Тақырыбтың өзектілігі. Жарықтар (Грыжа) — ішкі ағзалардың белгілі бір анатомиялық қуысты жабатын қабықшаның (іш перде, плевра, ми қабықтары) шығыңқы болуымен шығуы. Жарықта мыналар болады: жарық саңылауы, жарық қапшығы, жарық мазмұны.
Жарықтық саңылауды әдеттен тыс кең анатомиялық саңылау (мысалы, Annulus vagmalis abdominalis) немесе көбінесе анатомиялық қуыстың қабырғасында пайда болған ақау деп атайды, ол арқылы оны төсейтін мембрана және сол немесе басқа мазмұн шығып тұрады. Жарықтық саңылаудың ені, ұзындығы және пішіні әртүрлі. Өте кең саңылауды жарық тесігі деп атайды және; каналға ұқсайтын ұзын саңылауды жарық каналы, ал өте қысқа және тар саңылауды жарық сақинасы деп атайды. Жарық сақинасының мөлшері әдетте пролапсты органнан аз. Кейде оның тар болғаны сонша, тек пиязды зондтың ұшы ғана өтеді, ал жұдырықпен немесе бүкіл қолмен жарық тесігіне еркін кіруге болады. Жарық саңылауы саңылау тәрізді, дөңгелек немесе сопақ пішінді болуы мүмкін. Жарықтық саңылаудың сорттары локализацияға, этиологиялық факторларға, жарықтың ұзақтығына және ішінара жануардың түріне байланысты анықталады.
Жарықтың орналасуына қарай жарық қапшығы құрсақ қуысының көлденең фассиясы бар қабырғалық перитонеумнен (құрсақ жарықтары), көкіректің көлденең фасциясы бар қабырғалық плеврадан (қабырға аралық кеуде жарықтары) немесе ми қабығынан (церебральды жарық) түзіледі.
Жарық қапшығында мыналар болады: ауыз – жарық қапшығы қуысы іш перденің анатомиялық қуысымен, плевра және т.б. байланысатын тесік; мойын – жарық қапшығының тарылған бөлігі; дене – оның мойыннан төмен қарай орналасқан ең кең бөлігі; түбі – оның денесінің жалғасы болып табылатын жарық қапшығының бос, ең төменгі бөлігі.
Жарық қапшығы алмұрт тәрізді, сопақ немесе жарты шар тәрізді.
Жарық қапшығының қуысында әдетте ең жоғары қозғалғыштығы бар және жарық саңылауының жанында жатқан мүшелер болады. Құрсақ қуысының жарықтарында көбіне аш ішектер, жамбас, азырақ жатыр және қуық кездеседі; қабырғааралық жарықтарда – өкпе бөлігі; церебральды жарықтарда – мидың сәйкес бөлігі.
Жарықтық су (грыжа сұйықтығы) жарық қапшығының транссудаты болып табылады. Редукцияланатын жарықтармен бұл серозды мөлдір немесе сәл мөлдір сұйықтық. Жарық шымшу кезінде транссудат бұлыңғыр, серозды-қанды болады және жиі жиіркенішті шірік иіс шығарады. Транссудат жарық қапшығында, кейде көп мөлшерде (300 мл-ге дейін) жиналып, септикалық перитонит көзі ретінде қызмет етеді. Зерттеулер көрсеткендей, ішек ілмегі бұзылғаннан кейін 5-6 сағат ішінде ішек таяқшалары мен ішекте өмір сүретін басқа микробтар үшін өткізгіш болады. Иттерге жүргізілген тәжірибелер жарық сұйықтығында, тіпті ішек қабырғасында терең құрылымдық өзгерістер болмаса да, бактериялар бар екенін көрсетті.
Достарыңызбен бөлісу: |