Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «мектепке дейінгі балалық шақ» республикалық орталығы мектепке дейінгі кіші жастағЫ
жүктеу/скачать 1,85 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- көркем әдебиет бойынша
- білуі тиіс.
- Міндеттері
- қоршаған ортамен таныстыру бойынша
- Қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру Мақсаты
- қарапайым математикалық түсініктерін қалыптастыру
- білуі тиіс
- құрастыру бойынша
- экология негіздері бойынша
- Мүсіндеу Мақсаты
- мүсіндеу бойынша
Мазмұны: Қоршаған әлем туралы, адами сезімдер мен қарым-қатынастар туралы түсініктерін кеңейту. Шығармалардың мазмұнын балалардың жеке тәжірибелерімен, олардың күнделікті өмірі мен қоршаған ортасымен сәйкестендіруге үйрету. Халық ауыз әдебиеті шығармалары мен әр халықтың балалар көркем әдебиетіне балалардың эмоционалдық белсенділігін дамыту. Кейіпкерлердің қарапайым қарым-қатынастарын, олардың мінез-құлықтарын түсінуге, олар жайында әңгімелеуге, олар туралы қарапайым мінездеме беруге (ұнамды кейіпкер немесе жағымды әрекет, жағымсыз, меірімді) үйрету. Шағын тақпақтар мен өлеңдерді жатқа айтуға, оларды сахналауға қатысуға ықыластарын арттырып, қолдау көрсету. Жыл соңында көркем әдебиет бойынша бағдарламалық материалдарды меңгеру нәтижесінде балалар: - тәрбиешінің сұрақтары арқылы көркем әдебиет шығармаларын мазмұндауды; - шағын тақпақтар мен өлеңдерді жатқа айтуды; - көркем әдебиет шығармаларының мазмұны бойынша әңгімеге қатыса білуі тиіс. Қоршаған ортамен таныстыру Мақсаты: мектепке дейінгі кіші жастағы балалардың қарым-қатынастың ауызша және ауызша емес түрлерін игеру дағдыларын қалыптастыру. Міндеттері: 1. Жақсылық, өзара көмек, достық туралы түсінік беру. 2. Ересектермен және құрдастарымен жайдары әңгімелесе алу біліктерін қалыптастыру, жаңадан алған білімімен және әсерлерімен пікір алмасу. Мазмұны: Ересектердің аты-жөнін сыпайы түрде атап, «Сіз» деп айтуға (апай, ағай, аға, көке, апа), амандасу, қоштасу, алғыс айту секілді әдептілік қарым-қатынас мәдениеті мен сыпайылық дағдыларын қалыптастыру. Ересектермен және құрдастарымен қарым-қатынаста «көмектесуіңізді өтінемін», «менімен ойнашы» сөздерін қолдануға үйрету. Адамдармен қарым-қатынаста ұлты мен тіліне қарамастан қайырымды, әрі жайдары қарым-қатынас жасау керектігін үйрету. Түрлі ұлт өкілдерімен сенімді қарым-қатынас орнатуына жағдай жасау. Жыл соңында қоршаған ортамен таныстыру бойынша бағдарламалық материалдарды меңгеру нәтижесінде балалар: - ересектердің аты-жөнін сыпайы түрде айтуды; - ересектермен және құрдастарымен сәлемдесіп, қоштасып, көрсетілген көмекке алғысын білдіруді; - ересектерге көмекке жүгінуді; - құрдастарына бірлесіп ойын ойнауға өтініш білдіруді білуі тиіс. «ТАНЫМ» БІЛІМ БЕРУ САЛАСЫ Мақсаты: қоршаған әлем жайлы қарапайым түсініктер мен танымдық іс-әрекеттің қарапайым дағдыларын меңгерген, игерген дағдыларын күнделікті өмірде қолдануға қабілетті мектепке дейінгі кіші жастағы бала тұлғасын қалыптастыру. «Таным» білім беру саласының базалық мазмұны: а) ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің: - қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру; - құрастыру; - экология негіздері; - қоршаған ортамен таныстыру арқылы ә) балалардың өмірлік іс-әрекеттері мен тәрбиесін ұйымдастыру: - танымдық іс-әрекеттер; - серуендер; - бақылау; - дербес және ересектермен бірлескен іздестіру іс-әрекеті арқылы жүзеге асады. Қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру Мақсаты: балалардың алғашқы ойлау операциялары: салыстыру, қорыту, заттар мен түсініктер арасындағы кейбір байланыстарды құру ептіліктерін қалыптастыру. Міндеттері: 1. Жиын туралы қарапайым түсініктерді қалыптастыру. 