Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы

жүктеу/скачать 0,57 Mb.

бет	16/45
Дата	26.01.2023
өлшемі	0,57 Mb.
	#166550

1 ... 12 13 14 15 16 17 18 19 ... 45

Күрделілік деңгейлер
деңгейлер сипаттамасы
1	2
1Б күрделілік деңгейі	қысқа мәтіннің ішінде оқырманға таныс ақпарат табу
	көмек көрсетілетін қарапайым мәтінмен жұмыс жасау (ақпараттарды, суреттер немесе таныс символдарды қайталау)
	Құрамында қарама-қайшы/артық ақпарат жоқ мәтінді түсіндіру
1Б күрделілік деңгейі	Мәтіннің мазмұны мен күнделікті жалпыға танымал білімнің арасында байланыс орнату
	Танымал тақырыпқа жасалынған мәтіннің негізгі тақырыбын/автордың мақсатын анықтау
	Оқырмандарға арналған көмегі бар анық көрсетілген ақпараттармен жұмыс істеу
2-күрделілік деңгейі	Мәтіндегі негізгі ойды анықтау, өзара байланысын немесе мәтіннің құрылымын түсіну
	Мәтіннің бір ерекшелігіне негізделген қарама-қарсылықты салыстыру немесе анықтау
	Қолда бар тәжірибеге және жазылған шынайлыққа сүйене отырып, мәтін мен мәтіннен тыс білім арасындағы өзара байланысты тудыру немесе салыстыру
3-күрделілік деңгейі	Ақпараттардың бірнеше бөліктерінің арасындағы байланысты анықтап талдау жасау
	Мәтіннің бірнеше бөліктерін біріктіре отырып негізгі ойды анықтау

16-кестенің жалғасы

1	2
	Қарама-қайшы ақпараттарға толы және оқырман күткен нәтижеге сәйкес келмейтін мәтінді ұғу
	Жалпыға белгілі күнделікті білім негізінде мәтіннің түсінігін көрсету
4-күрделілік деңгейі	Тұтастай ұсынылмаған ақпараттар бірлігін табу және байланыстыру
	Мәтіннің бүтіндей мазмұнына сәйкес тілдік өзгешеліктерді түсіну
	Мазмұны мен үлгісі таныс емес ұзақ және күрделі мәтіндерді түсіну
	Мәтінде айтылған ғылыми болжам немесе мәтінді бағалауға арналған арнайы білімді пайдалану
5-күрделілік деңгейі	Анықтау және қалыптастыру арқылы ақпаратжинау
	Академиядық білімге сүйеніп, мәтінді ұғу
	Таныс емес мәтінді түсіну және оны түсіндіріп беру
	Мағлұматты оқу және түсінуді жорамалдау
6-күрделілік деңгейі	Қарама-қайшы күрделі ақпаратты ұсынатын мәтін мазмұнын түсіну
	Бірнеше мәтіндердің толық және дәл түсінігін және олардың арасындағы байланыстарды көрсету
	Мәтінді бүтіндей толық және нақты түсіндіріп беру
	Таныс емес тақырыпқа байланыстыкүрделі мәтінді сын тұрғысынан бағалау

Оқу сауаттылығын қалыптастыруға бағытталған оқу тапсырмалары бойынша оқулықтардың талдауы жүргізілмеді. Бұл оқу тапсырмалары барлық оқулықтарда, біріншісінде, екіншісінде де бар, оқу сауаттылығын өлшеуде мәтіннің барлық түрі қолданылады:

«тұтас мәтіндер», ереже бойынша бұл көркемөнер мәтіндері;
«тұтас емес мәтіндер», бұлар ақпараттық бірліктерді (кестелер, сызбалар, диаграммалар);
«аралас мәтіндер», вербалды және вербалды емес элементтерді құрайды;
«құрама мәтіндер», олар мазмұны, сонымен қатар форматы бойынша бірнеше мәтіндерді біріктіреді;

Қазақстан мектептерінде қолданылатын барлық оқулықтарда аталған оқу мәтіндерінің қолданылатыны сөзсіз.
Алайда, TIMSS және PISA типтері бойынша біз талдаған барлық оқулықтардың оқу тапсырмаларының жеткіліксіз үлесі оқу сауаттылығы бойынша мониторингті зерттеулердің нәтижелерінн негізделеді, қазақстандық оқушыларының оқу сауаттылығы деңгейі орташа ұпайды көрсеткішінен айтарлықтай қалып барады және PISA-2012 қатысушы мемлекеттер тізбегінің соңында тұр [21].
Оқу тапсырмаларының жүйесінің аталған жағдайды шарттайтын бірден-бір фактор емес екендігі мәлім. Осы тұрғыда кейбір педагогтардың қадағалауларын байқауға болады. Мысалы, жас отбасыларда балаларына «түнгілікті кітап оқу» қабылданған. Мұндай оқудың шектен тыс шығуы келесіе әкеліп соғады:

балалар белсенді оқырмандарға емес, бейтарап тыңдарманға айналады;
оқу ақырын-ақырын «ұйықтатаын дәріге айналады», себебі ұйықтарда немесе ұйықтар алдында шартты рефлекстер өңделеді.

Ондай байқауларға электронды қорлардың көптігін жатқызуға болады, өз бетінше жазу жұмыс тапсырмаларын, рефераттарды, эсселерді т.б. жазу кезінде біздің оқушылардың, және де студенттердің ақпаратты қарастырмай, кей жағдайда оқымай-ақ көшіріп алуларын жатқызуға болады.
Айтылғанның барлығы оқу сауаттылығына әсер ететін маңызды факторлар болып табылады.
Оқу сауаттылығын қалыптастыруға бағытталған тапсырмаларды анықтау мақсатында оқулықтарды талдау үшін мектеп мұғалімдерімен сұхбат өткізілді.
Мониторингтің екінші бөлімі халықаралық салыстырмалы зерттеулерді ақпарттық қамтамасыз ету сұрақтарымен байланысты.
Осы тұрғыда оқушылар, студенттер, ата-аналар және педагогтар арасында экспресс-сұрақнама жүргізілді (қосымша).
Сұралғандардың контингенті 17-кестенің материалдарында келтірілген.

17-кесте – TIMSS және PISA жөнінде хабардар болуы бойынша өткізілген экспресс-сұрақнама қатысушыларының контингенті

Қарағанды қ.	7-9 сыныптардың 791 оқушысы (қазақ тілінде оқитын – 322оқушы, орыс тілінде оқитын – 469 оқушы)
	7-9 сынып оқушыларының 168 ата-анасы (қазақ тілінде оқитын – 86, орыс тілінде оқитын – 82)
	1-2 курстың 175 студенті
Астана қ.	3-4 курстың 121 студенті
	7-9 сыныптардың 150 оқушысы (қазақ тілінде оқитындар)
	150 ата-ана (қазақ тілінде оқитындар)

Экспресс-сұрақнаманың нәтижелері 18-кестенің материалдарында келтірілген.
Жоғары келтірілген кестеде мектеп оқушылары категориясының халықаралық салыстырмалы зерттеулер жөнінде хабарсыз екендігі, ал ата-аналардың айтарлықтай үлесі хабардар екендігі көрсетілген (15-сурет).
18-кесте – TIMSS және PISA жөнінде хабардар болуы бойынша өткізілген экспресс-сұрақнаманың нәтижелері жөніндегі жалпы мәліметтер

жүктеу/скачать 0,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 12 13 14 15 16 17 18 19 ... 45