Қазақстан республикасы білім жəне ғылым министрлігі е. Ы. Бидайбеков, В. В. Гриншкун, Г. Б. Камалова, Д. Н. Исабаева, Б.Ғ. Бостанов білімді

67
глобалдық телекоммуникациялық желілерге шығуға мүмкіндік 
береді. Сонымен қатар сервер ретінде арнайы компьютер немесе 
қарапайым компьютер педогог қолданатын компьютерлер де бо-
луы мүмкін. Ақпарат алмасу ақпарат көзімен жəне қабылдағышпен 
арнайы ережелдермен жүзеге асады, оны – протокол деп атайды. 
Атақты протокол TCP/IP глобалдық желілерде кеңінен қолданылады. 
Бірнеше протокол түрлері бар, олардың əрқайсысының өзінің 
ерекшелігі бар.
Протоколдардың көп болуы телекоммуникациялық желідегі 
жұмысын қиындатады, ақпаратқа рұқсатты азайтады.
Глобалдық компьютер желісі Интернет пайда болғаннан кейін 
телекомуникациялық желілер адам өміріне, соның ішінде білім са-
ласына кеңінен енгізілді. Интернет желісінің əр түрлі мемлекеттерде 
телекомуникациялық желілер таралуы, əр түрлі салаларда, білім са-
ласында қолданылуына əкелді.
Білім саласында телекомуникациялық желілердің қолданылуы 
жаңа мүмкіндіктерге жол ашты, олар:
-  оқу-əдістемелік ақпаратқа кеңінен рұқсат алу;
-  ақпаратты іздеу, мəдени сөйлеу;
-  жүйелі өзіндік оқудың дамытылуы;
-  виртуальдық оқулық дəірістердің өткізілуі (семинарлар, 
дəрістер)
-  арақашықтықтан оқытуды ұйымдастыру; 
-  бірлескен зерттеу жобаларын ұйымдастыру;
-  ғылыми-зерттеу модельдеу қызметі;
-   қауіпті объектілер жəне құбылыстар, үрдістер немесе күрделі 
модельдеу;
-  желідегі педагогтар ұйымы;
-  желідегі оқушылардың ұйымы.
Телеқатынастық құралдар, білім саласында қолданылатын 
ақпарат алмасуға қатысты кез келген құралды түсіне білу керек.
Білім саласында компьютерлер жəне программалық қамтамасыз 
етуге телефон, теледидар жəне басқа да телекоммуникациялық 
құралдар жатады. 
Телеқатынастық желілердің əмбебап мүмкіндіктері оны алдыңғы 
ақпараттандыру құралдарымен қатар білім саласында енгізеді. 
Олар белсенділігін жоғалтады. Қосымша мүмкіндікке ие бола оты-
рып, телекомуникациялық желілер басқа телекомуникациялық 
құралдардың орнын басады.

68
Білім саласында қолданылатын телекоммуникациялық құралдар – 
білімді ақпараттандыру құралы ретінде жəне телекоммуникациондық 
желілерде ақпарат алмасуды қамтамасыз ететін құрал ретінде. Білім 
саласында қолданылатын телекоммуникациялық құралдар деп 
отырғанымыз, серверлер, жұмыстық станциялар, желілер немесе 
маршрутизаторлар жəне де арнаулы программалы қамсыздандыру 
жəне ақпараттық толықтыруларсыз толық мүмкіндікті білім сала-
сында ақпарат алмасу мүмкін болмас еді. 
Телекоммуникация құралдар қолдану арқасында білім саласы-
на электрондық пошта, телеконференциялар, ақпаратқа жойылған 
рұқсат алу жəне басқалар сияқты əйгілі телекоммуникациялық сер-
вистер өтіп кеткен, олардың рөлі мен мүмкіндіктері келесі бөлімде 
баяндалады.
2-тарау сұрақтары мен тапсырмалары
1.  Білімнің əртүрлі жылдарында ақпараттандырудың қандай техникалық 
құралдары қолданылды?
2.  Білімді ақпараттандыру құралдарының негізгі түрлерін атаңдар.
3. Білімге қарқынды енуі есептеу машинасының қандай типімен бай-
ланысты?
4.  «Дербес» категориясына жатқызу үшін компьютерге қандай сипатта-
ма беруге болады?
5. Дербес компьютерлердің қандай сапасы білімді ақпараттандырудың 
артықшылығын қамтамасыз етеді?
6.  Компьютерлік аппараттық қамтамасыз ету дегеніміз не?
7. 
Дербес компьютерлерді бағдарламалық қамтамасыз ету неден 
тұрады?
8.  Компьютердің аппараттық платформасы қандай болады? Аппараттық 
платформаға мысалдар келтіріңдер.
9. Білім саласында қолданылатын дербес компьютерлер белгілеріне 
қандай критериилер жеткілікті?
10. Компьютердің шалғай құрылғылары дегеніміз не?
11. Ақпараттардың түрлері (типтері) бойынша классификация негіздеріне 
қандай критерийлер жатады?
12. Ассоциативтік ақпарат дегеніміз не?
13. Түзу ақпарат дегеніміз не?
14. Ақпараттың қандай түрлерін білесіңдер? Мысалдар келтіріңдер.
15. 
Мультимедиа дегеніміз не? Мультимедиа құралдарын баяндап 
беріңдер.