2. Заттардың көлемі мен пішіні, олардың кеңістіктік қатынастарымен таныстыру. 3. Көру, есту, зейін, ес және ойлау қабілеттерін дамыту. Мазмұны: Сан мен санау Заттар көлемі, пішіні, түсі бойынша бір немесе бірнеше болатыны және олардың кеңістікте түрліше орналасатыны туралы түсінік беру. Санамай және санын атамай бір топтың затын екінші топтың затымен беттестіру тәсілін қолдана отырып, саны мен көлемі бойынша екі тең немесе тең емес (үш көлемінде) заттардың топтарын салыстырып көрсету. Қоршаған ортадан бір немесе бірнеше ұқсас заттарды таба білуге үйрету. «Қанша?», «қанша артық?», «қанша кем?» сұрақтарын түсініп, «көп», «бір», «артық», «кем» «сонша», «қанша», «тең» сөздерін қолдана отырып, жауап беруге үйрету. Заттарды бір қатарға солдан оңға қарай оң қолымен орналастыруға үйрету. Көлем Қарама-қарсы заттардың өлшемі мен шамасы бойынша (үлкен-кіші), ұзындығы (ұзын-қысқа), биіктігіне (биік-аласа), екі бірдей заттарды бір-біріне қою және беттестіру тәсілдерін қолданып салыстыруға үйрету. Геометриялық пішін Геометриялық пішіндерді (дөңгелек, шаршы, үшбұрыш) танып, ажырата білуін жетілдіру. Қоршаған ортадан геометриялық пішіндерге (тіктөртбұрыш, сопақша, трапеция) ұқсас заттарды тауып, оларды тұрмыстағы заттармен (кірпіш, қияр, үйдің шатыры) сәйкестендіре білуге үйрету. Заттар мен пішіндерді сипап сезу және көру тәсілдері арқылы зерттеу іскерліктерін дамыту. Кеңістікті бағдарлау Өзіне жақын кеңістіктегі бағыттарын ажырата білуін (оң-сол, алда-артта, жоғарыда-төменде, алыс-жақын, жоғары-төмен) дамыту. Оң және сол қолын ажырата білуге үйретуді жалғастыру.
Тәуліктің қарама-қарсы бөліктерін анықтай білуін дамыту: таңертең-кеш, күн-түн. Ересектер мен балалардың іс-әрекеттерінің өзгеруі бойынша тәулік бөлігін ажырата білуге үйрету.
1. Қағаз бен құрылыс материалдарынан құрастыруға үйрету. 2. Өз қиялымен түрлі құрылымдар құрастыру, оларды сюжет мазмұнына қарай біріктіру, бастаған ісін аяғына дейін жеткізуге үйрету; 3. Өз бетінше жеке және құрдастарымен жақсы қарым-қатынас орната отырып, ұжымдық жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру; 4. Шығармашылық қиялы мен көркемдік талғамын дамыту.
Түрлі-түсті бөлшектер мен пішіндерден қарапайым құрылыстар жасауды жалғастыру, бөлшектерді қатарластырып, кірпіш - пластиналарды көлденеңінен, тігінен, дөңгелек пен төртбұрыш бойына бір-біріне жақын және белгілі арақашықтықты сақтай отырып орналастыру тәсілдерін қолдану. Биіктету немесе бөлшектерін ауыстыру арқылы құрылысын өзгерту іскерліктерін дамыту, мысалы: «Жолдар» (машиналар мен жаяу жүргіншілерге арналған кең және тар жолдар), «Лақтар мен боталарға арналған қоршаулар» (биік, аласа), «Қақпа» (биік, аласа, кең және тар). Балаларға құрылыс материалдарының негізгі бөлшектері (текше, кірпіш, пластина, призма) мен олардың түстерін, көлемдерін атай білуге ынталандыру. Құрылыс бөліктерін көлеміне қарай (үлкен-кіші, ұзын-қысқа, биік-аласа, кең-тар) ажырата білге үйрету. Қағаздан құрастыру Қағаздан құрастырудың бүктеу, умаждау, жырту, ширату тәсілдерін қолдана отырып, қағаз парағын көлемді өзгерту іскерліктерін (мысалы, шөп, бақбақ, құстар) қалыптастыру. Жыл соңында құрастыру бойынша бағдарламалық материалдарды меңгеру нәтижесінде балалар: - құрылыс материалдарының негізгі бөлшектерін біліп атауды; - кірпіштер мен пластиналарды тігінен және көлденеңнен қоюды; - құрылыстың үстіне құрылыс салу және элементтерді алмастыру арқылы құрылысты өзгертуді; - құрылыс бөліктерін ажыратуды; - қағаз беттерін (умаждау, жырту, ширату) қайта жасауды білуі тиіс. Экология негіздері Мақсаты: мектепке дейінгі кіші жастағы балалардың экология саласы бойынша қарапайым ұғымдары мен түсініктерін қалыптастыру. Міндеттері: 1. Қоршаған әлемдегі заттарға танымдық қызығушылықтарын арттыру. 