-бап. Имам намазды созып жібергенде үстінен арыз қылған кісі

Әбу Ғұсайд (р.а.): «Намазымызды өте тым созып жібердің, ей, балам!»,- деген екен.

672 - Әбу Масғуд (р.а.) риуаят етті: «Бір кісі Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) О, Расулалла, мен пәленше имамның намазды созып жіберетіні үшін таң намазына бармай жатырмын»,- деді. Сол кезде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ашуланды, бұлай ашуланғанын көрген емеспін. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сонда: «Ей, адамдар, сендердің араларында адамдарды жамағат намазынан бездіретіндер бар. Қайсы бірің жамағатқа имамдық қылсаңыз, намазды жеңілдетіңіз, өйткені намазхандардың арасында әлсіз, ауру және тығыз шаруасы бар адамдар бар!»,- деді.

673 – Жәбир ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: «Қараңғы түн еді. Муғаз (р.а.) жамағатқа имамдық етіп, құфтан намазын оқып жатқан уақытта, бір кісі екі түйені жетектеп келіп қалды. Түйелерін байлап қойып, Муғазға ұйып намаз оқыды. Муғаз (р.а.) «әл-Бақара»,- сүресін ба, жоқ әлде «ән-Ниса»,- сүресін ба қосымша қылып оқи бастағанда, әлгі адам саптан шығып кетті. Муғаз (р.а.) ол кісіні жамандағандай болды. Бұны Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) жеткізген еді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Муғазға: «Ей, Муғаз, сен-бүлікшісің бе, әлде ғайбатшысың ба?»,- деп үш рет қайталап айтты. Кейін: «Саббихисма раббикал ағла....» немесе «Уашшамси уаддухаха...» немесе «Уәлләйли иза яғша...»,- деп басталатын сүрелерді зәм қылып оқысаң болмайтын ба еді?! Өйткені сенің артында әлсіз, ауру, қарт және тығыз шаруасы бар адамдар тұрады ғой!»,- деді. Ғамр (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) бұйырған сол сүренің қайсы екенін есіме түсіре алмай отырмын»,- деді.

674 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазды қысқарақ қылып, бірақ толық етіп оқитын»,- деді.

675 - Әбу Қатада (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Мен намазымды ұзағырақ қылып оқымақшы болғанымда, сәби бала жылап қалса, анасына ауырлық түспесін деп, қысқарақ оқитынмын»,- деді.

676 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) гөрі намазды қысқарақ және толығырақ оқитын бірде-бір адамды көрген емеспін. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жас сәби баланың жылағаның естіп, анасына қиындық болмасын деп, намазын қысқарақ оқитын»,- деді.

677 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Мен намазымды ұзағырақ қылып оқимын дегенімде, жас сәби баланың жылағаның естіп қалсам, оның анасына ауырлық түспеуін ойлап намазымды қысқарақ оқитынмын»,- деді.

678 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Мен намазымды ұзағырақ оқымақшы болып бастасам, жас сәби баланың жылағанын естіп қалсам, оның анасына ауырлық түспеуін ойлап намазымды жеңілдетемін!»,- деді.

679 – Жәбир ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: «Муғаз ибн Жабал (р.а.) Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйып намаз оқыды. Содан соң қауымына барып имамдық қылды»,- деді.

680 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) науқастанып жатқан кезде Біләл намазға шақырып келді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Әбу Бәкірге бұйырыңыз, жамағат алдына шығып имамдық етсін!»- деді. Айша анамыз айтты: «Әбу Бәкір көңілі жұмсақ адам, сіздің орныңызда тұрып имамдық қыла алмайды, дұрысы Омарға (р.а.) бұйырыңыз!»,- дедім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Әбу Бәкірге бұйырыңыз жамағат алдына шығып имамдық қылсын!»- деп қайталап айтты Кейін мен Хафсаға: «Әбу Бәкір сіздің орныңызда тұрса, жылағанынан оқығаны естілмей қалады, имамдықты Омарға бұйыра қойыңыз деп Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) айт!»- дедім.

Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сендер әйелдер Жүсіптің (ғ.с.) қиссасындағы әйелдердің сыңарысыңдар, бұйырындар Әбу Бәкірге жамағат алдына шығып имамдық қылсын!»- деді.

Сонда Хафса Айша анамызға: «Сенен еш жақсылық көрмедім да!»-деп айтты.

