Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі.

Пайдаланған әдебиеттер

1. 
   Бинас А.В. , Маш Р.Д., Никишов А.И. и др. Биологический эксперименты в школе М. , Просвещения, 1990.
   
2. 
   Верзилин Н.М., Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии: Учебник для студентов биологических специальностей. М., Просвещение, 1983.
   
3. 
   Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподавание биологии. М: Просвещение 1985.
   
4. 
   Хрестоматия по методике препордавания биологии сост. И.Д. Карцева, Л.С. Шубкина. Учебное пособие для студентов педагогических вузов по биологическим специальностям. М. Просвешение , 1984.
   
5. 
   Школьные программы и учебники по биологии.
   
6. 
   Журналы Биология в школе
   
7. 
   Колченко А.К., Энциклопедия педагогических технологий, Изд. КАРО, 2002.
   

8. 
   Анастасова Л.П. Сомастоятельные работы учащихся по общей биологии: Пособие для учителя. М: Просвещение, 1989.
   
9. 
   Бруновт Е.Т. Малахова Г. Я. Сакалова Е. Л. Уроки анатомии и физиологии , гигиены человека. М. Просвещение, 1984.
   
10. 
    Всесвятскии Б.В. Системный подход к биологическому образованию. М. Просвешение 1985.
    
11. 
    Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Бруновт Е.Т. Воспитания учащихся в процессе обучения биологии. М. Просвещение 1984.
    
12. 
    Калинова Г. С. Мягкова А. Н. Методика обучения биологии 6-7 классов: Растения. Бактерии. Грибы. Лишайники. Пособия для учителя. М. Просвешение 1989.
    
13. 
    Кейран Л.Ф. Структура методике обучения как науки. М. Просвешение 1979.
    
14. 
    Конюшко В. С. Как подготовить урок биологии: Пособия для учителя. Минск, Нарадная асвета, 1988.
    
15. 
    Максимова В.Н., Груздева Н. В. Межпредметные связи в обучении биологии. М. Просвешение 1987.
    
16. 
    Методика обучения в школьных курсах биологии ред. Д. И. Трайтак. М. Просвешение 1980.
    
17. 
    Методика обучения ботанике ред. Н.В. Падалко., В.Н. Федоровой. М. Просвешение 1982.
    
18. 
    Молис С. С. Молис С. А. Активные формы и методы обучения биологии: Животные . Книги для учителя. М. Просвешение 1988.
    
19. 
    Муртазин Г. М. Активные формы и методы обучения биологии: Человек и его здоровье. М. Просвешение 1989.
    
20. 
    Пономорева И.Н: Изучение экологии в школе : Экология растений основами биогеоценологии М. Просвешение 1978.
    
21. 
    Пономорева И.Н:Экологические питания, их система и развития в курсе биологии Л. 1979.
    

1.Сөздік әдісті пайдалану жолдарын алу

2.Сөздік әдістің мазмұны мен ерекшеліктері
ОБСӨЖ мақсаты: Сөздік әдісті пайдалануды, сөздік әдісті пайдалану жолдарын және сөздік әдістің мазмұны мен ерекшеліктерін үйрету.
ОБСӨЖ мәтіні:

