Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі.

Пайдаланған әдебиеттер

1. 
   Бинас А.В. , Маш Р.Д., Никишов А.И. и др. Биологический эксперименты в школе М. , Просвещения, 1990.
   
2. 
   Верзилин Н.М., Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии: Учебник для студентов биологических специальностей. М., Просвещение, 1983.
   
3. 
   Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподавание биологии. М: Просвещение 1985.
   
4. 
   Хрестоматия по методике препордавания биологии сост. И.Д. Карцева, Л.С. Шубкина. Учебное пособие для студентов педагогических вузов по биологическим специальностям. М. Просвешение , 1984.
   
5. 
   Школьные программы и учебники по биологии.
   
6. 
   Журналы Биология в школе
   
7. 
   Колченко А.К., Энциклопедия педагогических технологий, Изд. КАРО, 2002.
   

8. 
   Анастасова Л.П. Сомастоятельные работы учащихся по общей биологии: Пособие для учителя. М: Просвещение, 1989.
   
9. 
   Бруновт Е.Т. Малахова Г. Я. Сакалова Е. Л. Уроки анатомии и физиологии , гигиены человека. М. Просвещение, 1984.
   
10. 
    Всесвятскии Б.В. Системный подход к биологическому образованию. М. Просвешение 1985.
    
11. 
    Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Бруновт Е.Т. Воспитания учащихся в процессе обучения биологии. М. Просвещение 1984.
    
12. 
    Калинова Г. С. Мягкова А. Н. Методика обучения биологии 6-7 классов: Растения. Бактерии. Грибы. Лишайники. Пособия для учителя. М. Просвешение 1989.
    
13. 
    Кейран Л.Ф. Структура методике обучения как науки. М. Просвешение 1979.
    
14. 
    Конюшко В. С. Как подготовить урок биологии: Пособия для учителя. Минск, Нарадная асвета, 1988.
    
15. 
    Максимова В.Н., Груздева Н. В. Межпредметные связи в обучении биологии. М. Просвешение 1987.
    
16. 
    Методика обучения в школьных курсах биологии ред. Д. И. Трайтак. М. Просвешение 1980.
    
17. 
    Методика обучения ботанике ред. Н.В. Падалко., В.Н. Федоровой. М. Просвешение 1982.
    
18. 
    Молис С. С. Молис С. А. Активные формы и методы обучения биологии: Животные . Книги для учителя. М. Просвешение 1988.
    
19. 
    Муртазин Г. М. Активные формы и методы обучения биологии: Человек и его здоровье. М. Просвешение 1989.
    
20. 
    Пономорева И.Н: Изучение экологии в школе : Экология растений основами биогеоценологии М. Просвешение 1978.
    
21. 
    Пономорева И.Н:Экологические питания, их система и развития в курсе биологии Л. 1979.
    

1.Сабақта қойылатын талаптарды жетілдіру

2.Талапқа сай сабақ өту
ОБСӨЖ мақсаты: Сабаққа қойлатын талаптардың түрлеріне, талаптарды жетілдіруді және талапқа сай сабақ өтуді үйрену.
ОБСӨЖ мәтіні:

Биологиялык, түсініктерді дамыту

І.Оқытудың негізгі мақсаты оқушыларға сана-;іы түрде жүйелі және берік білім беру.

Оқыту процесінде оқуышылардың ойлау іс-нрекетін дүрыс үйымдастыру, олардыц білімдерінің жо-і ары сапасын қамтамасыз ететін факторлардьщ бірі.

Түсінік-шыңцықтың санадағы бір моделі. Ол тек объектілер мен қүбылыстардың санадағы бейнесі бо-лып қана шектелмейді, ойлаудың туындысы арқылы болатын іс-өрекет. Жеке фактор л арды санада фиксациялау, олардың сыртқы белгілерін және қасиетгерін сақтап кдлу, оларды жинақтап-қорыту мен жүйелеу-эмпи-рикалық түсініктерді қалыптастырады, оның елссте-туден айырмашылығы шамалы. Бүл фактілерді фик­сациялау тек қүбылыстардың сииаттамасын береді де, оның маңызын, мазмүнын аішіайды.