Әбу Бәкір (р.а.) намазды бастаған соң, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) өзін біраз жеңіл сезініп, екі кісінің (оның бірі Аббас болатын) көмегімен намазға шықты. Әбу Бәкір (р.а.) Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) көріп, артқа шегініп орын босатпақшы болды. Сол кезде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Артқа шегінбе, орныннан қозғалма!»,- деп ишара қылды. Кейін Аббасқа (р.а.): «Мені оның қасына өткізіңіз!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Әбу Бәкірдің (р.а.) сол жағына келіп отырды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) отырып намаз оқыды. Әбу Бәкір (р.а.) тік тұрып Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйып, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) айтқан тәкбірлерін жамағатқа қайталап естіртіп тұрды»,- деді.
68-бап. Бір кісі имамға, ал адамдар оған ұйыса болады ма?
عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ائْتَمُّوا بِي وَلْيَأْتَمَّ بِكُمْ مَنْ بَعْدَكُمْ
Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): «Сен маған ұйы, саған арттағылар ұйысын!»,- дегені туралы мына хадис еске алынады.
- 681حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو مُعَاوِيَةَ عَنْ الْأَعْمَشِ عَنْ إِبْرَاهِيمَ عَنْ الْأَسْوَدِ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ لَمَّا ثَقُلَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ جَاءَ بِلَالٌ يُوذِنُهُ بِالصَّلَاةِ فَقَالَ مُرُوا أَبَا بَكْرٍ أَنْ يُصَلِّيَ بِالنَّاسِ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ أَبَا بَكْرٍ رَجُلٌ أَسِيفٌ وَإِنَّهُ مَتَى مَا يَقُمْ مَقَامَكَ لَا يُسْمِعُ النَّاسَ فَلَوْ أَمَرْتَ عُمَرَ فَقَالَ مُرُوا أَبَا بَكْرٍ يُصَلِّي بِالنَّاسِ فَقُلْتُ لِحَفْصَةَ قُولِي لَهُ إِنَّ أَبَا بَكْرٍ رَجُلٌ أَسِيفٌ وَإِنَّهُ مَتَى يَقُمْ مَقَامَكَ لَا يُسْمِعُ النَّاسَ فَلَوْ أَمَرْتَ عُمَرَ قَالَ إِنَّكُنَّ لَأَنْتُنَّ صَوَاحِبُ يُوسُفَ مُرُوا أَبَا بَكْرٍ أَنْ يُصَلِّيَ بِالنَّاسِ فَلَمَّا دَخَلَ فِي الصَّلَاةِ وَجَدَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي نَفْسِهِ خِفَّةً فَقَامَ يُهَادَى بَيْنَ رَجُلَيْنِ وَرِجْلَاهُ يَخُطَّانِ فِي الْأَرْضِ حَتَّى دَخَلَ الْمَسْجِدَ فَلَمَّا سَمِعَ أَبُو بَكْرٍ حِسَّهُ ذَهَبَ أَبُو بَكْرٍ يَتَأَخَّرُ فَأَوْمَأَ إِلَيْهِ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَجَاءَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حَتَّى جَلَسَ عَنْ يَسَارِ أَبِي بَكْرٍ فَكَانَ أَبُو بَكْرٍ يُصَلِّي قَائِمًا وَكَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُصَلِّي قَاعِدًا يَقْتَدِي أَبُو بَكْرٍ بِصَلَاةِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَالنَّاسُ مُقْتَدُونَ بِصَلَاةِ أَبِي بَكْرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ

681 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) науқастанып жатқан кезде Біләл ол кісіні намазға шақырып келді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Әбу Бәкірге бұйырыңыз, жамағат алдына шығып имамдық етсін!»- деді. Сонда мен: «О, Расулалла, Әбу Бәкір көңілі жұмсақ адам, ол кісі сіздің орныңызда имамдық қылса, жылағанынан адамдар оқығанын ести алмай қалады, дұрысы Омарға (р.а.) бұйырыңыз!»,- дедім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Әбу Бәкірге бұйырыңыз жамағат алдына шығып имамдық қылсын!»- деп қайталап айтты Кейін мен Хафсаға: «Әбу Бәкір сіздің орныңызда тұрса, жылағанынан оқығаны естілмей қалады, имамдықты Омарға бұйыра қойыңыз деп Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) айт!»- дедім.

Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сендер әйелдер Жүсіптің (ғ.с.) қиссасындағы әйелдердің сыңарысыңдар, бұйырындар Әбу Бәкірге жамағат алдына шығып имамдық қылсын!»- деді.

Сонда Хафса Айша анамызға: «Сенен еш жақсылық көрмедім-да!»-деп айтты. Әбу Бәкір (р.а.) намазды бастаған соң, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) өзін біраз жеңіл сезініп, екі кісінің (оның бірі Аббас болатын) көмегімен аяқтарын әрең басып, намазға шықты. Әбу Бәкір (р.а.) Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) келе жатқанын сезіп, артқа шегініп орын босатпақшы болды. Сол кезде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Артқа шегінбе, орныңнан қозғалма!»,- деп ишара қылды. Кейін Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) Әбу Бәкірдің (р.а.) сол жағына алып келіп отырғызды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) отырған бойы имамдық қылды. Әбу Бәкір (р.а.) Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйып, ал жамағат болса Әбу Бәкірге (р.а.) ұйып намаз оқыды»,- деді.

- 682حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ عَنْ مَالِكِ بْنِ أَنَسٍ عَنْ أَيُّوبَ بْنِ أَبِي تَمِيمَةَ السَّخْتِيَانِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِيرِينَ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ انْصَرَفَ مِنْ اثْنَتَيْنِ فَقَالَ لَهُ ذُو الْيَدَيْنِ أَقَصُرَتْ الصَّلَاةُ أَمْ نَسِيتَ يَا رَسُولَ اللَّهِ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَصَدَقَ ذُو الْيَدَيْنِ فَقَالَ النَّاسُ نَعَمْ فَقَامَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَصَلَّى اثْنَتَيْنِ أُخْرَيَيْنِ ثُمَّ سَلَّمَ ثُمَّ كَبَّرَ فَسَجَدَ مِثْلَ سُجُودِهِ أَوْ أَطْوَلَ

682 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті:Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екі рәкат намаз оқып, сәлем беріп, адамдарға бұрылды .Сонда Зүлядайн деген қолы ұзын бір кісі: «Я Расулулла, шатасып жаңылыстыңыз ба, әлде намаз қысқарды ма?»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ұмытып жаңылысқаным да жоқ, қысқарған да жоқ,»,- деді. Кейін: «Зүлядайн айтқандай болды ма?»,- деді. Олар: «Иә, солай болды деп Зүлядайннің сөзін растады. Содан соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) алдыға өтіп, қалған рәккаттарды оқыды. Адамдар ол кісіге ұйыды. Кейін сәлем беріп және тәкбір айтып, әдеттегідей одан да ұзағырақ екі сәһу сәждесін қылды

- 683 حَدَّثَنَا أَبُو الْوَلِيدِ قَالَ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ سَعْدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِي سَلَمَةَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ صَلَّى النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الظُّهْرَ رَكْعَتَيْنِ فَقِيلَ صَلَّيْتَ رَكْعَتَيْنِ فَصَلَّى رَكْعَتَيْنِ ثُمَّ سَلَّمَ ثُمَّ سَجَدَ سَجْدَتَيْنِ

683 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бесін намазын екі рәкат қылып оқыды. Сонда Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «Сіз екі рәкат қана оқыдыңыз»,- десті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) және екі рәкат намаз оқып сәлем берді. Кейін сәһу сәждесін қылды»,- деді
70-бап. Имам намазда жыласа...
قَالَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ شَدَّادٍ سَمِعْتُ نَشِيجَ عُمَرَ وَأَنَا فِي آخِرِ الصُّفُوفِ يَقْرَأُ إِنَّمَا أَشْكُو بَثِّي وَحُزْنِي إِلَى اللَّهِ

Абдулла ибн Шаддад (р.а.) риуаят етті: «Хазреті Омардың (р.а.) «Иннама ашку басий уа хузний илә-л-лаһи» (Мен күйзелісімді де, күйінішімді де Аллаға ғана шағамын...⁹²) деген аятты оқығанында жылап жатқанын мен де артқы сапта тұрып естідім.