Сөздік әдістерді қолдануда оқушылардың алатын білім көзі, мүғалімнің немесе оқушылардың сөзі бо-лып табылады. Оқушылар тек пассивті тыңдаушы ғана емес тыңдау барысында олардың ойлау әрекеті дами-ды. Сөздік әдістерге, сүрақ—жауап «сүхбат», түсіндіру немесе баяндау, мүғалімнің әңігмесі, мектеп лекция-лары, пікіртаныс жатады. Сұ£а_қ₌жау_аіі_әшсь Әдістің басты мақсаты оқушылардың сана-сезімін ояту,, Алға қойған мөселені, сүрақты шешу үшін мүғаліммен оқушьгаың белсенді түрде қатысуы шарт мүғалімнің методикалык дүрыс қойған сүрағына оқушылар жау­ап іздейді, ойлау к.абілеттері артады. Мүғалім оқушы-лардың бүрынғы қалыптасқан білімдеріне сүйене оты-рып жаңа білім алуына мүмкіндік жаеайды. Мүғалімнің жетекшілігімен сабақ соңында оқушылар өз білімін жаңа материалдың мазмүнын меңгеріп белгілі бір қорытынды жасауға дағдыланады.'Сұрак-жауап әдістерін жинақтап корыту сабақтарында, жаңа білімді бүры-нғы өтіп кеткен тақырьштарменбайланыстыруы өте тиімдіЯ Бірнеше ұқсас объектілермен қүбылыстарды оқу кезінде, сүрақ-жауап әдісін индуктивті түрде қүра-стыруға болады. Индуктивті әдісте жеке фактілерді таң-дай отырып, бағыттаушы сүрактар арқылы оқушыларды жалпы қорытынды жасауға итермелейді. Дедуктивті сабақты жүргізу барысында мүғалім оқушыларға бүрыннан белгілі жалпы ережелерді, көзқарастарды пікірлерді, түсініктерді айта келіп, одан жеке-жеке таң-дау аркылы корытынды жасайды. Сүхбат түрінде өткізілетін сабақ ете тиімді^Қазіргі педагоика ғылым-дарының көз-қарасы бойынша, бүл әдіспен өткізілетін сабақтардың тиімділігі төмендегідей мәселелерді ше-шуге болатынына байланысты.

1. Оқушылар сабақта белсенді іс-әрекет жасай­ды, қатысады.

2.Жаңа оқу материалының мазмүнымен таныса-ды

3. Білімді жүйеге келтіріп, бекітеді.

Сүхбаттың барлық түрлерін қолдануда негізгі рольді мүғалімнің сүрақтары атқарады. Сүрақтар жаңа сабақтың мазмүнына сәйкес қойылып, оқушылардың зейінін мәселелерге аударатындай болуы тиіс. Оқушы-лардың бүрынғы, алдЪғы алған білімдері мен олардың жеке өмірден алған төжірибелеріне негізделеді/Әсіресе оқушылардың білімдерін іс-әрекепе практикда кол-дана білуге алуан түрлі мәселелерді шешуге, бағытта-лып қойылған сүрақтардың маңыздылығы жоғары, мысалы: «Түқымның спорамен салыстырғанда кандай артыкшылығы бар? «, «Жануарлардың күрлыкка шы-ғуының себептері қандай?», «ДНК-ның бөлігінен ақпа-раттарды жазып алу процесі қалай жүргізіледі?» т.б. сүрақтар қойылады^Сабақ барысьшда мүғалімнің қой-ылған сүрақтары біртіндеп күрделенеді. Оқушылардың сабаққа катысу деңгейін жоғарылатып, өзбетінше алған білімдерін белсенді түрде қолдана білуіс жстслейді. Өсімдіктану, жануартану пәндерін ету барысышда сүрақтарды біртіндеп күрделендіруі жолдарының мысалы: Мүшелержүйесінің, мүшенің күрлысын сипаттау:

-Әр түрлі жануарлар мен өсімдіктердің екі мүшесінің қүрлысын салыстыру;

-Мүшелердің қүрлысының даму барысында са­лыстыру (түқым және өскін-оркен және бүршік, гүл және жеміс);

- Мүшенің қүрлысы мен қызметін қарастыру;
-Орта және ағзаның, мүшенің қызметтерін қүра-

стыру;

- Екі ағзаның дамуын бір-біріне салыстырмалы тұрде сипаттау;

-Экономикалық, морфологиялық, систематика-лык белгілерін салыстыру;

-Жануарларды немесе өсімдіктерді жүйелеу;

-Биоциноздарды өсімдіктер мен жануарлардың бейімделуіне байланысты топтарға бөлу т.б.
Бақылау сұрақтары:

Пайдаланған әдебиеттер

1. 
   Бинас А.В. , Маш Р.Д., Никишов А.И. и др. Биологический эксперименты в школе М. , Просвещения, 1990.
   
2. 
   Верзилин Н.М., Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии: Учебник для студентов биологических специальностей. М., Просвещение, 1983.
   
3. 
   Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподавание биологии. М: Просвещение 1985.
   