69
16. Мультимедиа термині неліктен көпмағыналы болып келеді?
17. Білім  жүйесінің  көзқарасы  бойынша  мультимедианың  қандай 
мүмкіндіктері маңызды?
18. Мультимедианы қолдану неліктен оқытудың сапасын көтереді? 
19. Оқу үдерісіне мультимедиа құралдарын қолдану қалай əсер етеді? 
Жауаптарыңды дəлелдеңдер.
20. Безендірілу түсінігін анықтаңыздар жəне мультимедиа жүйесіндегі 
оның рөлін түсіндіріңіздер.
21. Интербелсенді дегеніміз не?
22. Білім саласында мультимедианы қолдануға мысал келтіріңдер.
23. Мультимедиа оқу үдерісінің қандай аспектілеріне оң əсер етеді?
24. «Виртуалды шындық» дегеніміз не?
25. «Виртуалды шындық» жүйесін мультимедиа құралдарына жатқызуға 
бола ма? 
26. Білімде «виртуалды шындық» жүйесін қолданудың мүмкін бағыттары 
мен ерекшеліктерін атаңдар.
27. Адаммен қолданылатын ақпаратты алмастыру құралдарын атаңдар.
28. Компьютерлік желі дегеніміз не? 
29. Телеқатынастық желі дегеніміз не?
30. Телеқатынастық желінің қандай түрлерін білесіңдер?
31. Ақпаратты алмастыру моделін түсіндіріңіздер.
32. Байланыс арнасы дегеніміз не?
33. Коммутация арналарының коммутация пакеттерінен айырмашылығы 
қандай?
34. Бағыттауыш дегеніміз не?
35. Коммуникацияның ашықтығын қалай түсінесіз?
36. 
Орталандырылған жəне бірыңғай желілердің айырмашылығы 
қандай?
37. Сервер қандай функцияларды орындайды?
38. Ақпараттарды алмастыру хаттамасы дегеніміз не?
39. Интернет ауқымды желілер негіздеріне қандай принциптер жатады?
40.  
Білім саласы телекомуникациялық құралдарды қолдануда қандай 
мүмкіндіктерге қол жеткізді? Білім саласында қолданылатын 
телекомуникациялық құралдар қандай? Мысалдар келтіріңдер.

70
3-ТАРАУ ЖАЛПЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУДЕ МУЛЬТИМЕДИА 
ПАЙДАЛАНУДЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ 
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
3.1 Мұғалімдер мен оқушылардың мультимедиа 
құралдарымен жұмысының психологиялық қырлары
Мектеп оқушыларын оқытуда мультимедиа технологияла-
рын пайдалану  психологиялық жəне педагогикалық тұрғысынан 
маңызды бірнеше мəселелерді туындатады. Мұндай аспектілердің 
бірі мұғалімдер мен оқушылардың мультимедиалық ресурстар мен 
компьютерлік техникамен қарым-қатынасының психологиялық 
қырларын анықтауда болып табылады.
 Философияда жəне психологияда адамның іс-əрекетінде өңдеуші 
құралдарды пайдалануын, адамның дамуының негізгі шарттары 
жəне көрсеткiшінiң бiрi деп есептейдi. 
Іс-əрекет құралдарын жетілдіру, оның мамандануы, шаблондық 
операцияларға бөлінуі жəне олардың əрі қарай автоматтануы 
жəне т.б., сонымен қатар онымен байланысты еңбекті бөлу адам 
өркениетін дамыту деңгейінің маңызды жəне айқындаушы сипатта-
малары болып табылады. 
Дəл осы үдерістер еңбектің өнімділігін арттыруға, өнімнің 
шығарылымын көбейтуге, оның сапасын жақсартуға, өзіндік 
құнының төмендеуіне жəне т.б белгілейді. Генетикалық іс-əрекет 
бастапқы формалары,  субъекттің іс-əрекеті іс-əрекет құрылымы ту-
ралы біртұтас түсінікті құрайды, оған қатысты əрекеттер мен опера-
цияларды орындай алады. 
Бұл тұтастықты мамандандыру жəне автоматтандыру 
бөлшектейді, субъект өздері орындаған жеке əрекеттер нəтижесінде 
саналы түсінеді жəне іс-əрекетті бақылайды. Сондықтан кез кел-
ген өндірістік саланы автоматтандыру жағдайында бірқатар 
жұмысшылардың шығармашылық еңбегінің үлесін арттыру басқа 
жұмысшылар орындайтын жаңа іс-əрекет түрінің пайда болуымен 
сүйемелденеді. 
Адамның ақыл-ой іс-əрекетін автоматтандыру ұзақ уақыт біраз 
ауқымды болды. Ежелгі Грецияда жəне Римде, арифметикалық 
есептеулер үшін қолданылған Абак XVIII ғасырға дейін батыс 
Европада пайдаланылды. Өткен ғасырда пайда болған электрон-