684 – Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) науқастанып жатқан кезінде: «Әбу Бәкірге бұйырыңыз, жамағат алдына шығып имамдық етсін!»- деді. Мен: «Әбу Бәкір көңілі жұмсақ адам, сіздің орныңызда тұрып имамдық қыла алмайды, дұрысы Омарға (р.а.) бұйырыңыз!»,- дедім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Әбу Бәкірге бұйырыңыз, жамағат алдына шығып имамдық қылсын!»- деп қайталап айтты. Кейін мен Хафсаға: «Әбу Бәкір сіздің орныңызда тұрса, жылағанынан оқығаны естілмей қалады, имамдықты Омарға бұйыра қойыңыз,- деп Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) айт!»- дедім. Ол солай деп айтты.

Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Тек тұрындар, сендер әйелдер Жүсіптің (ғ.с.) қиссасындағы әйелдердің сыңарысыңдар, тілдеріңе, ойларыңа не келсе, соны айта саласыңдар. Бұйырыңдар, Әбу Бәкірге жамағат алдына шығып имамдық қылсын!»- деді.

Сонда Хафса Айша анамызға ренжіп: «Сенен еш жақсылық көрмедім да!»-деп айтты.

685 - Нұғман ибн Бәшир (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Аллаға ант етіп айтамын, саптарыңды дұрыстамасаңдар, Алла тағала жүректеріңді бір-біріңе қарама-қарсы қылып қояды!»,- деді.

686 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Намазға тәкбір айтылды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізге бұрылып қарады да: «Саптарыңды туралаңдар, бір-біріңе жақынырақ тұрыңдар мен сендерді алды жағыма қарап тұрып та көремін!»,- деді.

688 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Суға батып өлгендер, іш ауруымен өлгендер, обадан өлгендер, бір нәрсенің астында қалып өлгендер шаһид болып өлгенге есеп болар. Егерде адамдар намазға ертерек барудың қандай сауабының бар екенін білсе, мешітке қарай бір-бірінен озып жүгірісер еді. Құфтан мен таң намазының сауабын білген болса, еңбектеп болса да (мешітке) жетер еді. Бірінші сапта тұрудың қаншалықты сауап екенін білсе, еш амалын таппаса да, шек тастап өз ниеттеріне жеткен болар еді.»,- деді.

689 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Имам ұйымақ үшін имам қылынған, егер ол рүкүғ қылса, сіздер де рүкүғ қылыңыз, егер «Самиғаллаһу лиман хамидаһ»,- десе «Рәббәна ләкалхамд»,- деп айтыңыз. Егер сәжде қылса, сәжде қылыңдар, егерде отырып оқыса, сендер де отырып оқыңдар! Намазда сапты дұрыстаңдар, өйткені саптың түзу болуы – намаздың дұрыстығы!»,- деді.

691 – Башір ибн Ясар (р.а.) риуаят етті: «Әнас (р.а.) Басрадан Мединеге келді. Әнасқа: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) заманынан кейін бізден қандай кемшілік таптыңыз?»,- деп сұрасты. Сонда Әнас (р.а.): «Сендер сапты дұрыстап толтырмайды екенсіңдер, бұдан басқа қате кемшілік таппадым,- деді.

(Имам Бұхарий сапты туралауды-уәжіпке, ал ижтаһатты болса- сүннет деп есептейді. Өйткені Әнас (р.а.) оларға намазды қайтадан оқуға бұйырмады).
76-бап. Сапқа тұрғанда аяқты аяққа, иыққа иықты тигізіп тұру туралы
قَالَ النُّعْمَانُ بْنُ بَشِيرٍ رَأَيْتُ الرَّجُلَ مِنَّا يُلْزِقُ كَعْبَهُ بِكَعْبِ صَاحِبِهِ

Нұғман ибн Башір (р.а.) айтты: «(Сапта) тұрғанымызда әрбіріміздің тобығымыз жанымыздағының тобығына тиіп тұрғанының куәсі болғанмын»,- деді.

692 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Саптарыңды тураландар, мен сендерді алды жағыма қарап тұрып та көремін!»,- деді.