4. 
   Хрестоматия по методике препордавания биологии сост. И.Д. Карцева, Л.С. Шубкина. Учебное пособие для студентов педагогических вузов по биологическим специальностям. М. Просвешение , 1984.
   
5. 
   Школьные программы и учебники по биологии.
   
6. 
   Журналы Биология в школе
   
7. 
   Колченко А.К., Энциклопедия педагогических технологий, Изд. КАРО, 2002.
   

8. 
   Анастасова Л.П. Сомастоятельные работы учащихся по общей биологии: Пособие для учителя. М: Просвещение, 1989.
   
9. 
   Бруновт Е.Т. Малахова Г. Я. Сакалова Е. Л. Уроки анатомии и физиологии , гигиены человека. М. Просвещение, 1984.
   
10. 
    Всесвятскии Б.В. Системный подход к биологическому образованию. М. Просвешение 1985.
    
11. 
    Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Бруновт Е.Т. Воспитания учащихся в процессе обучения биологии. М. Просвещение 1984.
    
12. 
    Калинова Г. С. Мягкова А. Н. Методика обучения биологии 6-7 классов: Растения. Бактерии. Грибы. Лишайники. Пособия для учителя. М. Просвешение 1989.
    
13. 
    Кейран Л.Ф. Структура методике обучения как науки. М. Просвешение 1979.
    
14. 
    Конюшко В. С. Как подготовить урок биологии: Пособия для учителя. Минск, Нарадная асвета, 1988.
    
15. 
    Максимова В.Н., Груздева Н. В. Межпредметные связи в обучении биологии. М. Просвешение 1987.
    
16. 
    Методика обучения в школьных курсах биологии ред. Д. И. Трайтак. М. Просвешение 1980.
    
17. 
    Методика обучения ботанике ред. Н.В. Падалко., В.Н. Федоровой. М. Просвешение 1982.
    
18. 
    Молис С. С. Молис С. А. Активные формы и методы обучения биологии: Животные . Книги для учителя. М. Просвешение 1988.
    
19. 
    Муртазин Г. М. Активные формы и методы обучения биологии: Человек и его здоровье. М. Просвешение 1989.
    
20. 
    Пономорева И.Н: Изучение экологии в школе : Экология растений основами биогеоценологии М. Просвешение 1978.
    
21. 
    Пономорева И.Н:Экологические питания, их система и развития в курсе биологии Л. 1979.
    

1.Көрнекіліктерді таңдай білу

2.Пайдалана білу
ОБСӨЖ мақсаты: Көрнекіліктерді сабақта қолданудың, таңдай білудің және пайдалана білудің түрлерін үйрету.
ОБСӨЖ мәтіні: Көрнекілік әдіс.

Көрнекілік әдісін педагогиканың көрнекілік принмптерімен шатастырмау керек. Бұл екі түрлі түсінік, бірақ бір – бірімен тығыз байланыста.

Көрнекіліктер биология сабақтарының барлығында қолданылады, бірақ бұл сабақтарды көрнекілік әдісімен өткізу деген түсі нік емес.

Сөздік әдістерін қолдануда алуан түрлі суреттерді, таблицаларды көрсету арқылы мұғалімнің сөзін дәлелдеу үшін қолданады. Мысалы: өсімдіктер мен жануарлар туралы әңгімелеуде, табиғи обеътілерді қолдануға, суреттерін көрсетуге болады. Сондайақ ғалымдардың өмір жолын, ашқан жаңалықтарын баяндаукезінде суреттер, таблицалар т.б. қолданады. Бұл кезеңдерде оқушылардың білім алу көзі, мұғалімнің сөзі, баяндауы, лекциясы немесе түсіндіруі. Ал қолданылған көрнекілігі қосымша материял ретінде сабақтың мазмұнын әсерлеу үшін қажет.

Ал сабақты көрнекілік әдіспен өткен кезде, пайдаланылған көрнекіліктің сипаты өзгереді жасчалған тәжрибелер, көрсетілген тірі обеъктілер, кинофилмдер, таблицалар, бейнетаспалар – оқушылардың білім алу көзі мұғалімнің сөзі екінші ретте көмекші құрал ретінде көрініс алады.