2. Өсімдіктер мен жануарлар әлемі, табиғаттағы маусымдық өзгерістер туралы түсініктерін кеңейту. 3. Қоршаған әлемді түсінуге, қабылдауға оң көзқарастарын тәрбиелеу. Мазмұны: Балалардың өсімдіктер, жануарлар, адамдар (олардың жаны бар, тамақты, су мен ауаны сонымен қатар қамқорлықты да қажет ететіндігі) және өлі табиғат нысандары (су, ауа, жер - олардың да қамқорлықты қажет ететіні) туралы түсініктерін кеңейту. Табиғат нысандары мен құбылыстарын (жануарлар мен өсімдіктер, жапырақтың түсуі, қардың жаууы, жауын-шашын, жел) бақылауға және осы нысандар мен құбылыстардың (күзде құстар жылы жаққа ұшып, жануарлар қысқа дайындала бастайды, көктемде қар ериді) арасындағы байланыстарды көре білуге үйрету. Балаларды табиғат бұрышындағы өсімдіктер мен мекендеушілерге (құстар мен балықтар) қолдарынан келгенше қамқорлық жасауға үйрету. Балаларды қоршаған әлемге қамқорлықпен қараудың үлгілерін (гүлдер мен жапырақтарды жұлмау, бұтақтарды сындырмау, қыста құстарға жем беру) көрсету.
Табиғатта, ауа райында, жануарлар мен өсімдіктер әлемінде, адамдардың киіміндегі қарапайым маусымдық өзгерістерді байқауға үйрету. Табиғат құбылыстарына қызығушылығын тәрбиелеу.
Қармен ойнап, аққала соғуға болады. Ол жылы жерде тез ериді. Қарда із қалдырып, таяқшамен сурет салуға болады. Мұз қатты, жылтыр, жылы жерде тез ериді. «Жаңа жылдық шырша» - ең сүйікті қысқы мереке.
Көкөністер (сәбіз, қияр, қызанақ) мен жемістер (алма, алмұрт, апельсин) туралы түсініктерін кеңейту. Ағаштарды: қайың, жыңғыл, терек, шыршаны танып, атай білуге үйрету. Гүлдерді - түймедақ, бақбақ, бөлме гүлдері - фикус, қазоты, қынагүлді танып, атай білуін дамыту. Ағаштың діңін, бұтағын, жапырағын, ал гүлдердің сабағын, жапырағын, гүлін тауып, атай білуге үйрету. Өсімдіктерді күту тәртібі: суару және қайта отырғызу ережелерімен (балалардың бақылаулары) таныстыру. Жануарлар әлемі Үй жануарлары (ит, мысық, ешкі, сиыр) мен жабайы аңдар (аю, қоян, түлкі) туралы түсініктерін кеңейту. Құстар туралы (әтеш, тауық, балапандар, торғай, сауысқан) түсініктерін кеңейту. Табиғат бұрышын мекендеушілерді бақылауға (тотықұс, балықтар, тасбақа), қыстап қалатын құстарға қамқорлық жасауға үйрету. Құстар мен жануарлардың мекені, қоректенуі, қозғалыстары мен қалай дыбыстайтыны туралы қарапайым түсініктерін қалыптастыру. Жануарлар мен құстарды күтудегі ересектердің еңбегі туралы түсініктерін қалыптастыру. Табиғаттағы жануарлар мен құстарды табиғат бұрышын мекендеушілердің өмірімен салыстырып, бақылауға үйрету.
- жабайы аңдарды (қасқыр, аю, қоян, түлкі) тануды; - ағаштың діңін, жапырақтарын, бұтақтарын тануды; гүлдің жапырақтары мен гүлжапырақшасын тануды; - көкөністерді (сәбіз, қияр, қызанақ) түсі, дәмі, көлемі мен пішіні бойынша тануды; - жемістерді (алма, алмұрт, апельсин) түсі, дәмі, көлемі мен пішіні бойынша тануды; - табиғатта және ауа-райындағы қарапайым өзгерістерді байқай білуі тиіс. Қоршаған ортамен таныстыру Мақсаты: қоршаған ортадағы нысандар мен құбылыстарға танымдық қызығушылықтарын қалыптастыру. Міндеттері: 1. Өсімдіктер мен жануарлар әлемі, табиғаттағы маусымдық өзгерістер, байланыс және көлік құралдары, қарапайым зерттеу әрекеті туралы түсініктерін кеңейту. 2. Заттар, құбылыстар мен оқиғалар арасындағы себеп-салдарлық байланыстар мен тәуелділіктерін түсінуін қалыптастыру.