Танымның даму тарихында бүл білімдер мен іс-орекеттер қазіргі кездегі білім мен теорияның бірһіндеп дамуына негіз болды.

Мектеп биологиясында білім беру әдетте эмпирикалық деңгейде жүріізіледі. Бүл түсініктерді дамытудың методологиясы мына түрпада: табиғи объектілерді не-месе оның көріністерін қабылдау —-~* одан оны слсстетуге, елестетуден » түсінікке; қарапайым түсініктерден -» күрделі түсініктерге;

арнайы түсініктерден > жалпы биологиялық түсініктерге қарай жүргізіледі.

Алдыцгы қатарлы биология пөнінің мүғалімдері, мектепте тек эмпирикалық түсінік қалыптастырып, білім беру оқушылардың ғылыми көзқарастарын, ччршіліктің көрінісін толық түсінуіне жеткіліксіз де-і ен түжырым жасайды.

Эмпирикалық түсініктер мен біліммен, теория-лык түсініктер мен білімінің ерекшелігі, қүбылыстар-і,ы сипаттаумен шектелмей, қүбылыстардың мазмүиын ашып ғылыми көзқарастарды қалыіп.ктырып тіршіліктің ғылыми көрінісін дүрыс түсіиуіг, иракти-калық мәселелерді тиімді шешуге негіз бола алады.

Теориялық білімдер, қазіргі заманиыц, і і.і іым-ның мазмүнына сай, қүбылыстар мен проңестсрге па­кты тусінік береді.

Теориялық білімді қалыитастыру жолы-абетрак-тыдан, нақтыға кетерілу.

Абстаркаты-нақты емес, бүлыңғырформадаіы, со-нымен қатар объектінің біртүтас анықтамасы. оның дамымаған үрықтық формасы-клеткашық.

Абстаркатылы біртүстастылық көрініс, танымның мақсатының алғы шарты.

Теориялық түсініктсрді қалыптастырудың негізгі кезеңдері мыналар: алғашқы біртүтас абстрактъшьщ

пайда болуы (клеткашық) > оның байланыстарын белшектемей қарастыру .

олардың абстаркатылы анықтамасындағы көрінісі, бейнесі > анықтамалардың синтезі. Түсінік теорияга көшеді. «Ген» түсінігі алғашқыда абстракция ретінде (түқым қуалаушылыктың бірлігі) калыптасып, соңьшап хромосомдар теориясында нақытланып, ген деңгсйінс дейін дамиды.

Биология пәнінің мүғалімі үшін түсініктің маз-мүнын диалектикалық түрғыда қарастыру, оқушылар-дыц ғылыми түсініктерімен білімдерін қалыптастыру-да дүрыс методологиялық бағыт болып есептелінеді.

Көрнекті психолог В.В. Давыдовтың жүргізген теориялық және экспериментальдық зерттеулерінің барысгіінда мектеп оқушыларына тео-риялық түсініктердің қажеттілігімен оны қабылдау-дың әбден болатьшын айқын көрсетті.

Теориялық түсініктерді меңгеру үшін қажетті жағ-дайлар:

1 .Абстрактыдан нақтыға жету үшін, биологияның арнайы курстарын жүйелі қүру.(бастапқы «клеткашық» абстрактысынан-біртіндеп түсініктер мен теориялар-дың мазмүнын ашу).

2. Оқуніылар ездерінің танымдық іс-әрекеттерін, қүрылымы мен маңыздылығын саналы түрде танып-білуі.

Пайдаланған әдебиеттер

1. 
   Бинас А.В. , Маш Р.Д., Никишов А.И. и др. Биологический эксперименты в школе М. , Просвещения, 1990.
   
2. 
   Верзилин Н.М., Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии: Учебник для студентов биологических специальностей. М., Просвещение, 1983.
   
3. 
   Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподавание биологии. М: Просвещение 1985.
   
4. 
   Хрестоматия по методике препордавания биологии сост. И.Д. Карцева, Л.С. Шубкина. Учебное пособие для студентов педагогических вузов по биологическим специальностям. М. Просвешение , 1984.
   