71
ды есептеуіш машина əзірше терең жəне жан-жақты теориялық 
тұрғыдан түсіндірілмеген, ақыл-ой іс-əрекетіне үлкен төңкеріс жаса-
ды. ЭЕМ-ді қолдану нəтижесінде қоғамдық тəжірибені сақтау, қайта 
өңдеу жəне тасымалдау түпкілікті өзгерді, сондықтан ғалымдардың 
компьютерлендіру жəне қазіргі ақпараттық технологиялар адам 
психикасының фукционалдық жəне онтогенетикалық даму таби-
ғатында жаңа кезеңді ашады деген тұжырымы дұрыс. Мұның 
нəтижесінде ақыл-ой іс-əрекетінің құрылымы мен стилінің өзгеруі 
мүмкін. Мұның салдарынан бір салада жұмыс істейтін мамандардың 
өзара қарым-қатынас жағдайларыда өзгереді. 
Субъекті іс-əрекетінің «адам-компьютер-мультимедиа-ре-
сурстар» жүйесіндегі кейбір аспектілерін қарастырамыз. Жасан-
ды интеллект мəселелерінің философиялық жəне психологиялық 
сұрақтарымен айналысушы, белгілі ресейлік психолог О. К. Тихоми-
ров, адамның іс-əрекетіндегі ЭЕМ- ның орны мен рөлін талдай келе, 
келесідей тұжырымдаған: «біз үшін ЭЕМ басқа машиналар тəрізді, 
яғни, адамның қолымен жасалған адам миының органдары. Егер 
машинаның двигателін қалыптастыру кезеңінде энергияның үлкен 
шығынын қажет ететін жұмыс жасау барысындағы адам іс-əрекетінің 
құралдары негізге алынса, онда компьютерлерді дамыту кезеңінде 
адамның ақыл-ой іс-əрекетін негізге алынды. Ақыл-ой іс-əрекеті 
өзінің құрылымын сақтайды, бірақ құралдың өзі жаңа болып табы-
лады. Олай болса ЭЕМ-ның адамның ақыл-ой үрдісін дамытудағы 
əсері туралы мəселе келесідей қайта тұжырымдалуы қажет: ақыл-ой 
үрдісінің компьютердегі белгілерден қандай айырмашылығы бар? 
Жаңа құрал ақыл-ой үрдісінің құрылымына жаңа өзгерістер енгізе 
ала ма? Басқаша сөзбен айтқанда адамның жоғары психикалық 
үрдістерін дамытудағы жаңа кезең деп ерекшелеуге бола ма?» Ол 
адам, компьютер жəне мультимедиа ресурстарының ақыл-ой еңбегі 
саласындағы өзара қатынасын сипаттауда үш негізгі тұжырымды 
ерекшелейді: орналастыру теориясы, толықтыру теориясы жəне 
түрлендіру теориясы. 
Орналастыру сəйкесінше компьютердің программалық 
қамтамасыз етілуі пайдаланушыны қандай да бір пəндік саладағы 
бірқатар нақты есептер топтарының шешілу алгоритімін білуден бо-
сатады. Пайдаланушыға оған қызықты шешімді алу үшін компью-
терге есептің шартын «механикалық» тұрғыдан енгізу жеткілікті.
Бұл есепті шешудің формалданған процедурасы, толықтай 
алгоритмі басқа мамандармен, яғни, программистермен дайындала-