Біз Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) заманында сапта тұрғанымызда әрбіріміздің иығымыз жанымыздағының иығына, ал аяғымыз оның аяғына тиіп тұратын»,- деді.
77-бап. Егер де ұюшы кісі имамның сол жағына айналдырып, оң жағына тұрғызып қойса, намаз бұзылмайды
- 693 حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ قَالَ حَدَّثَنَا دَاوُدُ عَنْ عَمْرِو بْنِ دِينَارٍ عَنْ كُرَيْبٍ مَوْلَى ابْنِ عَبَّاسٍ عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ صَلَّيْتُ مَعَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ذَاتَ لَيْلَةٍ فَقُمْتُ عَنْ يَسَارِهِ فَأَخَذَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِرَأْسِي مِنْ وَرَائِي فَجَعَلَنِي عَنْ يَمِينِهِ فَصَلَّى وَرَقَدَ فَجَاءَهُ الْمُؤَذِّنُ فَقَامَ وَصَلَّى وَلَمْ يَتَوَضَّأْ

693 – Ибн Аббас (р.а.) айтты: « Бір күні түнде Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге намаз оқыдым. Сонда сол жағына келіп тұрған едім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мені басымнан ұстап, арқа жағынан айналдырып, оң жағына тұрғызып қойды. Намаздан кейін жамбастап жатты, содан соң азаншы келді, орнынан тұрып намаз оқыды, (қайта) дәрет алмады»,- деді.

694 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Мен және бір жетім бала екеуміз, біздің үйде Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйып намаз оқыдық, анам Үмму Сүлайм болса, біздің арт жағымызда тұрып ұйыды»,- деді.

695 – Ибн Аббас (р.а.) айтты: «Бір күні түнде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сол жағында тұрып ұйып намаз оқыдым. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қолымнан ұстап, «Арт жағыммен айнал!»,- деп белгі берді де, оң жағына өткізіп қойды»,- деді.

Хасан Басрий (р.а.) айтты: «Имам мен сенің араңда дәрия болса да, оған ұйып намаз оқудың еш зияны жоқ»,- деді.

Әбу Мижлаз (р.а.) айтты: «Егер намазхан мен имамның арасынан жол өткен болса да, тәкбірдің дауысы естіліп тұрса, ұйып намаз оқи береді»,- деді.
- 696 حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَلَامٍ قَالَ أَخْبَرَنَا عَبْدَةُ عَنْ يَحْيَى بْنِ سَعِيدٍ الْأَنْصَارِيِّ عَنْ عَمْرَةَ عَنْ عَائِشَةَ قَالَتْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُصَلِّي مِنْ اللَّيْلِ فِي حُجْرَتِهِ وَجِدَارُ الْحُجْرَةِ قَصِيرٌ فَرَأَى النَّاسُ شَخْصَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَامَ أُنَاسٌ يُصَلُّونَ بِصَلَاتِهِ فَأَصْبَحُوا فَتَحَدَّثُوا بِذَلِكَ فَقَامَ اللَّيْلَةَ الثَّانِيَةَ فَقَامَ مَعَهُ أُنَاسٌ يُصَلُّونَ بِصَلَاتِهِ صَنَعُوا ذَلِكَ لَيْلَتَيْنِ أَوْ ثَلَاثًا حَتَّى إِذَا كَانَ بَعْدَ ذَلِكَ جَلَسَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَلَمْ يَخْرُجْ فَلَمَّا أَصْبَحَ ذَكَرَ ذَلِكَ النَّاسُ فَقَالَ إِنِّي خَشِيتُ أَنْ تُكْتَبَ عَلَيْكُمْ صَلَاةُ اللَّيْلِ

696 – Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) түнде бөлмесінде намаз оқи бастады, бөлменің қабырғасы аласа болатын. Адамдар Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) көріп, араларында қабырға болса да, ол кісіге ұйып намаз оқыды. Таң атқанша намаз оқыды, кейін арада белгі болғанда намаз оқу туралы сөйлесті. Ертеңгі түніде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазға тұрды. Адамдар және ол кісіге ұйыды. Бұл жағдай екі немесе үш түн қайталанған соң, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ол жерге намаз оқуға шықпады. Таң атқан соң, адамдар Пайғамбарымыздан бұл түні намазға шықпағанының себебін сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мен түнде тұрып намаз оқу сендерге парыз болып қалуынан қорықтым»,- деп жауап берді.

697 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) бір алашасы бар еді. Күндіз үстінде отырып, түнде болса намаз оқып жатқанында онымен қыбла жағын тосып (жауып) қоятын. Ал адамдар болса, ол кісіге ұйып намаз оқитын»,- деді.