5. 
   Школьные программы и учебники по биологии.
   
6. 
   Журналы Биология в школе
   
7. 
   Колченко А.К., Энциклопедия педагогических технологий, Изд. КАРО, 2002.
   

8. 
   Анастасова Л.П. Сомастоятельные работы учащихся по общей биологии: Пособие для учителя. М: Просвещение, 1989.
   
9. 
   Бруновт Е.Т. Малахова Г. Я. Сакалова Е. Л. Уроки анатомии и физиологии , гигиены человека. М. Просвещение, 1984.
   
10. 
    Всесвятскии Б.В. Системный подход к биологическому образованию. М. Просвешение 1985.
    
11. 
    Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Бруновт Е.Т. Воспитания учащихся в процессе обучения биологии. М. Просвещение 1984.
    
12. 
    Калинова Г. С. Мягкова А. Н. Методика обучения биологии 6-7 классов: Растения. Бактерии. Грибы. Лишайники. Пособия для учителя. М. Просвешение 1989.
    
13. 
    Кейран Л.Ф. Структура методике обучения как науки. М. Просвешение 1979.
    
14. 
    Конюшко В. С. Как подготовить урок биологии: Пособия для учителя. Минск, Нарадная асвета, 1988.
    
15. 
    Максимова В.Н., Груздева Н. В. Межпредметные связи в обучении биологии. М. Просвешение 1987.
    
16. 
    Методика обучения в школьных курсах биологии ред. Д. И. Трайтак. М. Просвешение 1980.
    
17. 
    Методика обучения ботанике ред. Н.В. Падалко., В.Н. Федоровой. М. Просвешение 1982.
    
18. 
    Молис С. С. Молис С. А. Активные формы и методы обучения биологии: Животные . Книги для учителя. М. Просвешение 1988.
    
19. 
    Муртазин Г. М. Активные формы и методы обучения биологии: Человек и его здоровье. М. Просвешение 1989.
    
20. 
    Пономорева И.Н: Изучение экологии в школе : Экология растений основами биогеоценологии М. Просвешение 1978.
    
21. 
    Пономорева И.Н:Экологические питания, их система и развития в курсе биологии Л. 1979.
    

1.Сабақ барысын жасау

2.Сабақты жоғары деңгейде өткізу
ОБСӨЖ мақсаты: Сабақтың барысын, барысын жасауды және сабақты жоғары деңгейде өткізуді үйрену.
ОБСӨЖ мәтіні:

Сабащтың барысы

Үйымдастыру кезеңі (мүғалім тақырьлшен таны-стырьш, онық мақсатын, жоспарын айтады, оқушы-лар өздерінің жүмыс оырнадырн дайьшдайды, мүғалім журналға сабақтың тақырыбын жазады;

Өткен сабақтың мазмүнын меңгеру сапасын ба-ғалау (оқушыларға арна"лған сүрақтар мен тапсырма-лар);

Жаңа сабақтың мазмүны (жоспарда сабақтың блоктары, әдістері, көрнекіліктері көрсетіледі);

Жаңа сабақты бекіту (оқушыларға арналған сүрақтар мен тапсырмалар);

Үйге тапсырма. Егер үй тапсырмасын беруге уақыт жетпейтіндей болса, жаңа тақырыпты түсіндіріп болғаннын соң, үй тапсырмасын бірден беруге де бо-лады.

8. Сабақтың консиектісін-түзу. Конспектінің ше-бер түзілуі көпжылдық тәжірибеге байланысты.

Сабақтын конспект-жоспарында оның қүрылы-мы нақты көрсетіледі, сабақтың негізгі кезеңдері көрсетілген беттің қарсысында, кең жердегі сызықта оның әдісі, тәсілдері, жабьщыктары көрсетіледі. Сабақ-тың ор-бір ксзеңін конспектіде түрлі-түсті қаламасп-пен анықгап корсету, мәгінде мүгалімнің өзін-өзі ба-қылан жағдай жасауыпа көмектеседі.

