Қазақстан-ресей
Əлеуметтену жəне сəйкестілік теориясы (Т. Парсонс, Г. Мид)
жүктеу/скачать 147,58 Kb.
|
Социология рк 1
Əлеуметтену жəне сəйкестілік теориясы (Т. Парсонс, Г. Мид)Əлеуметтену — жеке адамдарға қоғам мен оның құрылымдары тарапынан үнемі əсер ету процесі. Соның нəтижесінде адамдар белгілі бір білімдерді, құндылықтар мен нормаларды игеріп, нақты қоғамда, əлеуметтік топтар мен ұйымдарда өмір сүру тəжірибесін жинақтайды əрі тұлғаға, сол қоғамның тең құқылы мүшесіне айналады.Əрбір жеке адам (индивид), əр жаңа ұрпақ өздері туып, өмір сүріп жатқан əлеуметтік жүйенің мəдени мұрасын игерудің өзіне тəн ерекше жолынан жүріп өтеді. Осынау маңызды процесті ғылымда “жеке адамның əлеуметтенуі” деп атайды. Социологияда əлеуметтену мен сəйкестендіру процестерін түсіндіретін екі теория бар. Бұл құрылымдық функционализм (Талькотт Парсонс) жəне символикалық интеракционизм (Джой Герберт Мид) ұсынатын рөлдік теория. Рөлдік теорияға сəйкес қоғам - бұл тұтастай алғанда қоғамның тұрақтылығын сақтау үшін жұмыс істейтін əр түрлі функционалды бөліктердің күрделі жүйесі. Əлеуметтік рөлдердің қоғамның ойдағыдай жұмыс жасауына мүмкіндік беретін мақсаттары бар Символдық интеракционизм - бұл қажеттілікті ғана емес, сонымен қатар жеке тұлғаның əлеуметтену механизмін түсіндіру əрекетті, яғни əлеуметтік нормаларды игеру. Бұл теорияға сəйкес əлеуметтік өзара əрекеттесудің маңызды аспектісі - вербалды жəне вербалды емес белгілердің (сөздер, мимика) алмасуы. Бұл айырбас кезінде адамдар өз əсерінің басқа адамдарға əсерін елестете алады. Басқа адамдармен өзара əрекеттесу барысында олардың реакциясын болжай отырып, біз өз мінез-құлқымызды саналы түрде бақылау мүмкіндігіне ие боламыз. Басқалардың реакциясын күту нəтижесінде адам өзінше əлеуметтік немесе «айнадағы өзін» дамытады (К. Кулидің терминологиясында). Бөліну жəне өзіне басқа адамдардың көзімен қарау қабілеті адамның бойында ерте балалық шақта пайда болады. Құрылымдық функционализм - əлеуметтану аясындағы мектептердің бірі. Ол қоғамның құрылысын көптеген топтардан жəне демографиялық мəліметтерден тұратын, бір- бірімен əрекеттесу арқылы қоғамды жедел, гүлденген жəне жұмыс істейтін машинаны сақтайтын үлкен организм ретінде ұсынады.Сол организмнің мүшелерін құрайтын бұл топтар əр түрлі индикаторлармен анықталады, олар жиі қабаттасады. Байлық, жұмыс жағдайы, отбасы саны жəне қылмыстық əрекет - бұл осы топтарды анықтайтын атрибуттардың бірнеше мысалы.Қоғамның өзі сияқты əрекет етуінің себебі - құрылым, функционализм, қоғамды құрайтын əртүрлі институттар, мысалы, үкімет, білім, заң жəне дін сияқты қатынастарды бөліп көрсетеді. Фунционализм тарихының маңызды кезеңіне американдық нұсқауы (П. Парсонс, Р.Мертон жəне т.б.) айналды, олар əдістемені дамытып, əлеуметтанудың барлық бөлімдеріне таратты. жүктеу/скачать 147,58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|