698 – Зәйд ибн Сәбит (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) өзіне белгі қылып алды (есімде, Бұсур ибн Сағид маған: «Рамазанда алаша мен тосып белгі қылып алды»,- деп айтты. Рамазанда бірнеше түн намаз оқыды, кейбір Сахабалар ілінген белгінің артында тұрып, ол кісіге ұйып намаз оқыды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бұны біліп қалып, сыртқа шықпай, үйінде намаз оқыды. Кейін шығып: «Ей, адамдар, мен сендердің қылып жатқан істеріңнен бейхабармын, нәпіл намазды үйлеріңде оқыңдар. Өйткені нәпіл намазды үйде, парыз намазды мешітте оқу - абзал»,- деді.

699 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аттан жығылып, оң жағы сырылып кетті. Намазды отырған күйі оқыды. Сонда бізде отырып оқыдық. Намазды оқып болған соң бізге бұрылып: «Имам ұйымақ үшін имам қылынған, егер ол тік тұрып оқыса, тік тұрып оқыңыз, рүкүғ қылса, сідер де рүкүғ қылыңыздар. Егер «Самиғаллаһу лиман хамидаһ»,- десе «Рәббәна ләкалхамд»,- деп айт!»,-деді.

700 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аттан жығылды, оң жағы сырылып, жарақаттанып қалды. Сонда бізбен бірге отырған күйі намаз оқыды. Сонда біз де отырып оқыдық. Намазды оқып болған соң бізге бұрылып: «Имам ұйымақ үшін имам қылынған, егер ол тәкбір тахрима айтса, сендер де тәкбір тахрима айтыңдар, рүкүғ қылса, сендер де рүкүғ қылыңдар, рүкүғтан тұрса, сендер де тұрыңдар. Егер «Самиғаллаһу лиман хамидаһ»,- десе «Рәббәна ләкалхамд» деп айтыңдар! Сәжде қылса, сендер де сәжде етіңдер»,-деді.

701 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Имам ұйымақ үшін имам қылынған, егер имам тәкбір тахрима айтса, сендер де тәкбір тахрима айтыңдар, рүкүғ қылса, сендер де рүкүғ қылыңдар, рүкүғтан тұрса, сендер де тұрыңдар. Егер «Самиғаллаһу лиман хамидаһ»,- десе «Рәббәна ләкал хамд» деп айтыңдар! Сәжде қылса, сендер де сәжде етіңдер, отырып оқыса, сендер де отырып оқыңдар!»,-деді.

702 – Сәлім ибн Абдулланың атасы Абдулла ибн Омар риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқуды бастап жатқанында қолдарын иық тұсына дейін көтеретін еді, тәкбір айтып рүкүғ қылып жатқанында да, рүкүғдан бас көтеріп жатқанында да қолдарын иық тұсына дейін көтеретін еді және «Сәмиғаллоһу лиман хамидаһ», «Раббанә ләкә-л хамду», - дейтін еді. Бірақ сәжде қылып жатқанда бұлай қылмайтын»,- деді.

- 704حَدَّثَنَا إِسْحَاقُ الْوَاسِطِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ خَالِدٍ عَنْ أَبِي قِلَابَةَ أَنَّهُ رَأَى مَالِكَ بْنَ الْحُوَيْرِثِ إِذَا صَلَّى كَبَّرَ وَرَفَعَ يَدَيْهِ وَإِذَا أَرَادَ أَنْ يَرْكَعَ رَفَعَ يَدَيْهِ وَإِذَا رَفَعَ رَأْسَهُ مِنْ الرُّكُوعِ رَفَعَ يَدَيْهِ وَحَدَّثَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ صَنَعَ هَكَذَا

704 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намаз оқып жатып, қолдарын иығының тұсына дейін көтергенін көрдім. Тәкбір айтып, рүкүғ қылып жатқанында да, рүкүғдан басын көтеріп жатқанында да солай қылатын»,- деді.

Әнәс ибн Малик риуаят еткен хадисте былай делінеді: «Пайғамбарымыз намаз оқыған кезінде тәкбір тахримада бас бармақтарын құлақтарына дейін көтергенін көрдім», -деді. (Ибн Мажа, Иқама-15. Насай, Ифтитах-4 хадис)

705 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) тәкбір тахрима айтып жатқанында қолдарын иық тұсына дейін көтергенін көрдім. Рүкүғта тәкбір айтып жатқанында да және «Сәмиғаллаһу лиман хамидаһ»,- дегенінде де солай қылды. Және «Раббанә ләкә-л хамду», - деді, бірақ қолдарын көтермеді, сәждеден басын көтеріп жатқанында да бұлай қылмады»,- деді.