Оқу мазмүнынынң аса маңызды кезеңдерін, био­логия ісрминдсрінін,, түсініктердід, сойлемдердің ас-тын сызып, болін корсету сойлемнің жазылған бетген бірден коріиіп жүйелілікті сақіауға ссбін тигізеді. Конснектінің мотіпін фактілсрмеп идеялардың жиын-тығымен толтыру дүрыс емес, ол борі-бір оқушылар дың жадында]сақталмайды. Дегенмен конспектіде тек оқулықтың мазмүны мен шектелмеуі керек, ондай жағдайда сабақ ете қүрғак, оқушылар үшін қызықты болмайды. Себебі оқушылардың басым көпшілігінің дүние танымы колсмді, биология ғылымдарынан, қосымша өдебиеттерден коптеген материалдарды оқып-біледі.

Конспектіде оқушылардың практикалык іс-әрекеті, интелектуальдык/әрекеттерінің орны корсетіліп белгіленуі тиіс. Вазіргі сабақгарда биология пәнінің мүғалімі қүрғақ түсіндіру мен баяндаумен шектел мейді жөне фактілермен идеяларды келтіру жеткіліксіз деп есептеледі. Осындай сабақтарда оқушылардың зерделі дамуы тоқырауға үшырайды.

Сабақтың конспекетісінде, оның әр-бір, кезеңдеріндегі байланыстар мен лоғикалық тәсілдері корсетіледі. Сабақ боліктері бір-бірінен алшақ болмай, біртүртас қүрлымы ретінде, бір-бірімен байланыстағы фрагменттерден қүралғаны абзал. Мазмүндау кезінде мүғалім көп сойлеуден аулақ болуы керек. Конснектідегі қосымша материал баса корсетіліп, сабақтың уақыты тапшы болса қосымшаны алып тастауға да болады. Биолоигия сабақтарындағы оқушылардың білімін есепке алу, бақылау түрлеріне аса көңіл
аудару, оқушылардың білім сапасын арттыруға эсер етеді.

Конспектіден үй тапсырмасын алдын-ала ойлас-тырған^шығармашылық бағытта корсетіп беру қажеттілігі туындайды. Осы жоғарыда^көрсетілген нүсқаулардың барлығын орындау, жазылған конспектінің нағыз сабаққа қажетті оқу-жүмыс қүра-лы болатыны анық. Ол шын мәнінде сабаққа қажет оған жіберген дайындыққа кеткен уақытқа окінбеуге әбден болады.

Өтілген сабақтың мазмүнына сойкес, мүғалімнің таисырмасы бойынша оқушылардың өздігінен орын-дайтын, оқулықпен және практикалық жүмыстары үйде орындалатын жүмыстарға жатады.

Үйде оқулыкпен жүмыс жасаудың озіндік ерекшеліктері бар. Кейде оқушылар оқулықпен, кітаппен дүрыс жүмыс жасай алмайды. Оқушылардың көпшілігі окулықтың мәтінін ат—үсті қарап шығады. Кейбіреулері>газмүнды жаттап алады, үшіншілері мек-тепте берілген тапсырма мен дәптерлеріне жазып алғ-андары бойынша дайындалады. Баяндамалар дайын-даған кезде ғылыми өдебиеттердің беттеріне көшіріи алумеи шектеледі де бүл жүмысты мүғалім мақтайды. Шын мәнінде үйде орындалатын жүмыстар оқушы-ның ойлау қабілетін дамытып, өздігінен жүмыс жа-сауға жетелеген кезде ғана мақсатына жетеді.

Үй жүмысын өз деңгейінде орындау үшін мүғалім: тапсырманы оқулықтың беттерін көрсетіп, «мына беттен бастап оқу керек»,- деп берілетін үй тап-сырмаларынан аулақ болып, алдын—ала дайындаған сүрақтар түрінде, оқулықтың мазмүнынан осы сүрақ-тарға жауаптар ізденіп, материалдан негізгі ақпаратта-рын беріп алады.

