Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі М. Х. Дулати атындағы
жүктеу/скачать 1,65 Mb. Pdf көрінісі
|
Aubakirov Et jane Et onimderi
| КІРІСПЕ
Әлемдік ет нарығының басым бөлігі шошқа, ірі қара, құс және қой еттерінен құралған. Әлемдік ет өндірісінде 39% шошқа етінен тұрады. Қой етіне 25%, құс етіне 29%, қой мен ешкі еттері 5%, ал басқа еттер үлесі 2% шамасын құрайды. Өткен ғасырдың 80 жылдарының орта кездерінен бастап әлемдік ет нарығы жоғары қарқынмен дами бастады. Тағам өнімдерінің арзандауы, урбанизация әсері мен жалпы халықтың әл ауқатының өсуі, етке деген сұраныстың артуын тудырып, ал ол өз кезегінде осы саланың дамуы мен нарықтағы үлесін арттыра түсті. ФАО мәліметі бойынша әлемдік ет өндірісі қарқыны 2015 жылы 1,3% артып 318, 7 млн. тоннаны құрады. Ең жоғарғы өсім Қытайда, Евроодақта (ЕО), АҚШ - та және Бразилияда тіркелген. Алайда соңғы кездердегі кейбір мал ауруларының бел алуына байланысты, әлемдік ет өндірісі қарқынының біршама төмендей бастағаны байқалады. Жахандағы ең ірі ет өндірушілері қатарында Қытай, ЕО (ЕС) және АҚШ бар және бұлардың үлесіне әлемдік ет өндірісінің тиісінше 24%, 17% және 16% тиесілі. Қазіргі кездері ет өндірісінің артуы негізінен дамушы елдер тарапынан қамтамасыз етілуде және олардың үлесі 50% астамын құрайды. Ет нарығының дамуында болашағы зор ел қатарында Латын Америкасы елдері аталады. Себебі арзан жұмыс күші, жемшөп қорының молдығы мен климаттың жайлы болуы, мал шаруашылығының жақсы дамуына жағдай туғызады. Әлемде әр адамға шаққандағы ет тұтынуы 35 кг артығырақ келеді. Әр елдерде ет түрлерін тұтыну бойынша айырмашылықтар өте үлкен. Мысалы АҚШ - да бірінші орында ірі қара еті– 37,5% тұтынылса, кезегінше құс еті - 35,5 %, шошқа - 26,5%, қой еті - 0,5% құрайды. Еуропа халқының басым бөлігі шошқа етін – 49%, ірі қара – 24%, құс еті - 22% және қой етін - 5% пайдаланады. Бразилияда ірі қара – 50%, құс еті - 35% және шошқа – 15% көлемінде тұтынылады. 2003 жылы әлемдегі ірі қара етінің өндірісі 49,7 млн. тоннаны құрады. Ең көп ет өндіру АҚШ – 12043 мың.т., Бразилияда - 7385 мың.т. және ЕО (ЕС) - 7300 мың.т. болды. Алайда ірі қара еті өндірісі жоғарыда айтылғандай мал ауруының туындауы себепті тұрақты деңгейде сақталмай тұр. 199 6- 2003 жж аралығында ет нарығы (сатылымы) 29% дейін өсіп, 6,4 млн. тоннаға жетті. Ірі қара етінің ірі экспортері ретінде Австралия мемлекеті танымал. Негізгі тұтынушы ел АҚШ 2003 ж. 1,3 млн.т. ет импорттаған. Бразилияда 2003 жылыірі қара етінің өндірісі 7,4 млн. тоннаға жетті. 2002 жылы эксперттер тарапынан бұл елдің кейбір аймақтарының аусыл ауруынан таза деп танылуы, ет өнімдерін Еуропа елдері нарығына көптеп шығарылып, Мысыр, Ресей және Қытай елдері нарығын да бағындыра бастаған. 2011 жылдың 8 айының көрсеткіші бойынша етке өткізілген мал мен құстың тірілей салмағы 944,2 мың тоннаны құрап 2010 жылдың осында мезгіліндегі көрсеткішінен 2% (928,2 мың тонна) басым болды. Республикалық статистика агенттігінің 2013 жылғы дерегі бойынша Қазақстанда қаңтар - маусым айларында 2012 жылғы кезеңмен салыстырғанда ет өндірісі 5,8% артып 4 жалпы көлемі 94 508 тоннаны құраған. Республикалық статистика комитетінің мәліметі бойынша 2014 жылы Қазақстан Республикасында 404,8 мың тонна ірі қара, 161,7 мың тонна қой - ешкі, 134,2 мың тонна құс еті және 99,8 мың тонна шошқа еті өндірілген. Әлемдік нарықта ет және ет өнімдері өндірісі саласы ХХI ғасырда мал шаруашылығының дамуында үлкен үлеске ие болмақ. Сондықтан, ет өндірісі саласында да ғылым мен технологияның үдемелі дамуы нәтижесінде жаңадан туылатын мүмкіндіктерді пайдалана отырып, ет өндірісін кешенді түрде ұйымдастыру мәселесі де қолға алынуы керек. Бұл, өз кезегінде, тұтынушылардың сұраныстарын толық және жан - жақты қамтамасыз ететін құнарлы ет және ет өнімдерімен қамтамсыз етуге мүмкіндік береді. жүктеу/скачать 1,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|