72
ды, сəйкесінше компьютерге енгізілетін программа құрылады; пай-
даланушы тек қана оны меңгермей-ақ компьютер жадында сақталған 
алгоритмді қолданады. Машина мен адамның өзара əрекетінде 
пайдаланушының əрекеті сыртқы, яғни, процедураны меңгеру қажет 
емес. 
Алгоритмнің əзірлеушілері жəне программистер осы формалдық 
рəсімнен босатылмайды, керісінше, олар əдейі формалдауды жа-
сайды, сондай-ақ өнімді пайдаланушыларды есепті қайта шешу 
қажеттілігінен босатады. Бұл адам іс-əрекетінің жаңа форма-
сы ретінде сонымен қатар еңбекті жаңадан бөлу ретінде ұтымды 
мүмкіндік. 
Толықтыру бір есепті адам мен машинаның бірлесіп шешу 
жағдайында орын алады. Мұнда ЭЕМ алдын ала адамдар 
шешкен кейбір жеке есептің шешімін өзі орындай алады. Ком-
пьютер ақпаратты қайта өңдеудегі адамның мүмкіндіктерін 
толықтырады, сондай-ақ қайта өңдеудің көлемі мен жылдамдығын 
арттырады.
Ақпараттандырудың нəтижесі ретінде онтогенетикалық 
дамудағы мүмкін болатын өзгерістерді сипаттай келе, О. К. Ти-
хомиров былай деп жазады: «Компьютердің пайда болуымен 
қоғамдық тəжірибені сақтау формасы («электронды ми», мысалы, 
кітапхананың орнына), мұғалім-оқушы компьютерді басқаратын, 
меңгеру үрдісі, сонымен қатар меңгеру үрдісінің мазмұны 
(компьютерлерді қолдануға байланысты процедураларды меңгеру 
мүмкіндігі) өзгереді». Сондай-ақ Д. Ликлайдерге сілтеме жасап, ол 
адам тек қана «серіктес» қана емес, ойынды бастаушы «көшбасшы» 
ретінде деп тұжырымдайды. Сонымен қатар бұл мəселе адам мен 
компьютердің жəне мультимедиа-ресурстар арақатынасының түрлі 
типтері болуына байланысты нақты талдауды қажет етеді. Кейбір 
жағдайда, мысалы, оқытуда «көшбасшылық» компьютерге ауысуы 
мүмкін, ол оқушыға есепті тізбектей ұсынады жəне оның шешімін 
бағалайды. Оқытушы мультимедиа-ресурстардың қызықты нұсқасы 
– сократтық программа, онда оқушыға қойылатын сұрақтар сабақ 
барысындағы диалогпен қарым-қатынас негізінде орындалады. 
Бұл жағдайда диалог дербестендірілген, сондай-ақ оқушының іс-
əрекетін ерекшелендіруге қабілетті.
Кеңірек қарастырғанда компьютер педагогикалық үрдістің 
көшбасшысы – мұғалім іс-əрекетінің құралы. Сонымен қатар мұғалім 
мен оқушының рөлі мен позициясы əртүрлі. Яғни, адам субъект не-