Оқулықпен жүмыс істеудегі негізгі мақсат— оқушылардың мазмүнды саналы түрде қабылдап, түсінуінде. Логикалық түрғыда оқулықтағы тақырыи-тың мазмүнын мецгері, болжамдар мсн қорытынды-ларды бір—бірінсн ажырата білулері ксрск.

Оқушылароқулықиен жүмыс жасауда, параграфтын, соңында бсрілгсп сүрақтарды ііайдаланса, оның жүмысы белсенді орындалады. 'Гек осы сүрақтармен шектелмей, мүғалім үйге тансырма регімде езі дайындаған сүрақтарды да бсрсді. Осірссс салыстыруды қажет ететін сүрақтар, оқушыларді.іц ойлау қабілетін дамытады жәнс бүл сүрақтар кшісс жоғарі.ілаған сайын күрдслене түседі. Сүрақтарға жауап іздеу бары-сында оқушылар белплі Түжырымдар мен қорытындыларға келеді.

Пайдаланған әдебиеттер

1. 
   Бинас А.В. , Маш Р.Д., Никишов А.И. и др. Биологический эксперименты в школе М. , Просвещения, 1990.
   
2. 
   Верзилин Н.М., Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии: Учебник для студентов биологических специальностей. М., Просвещение, 1983.
   
3. 
   Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподавание биологии. М: Просвещение 1985.
   
4. 
   Хрестоматия по методике препордавания биологии сост. И.Д. Карцева, Л.С. Шубкина. Учебное пособие для студентов педагогических вузов по биологическим специальностям. М. Просвешение , 1984.
   
5. 
   Школьные программы и учебники по биологии.
   
6. 
   Журналы Биология в школе
   
7. 
   Колченко А.К., Энциклопедия педагогических технологий, Изд. КАРО, 2002.
   

8. 
   Анастасова Л.П. Сомастоятельные работы учащихся по общей биологии: Пособие для учителя. М: Просвещение, 1989.
   
9. 
   Бруновт Е.Т. Малахова Г. Я. Сакалова Е. Л. Уроки анатомии и физиологии , гигиены человека. М. Просвещение, 1984.
   
10. 
    Всесвятскии Б.В. Системный подход к биологическому образованию. М. Просвешение 1985.
    
11. 
    Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Бруновт Е.Т. Воспитания учащихся в процессе обучения биологии. М. Просвещение 1984.
    
12. 
    Калинова Г. С. Мягкова А. Н. Методика обучения биологии 6-7 классов: Растения. Бактерии. Грибы. Лишайники. Пособия для учителя. М. Просвешение 1989.
    
13. 
    Кейран Л.Ф. Структура методике обучения как науки. М. Просвешение 1979.
    
14. 
    Конюшко В. С. Как подготовить урок биологии: Пособия для учителя. Минск, Нарадная асвета, 1988.
    
15. 
    Максимова В.Н., Груздева Н. В. Межпредметные связи в обучении биологии. М. Просвешение 1987.
    
16. 
    Методика обучения в школьных курсах биологии ред. Д. И. Трайтак. М. Просвешение 1980.
    
17. 
    Методика обучения ботанике ред. Н.В. Падалко., В.Н. Федоровой. М. Просвешение 1982.
    
18. 
    Молис С. С. Молис С. А. Активные формы и методы обучения биологии: Животные . Книги для учителя. М. Просвешение 1988.
    
19. 
    Муртазин Г. М. Активные формы и методы обучения биологии: Человек и его здоровье. М. Просвешение 1989.
    
20. 
    Пономорева И.Н: Изучение экологии в школе : Экология растений основами биогеоценологии М. Просвешение 1978.
    
21. 
    Пономорева И.Н:Экологические питания, их система и развития в курсе биологии Л. 1979.
    

1.Оқытушының сабағына талап қою

2.Оқытушының жоғары дайындығы
ОБСӨЖ мақсаты: Мұғалімнің сабаққа дайындығына, оқытушының сабағына талап қоюды және жоғары дайындығын тексеруді үйрету.
ОБСӨЖ мәтіні:

Биология сабакщарының жүйеленуі, күрылымы '
жөне мүғалімнің сабацкр дайындығы

Жоғарыда айтылғандай оқу-тәрбие жүмысының негізгі формасы- сабақ. Сабақта мектеп оқушылары түрақты үжыммен белгіленген уакытта сабақ кестесіне сай білім алады. Сабақатың элементтері бір-бірімен ты-ғыз байланыста және ол біртүтас қүрылым түрақты жүйе ретінде қарастырылады.