Көрнекіліктер мен обеътілерді демонстрациялау барысында оқушылар өз бетінше бақылап немесе мұғалімнің жетекшілігімен қортындылар мен тұжырымдар жасап, жаңа білім алады.

Көрнекілік әдәсін қолдану, оқушылардың хаңа мазмұнды қабылдау және ойлау қабілетін дамытады.

Биология сабақтарында қолданылатын көрнекіліктер 2 топқа бөлінеді.

1. Табиғи түріндегі (Табиғи тірі объектілер және препраттар)

2. Бейнелеу құралдары ( таблицалар сызбанұсқалар, мульяждар, бейнефилмдер т.б.)

Әсіресе табиғи объектілерді демонстрациялау пәнді оқытуды тиімділігі өте жоғары. Оқушылар өсімдіктер мен жануарлар жайында нақты ұғымдар қалыптастырады. Өсімдіктер тіршіліктану пәндерін оқытуда өсімдіктерді демонстрациялауға мүмкіншіліктері мол өсімдіктері алдын-ала табиғаттан тірі табиғат жүйесінен, т.б. дайындауға болады.

Өсімдіктану пәнінен жапырақтардың түр өзгерісі “тақырыбында, суды аз мөлшерде буландыру үшін жапырақтардың экологиялық ортаға беймделуін олардың түк қабаттары мен шаңданған қабаттарын, жапырақ тақталарының көлемінің кішірейун бөлме өсімдіктерінен көруге болады, оқушылар тірі обеъктілерден беймделуді көреді, мысалы: Монстера (Бразиляның ылғалды тропик ормандары), Камелия (Оңтүстік қытай) Алое (Оңтүстік африканың Калахари тахыры), Кактустар (Мексика шөлейті), шыршаның иелерінен, сексеуілдің жапырақтарынан, жантақтың теңге жапырақтарынан, т..б. көрсетуге болады.

Жануартану адам физиологиясы сабақтарында тірі жануарларды демонстрациялайды. Сүт қоректілердің, құстардың орташа көлемді түрлерін торда ұстап немесе арнайы жасалған ұяларда көрсету үшін мұғалімнің үстеліне қояды. Ұсақ жануарларды құрбақа кесірткі, шаян сияқты шыны ыдыстарға салып бетін дәкемен жауып көрсетеді. Пробиркада өте ұсақ жануарларды, бунақденелілерді, өрмекші тәрізділерді, қуыршақтарының дамуының әртүрлі сатысында демонстрациялайды. Үлкен жануарладың қаңқасын, модельдерін мульяждарында контрасты экран жарық сәулелерін қолдану арқылы арнайы үстелдерде көрсетеді. Тәжрибелерді демонстрациялау биология пәндерінің барлық сабақтарында қолданлады. Тәжрибелерді бірнеше оқушыларға бөліп береді. Оқушылар жұмыс дәптерлеріне тәжрибені қою Тәртібінің суретін салып, қортынды нәтижелерін жазады. Мысалы: жасыл өсімдіктердің жарықта оттегінбөлуі, өніп келе жатқантұқымның көмірқышқылгазынбөлу туралы. Көпшілік микроскоптық объектілер биология сабақтарының барлығында қолданылуы мүмкін. Сондықтан оқушылар микроскоппен жұмыс істеу икем дағдыларын қалыптастырады. Көрнекілік әдісін Қолдану сынып жоғарылаған сайын күрделеніп, нағыз білім алу көзіне айналады. Қандайда болмасын әдістің негізгі мақсаты оқушылардың өз бетінше білім алуын көздейді. Олардың сана сезімін дамытып, логикалық ойлауын, шығармашылығын, өз бетінше білімін іс - әрекетте, практикада білуін дамытады.

Пайдаланған әдебиеттер

Бинас А.В. , Маш Р.Д., Никишов А.И. и др. Биологический эксперименты в школе М. , Просвещения, 1990.

1. 
   Верзилин Н.М., Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии: Учебник для студентов биологических специальностей. М., Просвещение, 1983.
   