73
месе компьютерлендірілген жүйелердің əрекет етуші объектісі рөлін 
атқаруы мүмкін. 
Ақыл-ой іс-əрекетінен басқа ағымдағы компоненттерінен 
оқушыларды оқыту үдерісінде мультимедиа-ресурстарын 
пайдаланудың келесідей психологиялық артықшылықтарын ерек-
шелеуге болады: 
1. Визуализация. Графикалық ақпаратпен жұмыс, сонымен қатар 
белгілік материалдармен жұмыс көрнекілік ойлау ресурстарын 
мобилизациялауға мүмкіндік береді.
2. Ойдың сурет немесе схема түрінде материалдануын жылдам-
датады.
3. Жағдайдың түрленген шаблондарымен компьютерден алынған 
нəтижелерді жылдамдату жəне арттыру.
4. Компьютер арқылы орындалатын іздеу əрекетін жүзеге асыру 
мүмкіндіктерін кеңейтеді.
5. Күрделі іс-əрекеттің аралық кезеңіне (компьютердің жадын 
қолдана отырып) қайта оралу мүмкіндігін береді.
6. Бір немесе бірнеше объектіні бірнеше көзқарас тұрғысынан бір 
кезеңде қарастыру, объектіні түрлендірудің бірнеше нұсқасын 
салыстыру мүмкіндігі.
Компьютер жəне мультимедиа ресурстардың пайда болуымен 
оқушылар мен мұғалімдер арасында жаңа қарым-қатынас түрі туын-
дайды. Бұл ойды ашып қарастыра отырып, О. К. Тихомиров былай 
деп жазады: «ақыл-ой іс-əрекетінің өзгерісіндегі маңызды фактор 
ЭЕМ желісін жасау болып табылады... Бұл даму жағдайын адам-
мен ЭЕМ-нің дербес өзара əрекетінен адамдар тобы мен ЭЕМ то-
бымен өзара əрекетіне көшу ретінде сипаттауға болады, сондай-ақ 
адамдар арасындағы қарым-қатынас ЭЕМ-мен əрекетті басқарады. 
«Топтық симбиоз»... туындайды. Бұл жаңа жүйе жұмысының 
тиімділігінің жоғары деңгейде артуы, қарапайым «ішкіжүйенің» са-
нын арттырудан көбеймейді, сонымен қатар есепті шешуге қажетті 
мəліметтермен алмасуды тездетуде, ойлау деңгейі əртүрлі адамдар 
жұмысының гармониялық үйлесімділігін арттыруда».
«Адам-компьютер-мультимедиа-ресурс» жүйесіндегі оқушы іс-
əрекетінде, жеке ақыл-ой əрекетінде басқа ойлау стилі қалыптасады. 
Бұл факт бақыланады. Мысалы, соңғы жылдары анықтаманы, 
дəлелдеуді жəне т.б. оның мағынасын түсінбей айтатын жəне 
бұдан ешқандай кемшілігі бар екендігін сезінбейтін оқушылар 
саны артты. Есепті детальды түрде бөлшектеп қарастырудан 

74
оқушы босайды да, яғни есепті шешу алгоритмі тек қана компью-
терге «белгілі», мұндай жағдайда оқушы есептің шешу тəсілін 
іздеу үдерісінде кездесетін көптеген шығармашылық кезеңдерден 
өтпейді, бұдан шығармашылық іс-əрекетінің тəжірибесінің маңызды 
компоненттерін меңгермейді.
Сондықтан жалпы орта білім беруде қазіргі ақпараттық техноло-
гияларды жəне мультимедиа-ресурстарын пайдалана отырып, адам 
мен компьютердің интербелсенді өзара əрекетінің «шығармашылық» 
деңгейі адамның интеллектуалдық деңгейі мен мазмұнымен 
анықталады.  Бұдан адам мен мультимедиа-ресурстарды біріктіретін 
өзара əрекеттің негізінде тұлғалық білім жүйесі жататындығын 
білдіреді.
Оқу іс-əрекетінде оқушылардың белсенділігі мен өз 
бетімен жұмыс істеу қабілетінің артуы көп жағдайда оларда 
мультимедиа-ресурстарының тартымдылық жəне функционалдық 
мүмкіндіктері салдарынан туындайтын компьютерге деген 
тікелей қызығушылықтың бар болуымен байланыстырылады. Алай-
да, мұндай қызығушылықтың болуы əр кезде де болашақта оқу 
іс-əрекетіндегі шынайы мақсатқа жету құралы ретінде компью-
терге деген жанама қызығушылықтың қалыптасуына кепіл бере ал-
майды. 
Бұл жағдайда, негізінен, барлық тірі ағзаларға тəн күшті үнемдеу 
қағидасы орын алады: Интернет желісінен жүктелген дайын жоба-
лар, рефераттар, курстық жұмыстар жəне т.б. мультимедиа-ресурс-
тар мектепте үйреншікті жағдайға айналды.
Жалпы білім беретін жоспарда маңыздылығы төменірек топтық 
жəне жеке жобаларды даярлау кезінде мультимедиа-ресурстарын 
шамадан тыс көп қолдану белгілі бір қауіп төндіреді. 
Ал, енді, кейбіреулер үшін компьютер жай ғана қызықты 
ойыншық ретінде қабылдануы мүмкін, бұл кезде оқыту үдерісінде 
жиі кездесетін «ойынға тойған» оқушыларды да еске алуға болады.
Компьютер мен мультимедиа-ресурстары оқушыларды 
қалыптастыру мен дамытудың (тұлға ретінде; таным, практикалық 
іс-əрекет, қарым-қатынас субъектісі ретінде) қуатты құралы болуы-
мен қатар, керісінше, шаблондық ойлау, іс-əрекетке деген формаль-
ды жəне ықылассыз қарым-қатынасты қалыптастыруы мүмкін.
Сондықтан да жалпы орта білім беруде мультимедиа-
ресурстарының келешегін қарастырған кезде пəндік оқытудың рөлі 
де, өз пəнін жақсы білетін жəне оқушыларының оқу-танымдық іс-