Дидактикада сабақтардың бірнеше жүйесі келтірілген. Педагогпен оқушылардың іс-әрекетіне негіздесек сабақтардың төмендегідей түрлерін бөлуге болады:

1. 
   Аралас (комбинироиаішый) сабақ;
   
2. 
   Оқушьшарға жаңа біліммси дагді.іларды қалып-тастыру еабакы;
   

3. 
   Меңіеріеіі()қу магериалдарі.ін жүйелеп, жи-нақтап қорыгу, немесе қлйталну сабак,гары;
   
4. 
   Оқуіиылардың білім еапасм мімі иекм-дағды-ларын бағалау сабак,тары.
   

оқушылардың жаңа материалды меңгеру сабагы, жи-иақтап қорыту сабақтары болып бөлінеді.

Осы айтылған сабақтардың барлығы да биология пәндерін оқыту барысында өз мәнінде күнделікті оқу тәрбие жүмыстарында қолданылады.

Методикалықтүрғыдан дүрыс қүрастырылған са-бақтар мүғалімнің оқушылармен бірге жүрғізген бірқатар оқу-тәрбие жүмыстарының мақсаттарын шешеді:

1. 
   Бағдарламаға сай білімнің көлемін оқушылар-дық меңгеру сапасын артгырып, оқушылардың дүни-еге көзқарасын дамытады;
   
2. 
   Оқушылардың қоршаған ортаны, өзінің ағза-сын танып білудегі икем дағдыларын дамытып тіршілікте осы дағдыларды пайдалана білуге үйретеді;
   
3. 
   Биолоигяны оқыту процесінде оқушылардың бойында пәнге деген қүнды-эмоциональды қарым-қатынастарын қалыптастырып шығармашылық белсенділіктерін арттырад^ы. Оқушының жекеше деңгейінің жоғарылауын және өзіндік дамуын қалып-тастырады;
   

Осы көрсетілген мақсаттардың барлығы бір-бірімен тығыз байланыста оқу-тәрбие жүмыстарында үйлесімді бір-бірімен жалғасыи жүреді. Бүл мақсат-тарды шешу үшін, күнделікті биология пәндерін оқыту барысында сабақтардың алуан түрлері қолданылады. Мысалы:

1. 
   «Ойлау» -сабағы;
   
2. 
   «Саяхат» -сабағы;
   
3. 
   «Сот» -сабағы;
   
4. 
   «Ойын»-сабағы;
   

1. 
   «Доңгелек үстел» -сабағы;
   
2. 
   « Итгтеграцияланған»-сабак;
   
3. 
   «Диснут»-сабагы;
   
4. 
   «Конференция»-сабағы;
   

9. 
   «Зерттеу»-сабагы;
   
10. 
    «Экскурсия»-сабағы т.б.
    

Мынадай жагдайды мысалга келтірейік: эруди-циясы жоғары одістсмснің жан-жақіы, қыры-сырын білетін, биология білімдерімеп каруланган мүгалім деңгейі жогары к ласта сабак. береді, оқушылармен қарым-қагынасі.і жақсы жолга к.ойі.иігаи. Оқу кабинет! жақсы жабді.ікіалгаи. Биология еабагыныц рет нөмірі сабақ кестесіпіц о рта боліміпс қойі.ііігап, оқушылар әлі шаршамаган ксздс огілді.

