-деді.

436 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Қайсы бірің намаз оқысаңыз, періштелер сіз үшін истиғфар айтып тұрар, олай болса (намаз уақытында мешітте дәрет сындырмаңыз!). Періштелер айтар: «Я Раббым, бұл кісінің күнәларын кешіре гөр, Я Раббым, бұл кісіге рахым ет!-деп тұрар»,- деді.

Әбу Сағид (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мешітінің төбесі құрма бұтақтарынан еді. Хазреті Омар халифа кезінде мешіттің құрлысын түзетуді бұйырды. Ұстаға: «Адамдарды жаңбырдан панала, бірақ та мешітті, қызартып, сарғайтып бояма, адамдардың көңілін бұзбасын!»,- деді.

Әнас (р.а.) айтты: «(Кейінірек) адамдар мешіт құрлысымен бәсекелесіп, онда аз ғана ғибадат етер »,- деді.

Ибн Аббас (р.а.) айтты: «Алламен ант етіп айтайын, яһуди мен насаралар ғибадатханаларын безендіріп сәндегендей, сендер де мешіттерді безендіріп сәндерсіңдер»,- деді.

437 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) кезінде нәбәуй мешітінің қабырғасы күйдірілмеген қыштан, төбесі құрма ағашының сабақтарынан, тіреулері болса, құрма ағашының дінінен еді. Хазреті Әбу Бәкір (р.а.) халифа болған кезде мешітке еш өзгеріс енбеді. Хазреті Омар халифа болған кезеңде мешіттің биіктігін де, ұзындығын да қосты. Бірақ негізгі құрлысты өзгертпеді. Қабырғасы күйдірілмеген қыш, төбесі құрма бұтақтарымен жабылған күйі қалды, алайда тіреулерін ауыстыртты, өйткені олар шіріген еді. Кейіннен Хазреті Оспан мешіт құрлысын әжептәуір кеңейтіп, өзгеріс енгізді. Мешіттің қабырғаларын өрнекті тастармен қалап, әкпен ағартып, бояп безендірді, тіреулерін де өрнекті тастардан қалатты, төбесін болса үнді терегі ағашынан жасаттырды».

Алла тағала Құран кәрімде айтты: «Көпқұдайшылдар өздерінің Құдайға қарсы екендерін біле тұрып, Алланың мешіттерін ұстауына болмайды, олардың (мұндай ниетте) жасаған істерінде қайыр жоқ, бәрібір тозақта мәңгі қалады. Алланың мешіттерін Тәңірге табынған, қиямет күніне сенген, намаз оқыған, зекет берген, Құдайдан басқадан қорықпаған адамдар ғана ұстайды (безендіреді). Міне, осындайлар ғана тура жол табамыз деп үміт етеді⁸⁵»,- деді.

438 - Икрима (р.а.) былай деп риуаят етті: «Ибн Аббас ұлы Әли мен маған : «Барыңдар, Әбу Сағидтан хадис естіңдер!»,- деді. Біз бардық, ол кісі дуалды дұрыстап жатыр екен, шапанын алып, оған оранды да, бізге хадис айта бастады. Бәрін айтып, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мешітінің қалай салынғанына дейін айтып берді. Содан соң: «Біз күйдірілмеген қышты бір-бірден көтеретін едік. Ал, Ғаммар болса, екіден көтеретін еді. Сол кезде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оны байқап қалды да, оның үстіндегі шаңын қағып жатып: «Ғаммар оларды жәннатқа үгіт қылады, ал олар болса, тозаққа үгіт қылмақта»,- деді. Сонда Ғаммар айтты; « Мен бүліктердің пәлесінен бір Алланың өзі сақтасын!»,- деп айттым деді.

439 - Сәһл ибн Сағд (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с) бір әйелге кісі жіберіп, оған : «Шебер баласына бұйырсын, маған орындық жасап берсін!»,- деді .

440 - Жәбир (р.а.) айтты: «Бір әйел Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) «Я Расллулла, менің балам ағаш шебері, сізге бір отыратын орындық жасатып берейін бе?»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мейлі, жасатсаң да болады »,- деді. Кейін ол әйел орындық жасатып берді.

441 - Хазреті Осман (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мешітін қайтадан жөндеуден өткізу керек деген ұсынысына адамдар әртүрлі сөздерді айта бастады. Сонда Осман (р.а.) оларға: «Сендер сөзді көбейтіп жібердіңдер, мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) «Кімде-кім Алла разылығы үшін мешіт салса, оған Алла тағала жәннәттан сондай бір үй тұрғызар»,- дегенін естігенмін,- деді.

442 - Сұфян (р.а.) айтты: «Мен Ғамрге: «Сен Жәбир ибн Абдулланың «Бір кісі мешітте (садақ) оғымен жүрген еді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оған: «Оғыңның үшкір үшінен ұстап жүр!»,- деп айтқанын естігенсің бе ?»,- дедім. Ғамр (р.а.): «Иә, естігенмін»,- деді.

67- бап. Мешітте жүрудің тәртібі

443 - Әбу Мұса (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Кімде-кім біздің мешіттерімізде немесе базарларымызда ұшы үшкір (садақ) оқпен жүретін болса, мұсылмандардың біреуін жарақаттап алмауы үшін оның ұшынан ұстап жүрсін»,- деді.»

444 - Әбу Сәлама ибн Абдурахман Ауф (р.а.) айтты: «Хасан ибн Сәбит (р.а.) Әбу Хурайрадан куәгер болуын сұрап: «Алла тағаланың разылығы үшін айтыңызшы, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): «Ей, Хассан, Я Раббым, Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) Рухул-Құддұсты (Жебірейілді) медеткер ет, деп (өлең) айт!»,- дегенін естігенбісің»,- деді. Әбу Хурайра: «Иә, естігенмін»,- деді.

445 – Айша анамыз (р.а.) айтты: «Бір күні мешітте Хабаштықтардың соғысқа дайындалып (үйреніп) жатқан кездерінде мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) менің бөлмемнің есігінің алдында тұрғанын көрдім. Мен олардың дайындығына қарап тұрғанымда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мені шапанымен қалқалайтын»,- деді. Бұл хадисті Ибраһим ибн Мұнзар: «Айша анамыз: «Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) көрдім, Хабаштықтар ол жерде найзаменен дайындалып жатқан екен»,- деп біраз өзгертіп айтып берді»,- деді

446 - Айша анамыздың алдына Бәрира есімді әйел келіп, өзінің құлдықтан азат етілуі үшін төленетін қаржыға жәрдем етуін өтінді. Айша (р.а.): «Егер қаласаң, мойнындағы қарызыңды сенің иеңе беремін, бірақ онда сен менің қарамағыма өтесің»,- деді. Оның иесі: «Егер солай қаласаңыз, мойнында қалған қарызын сіз бере салыңыз»,- деді.

Суфян (р.а.): «Егер қаласаңыз, оны азат етіңіз, бірақ біздің қарамағымызда қалады, дескен»,- деді. Айша (р.а.) анамыз Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына келгеннен кейін болған жағдайды айтты. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Оны сатып ал да, азат ет. Кімде-кім азат еткен болса, ол соның қарамағына өтеді»,- деді. Содан кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мінберге шығып: «Адамдарға өзі не болды, Алланың кітабында жоқ нәрселерді шарт қылып қояды. Егерде ол жүз рет шарт қылып қойса да, ешқандай да есепке алынбайды»,- деп айтты»,- деді.

Суфян (р.а.) айтты: «Имам Мәлік Айша анамыз жайында риуаят еткен хадисте (мінберге шықты) деген жері жоқ»,- деді.

447 - Бір күні мешітте Кағб ибн Мәлік, ибн Әбу Хадрадан қарызын сұрап, оны қысымға алды. Екеуінің жанжалдасқан дауыстарын Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үйінде (бөлмесінде) отырып естіп, бөлмесінен шығып: «Ей, Кағб»,- деді. Кағб: «Иә, Расулулла!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мүбәрәк қолдарымен ишара белгі қылып, қарызыңның жартысын кеш!»,- деді. Кағб: «Кештім, Я Расулулла»,- деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Ибн Әбу Хадраға: «Тұр, қарызыңды бер!»,- деді.

448 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Бір қара нәсілді еркек (немесе әйел) мешітті сыпырып жүретін еді. Бір күні ол қайтыс болды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оны сұрағанда, «Ол қайтыс болды»,- десті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сөйте тұра маған айтпағансыңдар ма?»,- деді. «Кейіннен маған оның қабірін көрсетіңдер»,- деді. Содан соң қабіріне барып, жаназа оқыды.

449 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Сүтқорлық (рибақорлық) харам деп айтылған әл-Бақара сүресінің аяты нәзіл болғанда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешітке шығып, адамдарға оны оқып берді.Содан кейін ішімдік (арақ) сатудан тиды»,- деді.

450 - Сәбит (р.а.) риуаят етті: «Әйел ма әлде еркек па, бір адам мешітте қызмет етіп жүретін»,- деді. Әбу Хурайра. Әбу Рафиғ айтты: «Көргенімде әйел адам еді»,- деді. Сосын Әбу Хурайра сол мешітте қызмет етуші адам қайтыс болғаннан кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ол кісі туралы не дегенін және оның қабіріне барып жаназа оқығаны туралы айтты.