Айналадағы заттар, олардың сапасы, қасиеті, қызметі, неден жасалғандығы туралы түсініктерін жүйелеп, қорытындылау. Қоршаған ортадағы заттарды және олардың көлемі, түсі, пішіні, бөліктері мен бөлшектерін бірнеше сенсорлық белгілері бойынша топтау, қарастыру, зерттеу, атау және ажырату ептіліктерін жетілдіру. Заттарды сапасы мен қасиеттерін ажыратуға үйрету: - сипап сезуге (тегіс - кедір-бұдыр); - дәміне (тәтті - қышқыл); - естуіне (сыбдырлайды - тарсылдайды), заттармен әрекеттерді атау. Түрлі заттар әлеміндегі атауларды балалар тіліне енгізіп, нақтылау, таныс емес заттардың не үшін қолданылатынын түсіндіру, заттардың тобын (ойыншықтар, киімдер, аяқ киім, ыдыс-аяқ, жиһаз) білдіретін ұғымдарды меңгеруін тиянақтау. Қазақстанда тұратын қазақ және басқа да халықтардың тұрмыстық заттар мен топ бөлмесінің жиһаздарын дұрыс қолдану ептіліктерін жетілдіру. Заттарға ұқыптылықпен қарау дағдылары мен ойыншықтарды, кітаптарды, ыдыс-аяқтарды сақтау ережелерін үйрету. Байланыс және көлік құралдары Жергілікті жағдайларды ескере отырып, көлік құралдарын (автобус, трамвай, жүк машинасы, жеңіл машина, ұшақ) танып, атауға үйрету. Автомашинаның бөліктерін (кабина, рөл, шанақ, дөңгелек) ажырата білуін дамыту. Бағдаршамның белгілерімен, көшеде өзін-өзі ұстаудың қарапайым дағдыларымен (көшеде қалай және қай жерден өту керек) таныстыру. Зерттеу-іздестіру әрекеті Заттарды меңгеруге үйрету (балық аулайтын ау, сурет салуға қарындаш немесе бояулар, жіптердің көмегімен заттарды тартып алу және т.б.). Түрлі материалдармен таныстыру (су - төгіледі, боялады; ылғал топырақтан мүсіндер жасауға болады, ал құрғақ топырақ-шашылады; қардан қар кесегін жасауға болады, егер жылы жерге кіргізсе, ол ериді т.б.). Тәжірибе нәтижесін көру үшін басқалардың әрекеттерін бақылауға үйрету. Көп заттардың ішінен біреуін таңдап алуға үйрету (осы ойыншықпен ойнағым келеді, мына затты қолдана аламын).
Қолжетімді ақпараттармен (кітаптардан, теле-бағдарламалардан, фильмдерден, ересектердің сұхбаттарынан) жұмыс істеудің қарапайым дағдыларын дамыту. Әдеби шығармалар мен олардың мазмұнына жаңа ақпарат көзі (еңбек, ойыншықтар, туыстар, ойыншықтармен қарым-қатынасы және т.б. туралы) ретінде қызығушылықтарын қалыптастыру. Өз әсерлерімен бөлісу біліктерін дамыту.
Баланың шағын отаны - оның тұрғылықты жері (қаласы, ауданы, ауылы) туралы түсінік беру, аттарымен таныстыру. Біздің елімізде қарттарға - құрмет көрсетіліп, ақылын тыңдайтынымыз туралы, ал кішілерге - қамқорлық жасалып, оларды бағып-қағып өсіретіні туралы түсінік беру. Адамдар үйлерде тұратынын, ал ертеде адамның өмір сүретін орны - киіз үйлерде тұрған деп және ондағы заттың бәрі өмір сүруге және адамға ыңғайлы болу үшін жасалған деген- қарапайым түсініктерін қалыптастыру. Қазақстанда тұратын қазақ және басқа да халықтарының салт-дәстүрлері мен мәдениетінің негіздеріне бейімдеу. Ересектер - жұмыс істейді, балалар - балабақшаға, мектепке баратыны туралы түсіндіру. Өмір қауіпсіздігі және жолда жүру ережелері Жол бөліктерімен таныстыру, жаяу жүргіншілер жолы мен жол жиегіндегі тротуар жолдарымен таныстыру. Бағдаршамның түстерімен таныстыру, қай түс қандай белгі беретіндігін түсіндіру. Көлік жолдары мен жаяу жүргінші жолдары туралы төмендегідей қарапайым түсінік беру: - жаяу жүргіншіге тек тротуармен жүруге рұқсат; - балалар жолдан тек ата-аналарының көмегімен өтеді; - жаяу адам көлікті аялдамада күтеді; - көлікте әр адам ешкімге кедергі жасамай, тәртіп сақтауы тиіс. Балабақшада және үйде өмір қауіпсіздігі ережелерін сақтауға үйрету: - ересектердің рұқсатынсыз үшкір заттарды алмау; - электр құралдарынан алыс жүру; - отпен ойнамау; - таныс емес, бөгде біреуге есік ашпау. Серуенде жүргенде өз қауіпсіздігі негіздеріне: - серуен кезінде ересектерден алыс кетпеуге; - өзі білмейтін саңырауқұлақтар мен жидектерді теріп, жемеуге үйрету. Жыл соңында қоршаған ортамен таныстыру бойынша бағдарламалық материалдарды меңгеру нәтижесінде балалар: - қоршаған ортадағы заттарды олардың көлемін, түсін, формасын, бөлшегі мен бөлігін ажырата білуді және атауды; - жалпылауыш сөздерді (ойыншық, киім, аяқ-киім, ыдыс-аяқ, жиhаз) түсінуді; - көлік түрлерін (автобус, жеңіл көлік, ұшақ) танып білуді және атауды; - бағдаршамның жасыл және қызыл түстерін қандай белгі беретіндігін білуі тиіс. «ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ» БІЛІМ БЕРУ САЛАСЫ Мақсаты: Қазақстанның және өзге де елдердің қылқалам шеберлерінің өнер туындысына сезіммен қарайтын бейнелеу өнері саласының қарапайым дағдыларын меңгеруге қабілетті мектепке дейінгі кіші жастағы бала тұлғасын дамыту. «Шығармашылық» білім беру саласының базалық мазмұны: а) ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті: - мүсіндеу; - жапсыру; - сурет салу; - музыка арқылы ә) балалардың өмірлік іс-әрекеттері мен тәрбиесін ұйымдастыру: - дербес шығармашылық: бейнелеу, музыкалық, театрландырылған іс-әрекеті; - тәрбиешімен бірлескен шығармашылық; - ән-күймен және қылқалам шеберлерінің өнер туындыларымен таныстыру; - саяхаттар, зерттеулер, балалар шығармашылығының көрмесін ұйымдастыру арқылы жүзеге асады. Мүсіндеу Мақсаты: балалардың мүсіндеуге деген қызығушылықтарын тәрбиелеп, эстетикалық талғамдарын қалыптастыру. Міндеттері: 1. Мүсіндеуде техникалық дағдылар мен іскерліктерін қалыптастыру. 2. Шығармашылық іс-әрекет процесіне, көркем шығармалары мен қазақ халқының және өзге де халықтардың шығармашылығына эмоционалдық қарым-қатынастарын білдіруге тәрбиелеу. Мазмұны: Сазбалшықтың қасиеттерімен таныстыруды жалғастыру: сазбалшық жұмсақ, бөліп алуға, илеп мүсіндер жасауға болады. Сазбалшық, қамыр, ермексаз кесектерінен үзу, жұлу, жаншу, созу тәсілдерін қолдана отырып мүсіндеуге үйрету. Кесекті алақан арасында және жазықтықта түзу және домалақтау арқылы илеу іскерліктерін жетілдіру. Бөліктері бірнеше заттарды мүсіндеу, дұрыс орналастыру, қатынастарын сақтау, бір-бірімен біріктіру тәсілдерін көрсету. Кейбір заттарды: көкөністер мен жемістерді, азық-түліктер (бауырсақтар, печеньелер, кәмпиттер, шұжықтар), ыдыс-аяқтар (кесе, шыны аяқтар, табақтар, тәрелкелер), ойыншықтар (доп, көжек), жануарлар (кірпі, тышқан, мысық), ертегі кейіпкерлері («Бауырсақ», «Мысықтар ойнайды») бейнелеуге үйрету. Жануарларды мүсіндеудің қарапайым тәсілдерін көрсету. Жеке жұмыстарды ұжымдық композицияға біріктіруге үйрету.
жүктеу/скачать 1,85 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|