Бүл сабақ міндетті түрде жемісті өтеді, деа айта аламыз ба? Десек те, толық кепілдік бере алмаймыз. Сабақтың педагогикалық тиімділігінің төмен болуы мұгалімніц сабаққа жеткіліктсіз дайындықпен келуіне байланысты болуы мүмкіи. Мектеп ічэжірибесінде са-бақтың тартымсыз өтуі, аса тожірибелі мүғалімдерде де кездеседі, оның себебі мүғалімнің алдын-ала са-бақтын қүрылымын логикалық түрғыда ойластырма-уында, оқушылардың танымды іс-әрекетін үйымдас-тырмауына, оқытудың әдіс-тәсілдерінің кезектестігі мен үйлесімділігін дүрыстап ойластырып қүрастырма-уына байланысты. Сондықтан мүғалімнің сабакш дай-ындық кезеңі көп мәселелерді шешеді. Мүғалімнің са-баққа дайындығын оның жоспар түзуінен бастайық.

1. 
   Оқу тақырыбындағы сабақтың орнын және мақсатын, міндетін нақты анықтап алу.
   
2. 
   Мектен бағдарламасының нөн бойынша мазм-үнымен толық танысып биологиядан, ғылыми-көпшілік әдебиеттермен, тақырып бойынша методи-калық нүсқаулармен таныс болып, сабаққа қажетті, негізгі мазмүнды таңдап алу.
   
3. 
   Сабақтың міндеттеріне байланысты, л?азмүні*»%. ны ескере отырып оның әдісі мен тәсілдерін анықтау.
   
4. 
   Оқытуға қажетті қүрал-жабдықтарды таңдап алу. (көрнекіліктер, техникалыққүрал-жабдықтарт.б.).
   
5. 
   Сабақтың қүрылымын, оның негізгі бөлжтерін логикалық кезектестігін анықтау.
   
6. 
   Сабақтың әр кезеңіне бөлінген уақытты анық-тау (шамалап).
   
7. 
   Сабақтың жалпы жоспарларын түзіп, жазу. Егер сабақты дәстүрлі түрде өтетін болса-төмендегідей сыз-банүсқаны пайдалануға болады;
   

1. 
   Сабақтың тақырыбы;
   
2. 
   Сабақтыц мақсаты (білім беру, дамыту, тәрби-елеу);
   

1. 
   Сабакта қолданатыи одістер (блрлықтүрін тізіп шығып, негізгісін корсету);
   
2. 
   Қажетті одебиепер;і.ің ті 11мі
   

Глоссарий:

Пайдаланған әдебиеттер

1. 
   Бинас А.В. , Маш Р.Д., Никишов А.И. и др. Биологический эксперименты в школе М. , Просвещения, 1990.
   
2. 
   Верзилин Н.М., Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии: Учебник для студентов биологических специальностей. М., Просвещение, 1983.
   
3. 
   Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподавание биологии. М: Просвещение 1985.
   
4. 
   Хрестоматия по методике препордавания биологии сост. И.Д. Карцева, Л.С. Шубкина. Учебное пособие для студентов педагогических вузов по биологическим специальностям. М. Просвешение , 1984.
   
5. 
   Школьные программы и учебники по биологии.
   
6. 
   Журналы Биология в школе
   
7. 
   Колченко А.К., Энциклопедия педагогических технологий, Изд. КАРО, 2002.
   

8. 
   Анастасова Л.П. Сомастоятельные работы учащихся по общей биологии: Пособие для учителя. М: Просвещение, 1989.
   
9. 
   Бруновт Е.Т. Малахова Г. Я. Сакалова Е. Л. Уроки анатомии и физиологии , гигиены человека. М. Просвещение, 1984.
   
10. 
    Всесвятскии Б.В. Системный подход к биологическому образованию. М. Просвешение 1985.
    
11. 
    Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Бруновт Е.Т. Воспитания учащихся в процессе обучения биологии. М. Просвещение 1984.
    
12. 
    Калинова Г. С. Мягкова А. Н. Методика обучения биологии 6-7 классов: Растения. Бактерии. Грибы. Лишайники. Пособия для учителя. М. Просвешение 1989.
    
13. 
    Кейран Л.Ф. Структура методике обучения как науки. М. Просвешение 1979.
    
14. 
    Конюшко В. С. Как подготовить урок биологии: Пособия для учителя. Минск, Нарадная асвета, 1988.
    
15. 
    Максимова В.Н., Груздева Н. В. Межпредметные связи в обучении биологии. М. Просвешение 1987.
    