75
əрекеттерін дамытуды басқара алатын мұғалімнің рөлі де төмен 
түсірілмеуі керек. Тек мұғалімді одақтас етіп, оны қарапайым мектеп 
сабағында қолдануға болатын арнайы мультимедиа-ресурстарымен, 
оларды қолдану əдістемесімен қаруландырып қана педагогикалық 
технологиялардың жаңа технологиялық негізінде ойдағыдай дамуға 
үміттенуге болады.
Оқушыларды оқыту үдерісінде мультимедиа технологияларын 
қолдану əдетте төрт негізгі бағытта қарастырылады:
- 
 
компьютер мен мультимедиа технологиялары зерттеу 
объектілері ретінде;
-  компьютер мен мультимедиа технологиялары оқу ақпаратын 
бейнелеу, сақтау жəне өңдеу объектілері ретінде;
-    компьютер оқушылардың өзара оқу əрекеттестігін ұйымдастыру 
құрылы ретінде;
- компьютер оқушылардың оқу іс-əрекетін басқару құралы 
ретінде.
Мультимедиа əр түрлі ақпаратты бейнелеу формасы ретінде 
оқу іс-əрекетін ұйымдастыру мүмкіндіктерін кеңейтеді. Мульти-
медиа-ресурстар визуалдық формада көрсетілген ақпарат бөлігін 
кеңейтумен байланысты мұғалімдерге оқу материалын (түрлі-
түсті динамикалық иллюстрациялар, дыбыстық сүйемелдеу, «тірі» 
сабақтар үзінділері жəне т.б.) ұсынудың жаңа мүмкіндіктерін аша-
ды. Ақпаратты алу, сақтау жəне өңдеудің электрондық тəсілдері оқу 
іс-əрекетінің жаңа түрлерін береді (оқу сайттарын жасау, сөздіктер, 
анықтамалықтар жəне т.б. құрастыру). Мектептер мен жекеле-
ген мұғалімдердің дайын мультимедиа-ресурстардың көмегімен 
электрондық кітапханалар, əр түрлі дидактикалық материалдарды 
автоматтандырылған құрастырулар жасау мүмкіндіктері пайда бо-
лады.
Сабақ барысында мультимедиа-ресурстарды қолдану арқылы 
мұғалім оқушылармен өзара оқу əрекеттестік формаларын икемді 
ауыстыруға (фронтальдық, топтық жəне жекелей формалардың ауы-
сымы; оқушының танымдық стилін ескеру негізінде оқытуды 
жекелендіру, оқушыға жеке жұмыс жасауға мүмкіндік беру жəне 
т.б.)   сонымен қатар, оқушылардың өзара оқу əрекеттестігінің жаңа 
формаларын қолдануға мүмкіндік алады.
Мектеп тəжірибесінде топтық жобалар сияқты өзара оқу 
əрекеттестігін ұйымдастыру формалары кеңінен қолданылып 
жүргені кездейсоқ емес. Топтық жобаларды жасау барысында 

76
ғаламдыққ желілер мүмкіндіктері, электрондық конференцияларға 
ұжымдық қатысу, рефераттар мен баяндамалар даярлау үшін 
мультимедиа-ресурстарын іздеу, презентациялар жəне т.б. жасау 
қолданылады. Мысалы, мұғалім өзінің қалауы бойынша жекелеген 
оқушылар, оқушылар топтары, аралас сыныптар арасында компью-
термен жанама қарым-қатынас негізінде тапсырмаларды ұжымдық 
орындауға арналған сюжетті-рөлдік ойындарды ұйымдастыра алады. 
Интербелсенді тақтаны қолдану мұғалімге жұмыстың фронталдық 
формаларын мүмкіндігінше интенсивтендіруге (қарқындатуға) жəне 
оларды неғұрлым тиімді етуге көмектеседі. Осының барлығы оқу 
үдерісінің эмоционалдық құраушысын күшейтеді, оқушылардың 
ізденіс іс-əрекетін жаңаша ынталандыруға жəне белсенді етуге 
мүмкіндік туғызады, оны оқушыларға тартымды етеді. 

жүктеу/скачать 1,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: