Samet Azap Türkiye/Ardahan KURTLAR VE MANKURTLAR

Türklerin tarihleri kadar edebiyatları da çok köklü bir yapıya sahiptir. Tarihsel süreç içerisinde geçmişten günümüze kurt motifi sözlü ve yazılı kaynaklarda oldukça zengin bir şekilde işlenmiştir. Oğuz Kağan Destanında Oğuz Kağan’ın gök tüylü, gök yeleli erkek kurt, Göktürklere ait olan bozkurt destanında Göktürk soyunun yeniden dirilip çoğalmasında anne kurt olarak karşımıza çıkarken, Uygurlar’ın Türeyiş efsanesinde ise Tanrı’nın tecelli ettiği bir erkek kurt şeklinde tasavvur edilmiştir.

Aradan geçen binlerce yıla rağmen kurt motifi canlı bir şekilde hikâyelerde, söylencelerde ve romanlarda yaşatılmaktadır. Çalışmamızın asıl konusunu teşkil edecek olan mankurtlaşma meselesinin çıkış noktası da kurtların köpekleştirilmeye çalışılmasıyla mankurtlaştırma arasında kurulan köprüdür. İlk olarak Cengiz Aytmatov’un Gün olur Asra Bedel romanında ortaya atılan mankurt kavramıyla iletilmek istenenler Sovyetler Birliği döneminde uygulanan baskılar neticesinde açıkça ortaya konulamamıştır. Ancak devrinin trajedilerine tanıklık eden Türk edebiyatları yazarları tarafından özgürlüğün sembolü olan kurtlar vasıtasıyla bu fikir işlenmektedir. Bu çalışmamızda Cengiz Aytmatov’un Dişi Kurdun Rüyaları romanı, Muhtar Avezov’un “Kökserek” ve Tölögön Kasımbekov’un “Bozkurt” hikâyeleri kapsamında kurttan, mankurt olmaya giden süreç incelenmiştir.