Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Кәсіпқор» Холдингі» коммерциялық емес акционерлік қоғамы
Ес бойынша объектіні сипаттаудағы дидактикалық ойындар
жүктеу/скачать 1,63 Mb. Pdf көрінісі
|
1 til damytu negizderi
| Ес бойынша объектіні сипаттаудағы дидактикалық ойындар
Дидактикалық ойындар көмегімен көрініс бойынша әңгімелеу білігін бекітуге болады. Әсіресе жұмбақ ойындар осы мақсатта кеңінен қолданылады: «Қандай жануар, ойлап тапшы?», «Бұл кім (не), ойлап тапшы?». Балалар жоқ заттарды сипаттайтын ойындар ұқсас: «Біз не ойладық, ойлап тапшы?», «Бұл қашан болады?», «Ерлан қайда болды?». Бұл ойындардағы негізгі ереже – ойланған затты атамай, оны басты (елеулі) белгілері бойынша сипаттау. Алғашқы сабақта бұл белгілерді ажыратуға сипаттау әңгімесінің жоспары немесе әңгіме үлгісі көмектеседі. Мысалы, жануар туралы жұмбақ құрастыруда оның сыртқы келбеті туралы, оның немен тамақтанатындығын, қайда тұратындығын айту қажет; кәсіп туралы жұмбақтарда – еңбек операциялары туралы, еңбек құралдары, арнайы киімдер. Ес бойынша балалардың әңгімелерінен тұратын сөздік дидактикалық ойындар, мысалы «Радио», «Мен не көрдім», «Таңертең, кешке саяхаттау», «Ойлап тапшы», «Ұқсайды - ұқсамайды», балаларға күрделі болғандықтан созылмалы болмауы қажет. Оларды заттардың, ойыншықтардың, көзбен қабылдау бойынша суреттердің сипаттамасынан құралатын ұқсас сабақтар мен ойындар [4]. 6.6. Қиялдау бойынша айтылым Балалардың бұл әңгімелері алдыңғыларға қарағанда сапасы жағынан ерекшеленеді, себебі басқа психологиялық негізде құрылады – балалар қиялы. Егер ес функциясы – алынған тәжірибені сақтау болса, қиялдау функциясы – оның түрленуі болып табылады. Қиялдау бейнесінде жаңа әрекеттерде бұрын меңгерілген білімдер, ес көріністері синтезделеді, бұл мидың аналитикалық - синтетикалық әрекетінің жеткілікті дамуын білдіреді. Мектеп жасына дейінгі балаларда жаңғыртушы қиял басым болады. Практикалық, заттық әрекеттегі жаңғыртушы қиял мектеп жасына дейінгі кезеңдерде ойында, құрастыруда, сурет салуда кеңінен байқалады. Сөздік әрекетте алтыншы жылдың соңына қарай және жетінші жылы туындайды . Қиялдау бұл кезеңде белсенді және шығармашылық сипатқа көбірек ие бола бастайды. Жалған кейіпкердің өмірі туралы әңгімені ойдан шығара отыра, бала өзі көрген немесе біреуден естіген тәжірибесіндегі ұқсас жағдайларына ой талдауын жүргізуі, содан соң жаңа құбылысты шығармашылық синтездеуі қажет: жаңа сюжет, кейіпкердің жаңа бейнесі және оның өмірінің жағдайлары. Әңгімелерді ойдан шығаруды басқара отыра, жасампаз, шығармашылық қиял бос қиялдауға айналмауын қадағалау қажет, 78 психологияда ол ақыл - ой сыншылдығының жоқтығымен сипатталатын жағымсыз қасиет ретінде бағаланады. Әңгімелерді ойдан шығару үдерісінде бір уақытта балалардың сынмен ойлау қабілеті де қалыптасады (Осылай болуы мүмкін бе?). Балаларға неғұрлым оңай тәсіл – тәрбиешінің сюжет дамуының бірнеше нұсқаларын ұсынуы (балалар әңгімелерінің алдында). Басында балалар тәрбиешіге білдіртпей айтқан нұсқаларды ұстанады, кейін өзінің нұсқаларын ойдан шығарады. Балалардың тәрбиеші бастаған әңгімені аяқтауы (аяғын ойдан шығару) қиялдауды дамыту үшін жақсы тәсіл болып табылады. Педагог бірнеше логикалық тапсырмаларға жол беруге байланысты ұсынады. Балалардың қиялын және сөйлеуін және келесі тәсілдерді белсендіреді: әңгімелеушіге қолданылатын тақырыпты дифференциялау («Бала күшікті қалай тапты», «Қыз күшікті қалай тапты»), әңгімеге кейіпкерлердің тікелей сөйлеуінің қосылуы. Аталған тәсілдер балалардың біліктеріне байланысты дифференциялы қолданылады. Барлық ерекше тәсілдер айтылымға үйретудің дәстүрлі, жалпы қолданылатын тәсілдерімен бірге қолданылады. Балаларды әңгімені ойдан шығаруға үйрету әртүрлі ҰОҚ жүзеге асырылады, басында (ересек топта) – көрнекілік материалға сүйене отыра. Ойыншықтар туралы әңгімелерді ойдан шығару әртүрлі сабақтарда жүзеге асырылады, басында (жоғары топта) – көрнекілік материалға сүйенеді . жүктеу/скачать 1,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|