2. 
   Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподавание биологии. М: Просвещение 1985.
   
3. 
   Хрестоматия по методике препордавания биологии сост. И.Д. Карцева, Л.С. Шубкина. Учебное пособие для студентов педагогических вузов по биологическим специальностям. М. Просвешение , 1984.
   
4. 
   Школьные программы и учебники по биологии.
   
5. 
   Журналы Биология в школе
   
6. 
   Колченко А.К., Энциклопедия педагогических технологий, Изд. КАРО, 2002.
   

7. 
   Анастасова Л.П. Сомастоятельные работы учащихся по общей биологии: Пособие для учителя. М: Просвещение, 1989.
   
8. 
   Бруновт Е.Т. Малахова Г. Я. Сакалова Е. Л. Уроки анатомии и физиологии , гигиены человека. М. Просвещение, 1984.
   
9. 
   Всесвятскии Б.В. Системный подход к биологическому образованию. М. Просвешение 1985.
   
10. 
    Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Бруновт Е.Т. Воспитания учащихся в процессе обучения биологии. М. Просвещение 1984.
    
11. 
    Калинова Г. С. Мягкова А. Н. Методика обучения биологии 6-7 классов: Растения. Бактерии. Грибы. Лишайники. Пособия для учителя. М. Просвешение 1989.
    
12. 
    Кейран Л.Ф. Структура методике обучения как науки. М. Просвешение 1979.
    
13. 
    Конюшко В. С. Как подготовить урок биологии: Пособия для учителя. Минск, Нарадная асвета, 1988.
    
14. 
    Максимова В.Н., Груздева Н. В. Межпредметные связи в обучении биологии. М. Просвешение 1987.
    
15. 
    Методика обучения в школьных курсах биологии ред. Д. И. Трайтак. М. Просвешение 1980.
    
16. 
    Методика обучения ботанике ред. Н.В. Падалко., В.Н. Федоровой. М. Просвешение 1982.
    
17. 
    Молис С. С. Молис С. А. Активные формы и методы обучения биологии: Животные . Книги для учителя. М. Просвешение 1988.
    
18. 
    Муртазин Г. М. Активные формы и методы обучения биологии: Человек и его здоровье. М. Просвешение 1989.
    
19. 
    Пономорева И.Н: Изучение экологии в школе : Экология растений основами биогеоценологии М. Просвешение 1978.
    
20. 
    Пономорева И.Н:Экологические питания, их система и развития в курсе биологии Л. 1979.
    

1. 
   Практикалық жұмысты ұйымдастыру
   

Практикалық әдістер-бүл әдістср мүғалімнің үйымдас*гыруы мен бағыттауының нөтижесінде оқушылардың ойлау қабілетін дамытатын сөздік көрнекілік және практикадық жүмыстардың күрделі байланысы болып табылады. Практикалық методтар-ды қолдану оқушылардың рецепторлары мен анали­затор л арын белсендіреді, еңбекке баулиды. Оқу-тәрбиелеу жүмысын іске асыруға практикалық жүмыстар-ды орындау өте қүнды. Оқушылар бүрынғы алған білімдерін іс-жүзінде ирактикалық тапсырманы орын­дау нөтижесінде жүзеге асырады, дағдылары қалыпта-сады. Осындай жағдай ғана практикалық жүмыстар-білім көзі болып табылады. Практикалық методтардың түрлеріне жататындар:

1. 
   Табиғи объектілерді таньш білу және анықтау.
   
2. 
   Қүбылысты бақылап, есепке алу.
   
3. 
   Эксперимент жасау
   

Эксперимент-жасанды жағдайда жүргізіледі. табиғи жағдайдағы көп комплексті әсерлердің организ-мге, ішінен бір ғана фактордің әсері алынады. Бақылау мерзімі 2 бөлінеді:

1. 
   Қысқа мерзімді-сабак, үстінде таратылған ма­териал бойынша.
   
2. 
   Үзақ мерзімді сабақтан тыс жүргізіледі.
   

1. 
   Қысқа мерзімді
   
2. 
   Үзақ мерзімді болып болінеді. Өсімдіктану пәнінен қысқа мерзімді эксперимен-