16. 
    Методика обучения в школьных курсах биологии ред. Д. И. Трайтак. М. Просвешение 1980.
    
17. 
    Методика обучения ботанике ред. Н.В. Падалко., В.Н. Федоровой. М. Просвешение 1982.
    
18. 
    Молис С. С. Молис С. А. Активные формы и методы обучения биологии: Животные . Книги для учителя. М. Просвешение 1988.
    
19. 
    Муртазин Г. М. Активные формы и методы обучения биологии: Человек и его здоровье. М. Просвешение 1989.
    
20. 
    Пономорева И.Н: Изучение экологии в школе : Экология растений основами биогеоценологии М. Просвешение 1978.
    
21. 
    Пономорева И.Н:Экологические питания, их система и развития в курсе биологии Л. 1979.
    

1.Ойын, диспут сабақ

2.Әңгімелесу, сөз – жұмбақ
ОБСӨЖ мақсаты: Сабақ – оқытудың негізгі формасын ойын, диспут сабақтарын үйрену.
ОБСӨЖ мәтіні:

Сабак,-ощлтудың негізгі формасы

Сабақта" оқу-тәрбие жүмысының барлық моселслері комилексті түрде жүзсге асырылады.

Сабақ-оқу тәрбие жүмысының негізгі формасы, мүғалімнің балалармен, класиен мемлекеттік багдар-ламаға сай түрақты сабақ кестесі бойьшша, арнайы мек-теп бөлмесінде жүргізетін оқу-тәрб,ие жүмысы. Сабақ-тың барысында оқушылар мүғалімнің жетекшілігімен жүйелі түрде арнайы баі^дарламаға сай теориялық білім мен практикалык икем-дағдылар және біліктері қалып-тасады, сонымен бірге жеке адамның жан-жақты да-муына бағытталған іс-шаралар жүзеге асады.

Негізгі оқу материалы сабақта қамтылады, ал экскурсия кезінде, тірі-табиғат мүйісінде орындалатын тәжірибелер, кластан тыс өткізілетін кештер, оқу ап-талықтары, оқушылармен жүргізілетін жүмыстың бар-лык формалары жүзеге асады. Өтілетін сабақтың маз-мүны, ғылыми талаптарға сай, түсінікті, идеялық қүрылымы, оқушыларға ғылыми көзқарастарын қалыптастьіру принциптеріне сай жүргізіледі. Сабақта мүғалім оқушылардың білімді қабылдау дәрежесіне, оқу материалының келеміне баса көңіл аударады. Со­нымен қатар жаңа сабақтың мазмүнын өткен сабақ-тық мазмүнымен байланыстыру жағын ойластырады. Осы көрсетілген мәселелерді жүзеге асыру барысында мүғалім жоснарлы түрде оқушыларға біртіндеп, саты-лап биологиялық түсініктерді қалыптастырады. Био­логия сабақтарында оқушылардың логикалық ойлауы ал жоғары кластарды абстрактылы ойлауы біртіндеп дамиды.

Оқушылардың жас ерекшелікгерін ескере оты-рып, биологиялық түсініктердің мазмүнына байланы­сты, мүғалім сабақтың етілу төсілін алдын-ала тақдап алады. Сонымен бірге мүғалімнің сабақтың корнекілігін таңдап алуы әсірссе орта буын кластар

үшін, оқушылардың нақты түсініктермен тірі образ-дардың жиыытығын кабылдап, қалыптастыру үшін ат-қаратын маңызы зор. Мүғалім оқушылардың сабақ барысында орындайтын өзіндік жүмыстарына да аса көңіл бөледі. Ең негізгісі, әр-бір сабақта мүғалімнің көздеген мақсаты оқушылардьщ санасына оқу-мате-риалын жеткізу болып табылады.

Мсктеп реформасы оқушылардың білімдерінің сапалы болуына, олардың ғылыми көзқарастарын қалыптастыру үшін мектеп оқулықтарының мазмү-нына, көңіл бөлу керектігін баса көрсетеді. Сонымен қатар білім берудің идеялық-теориялық деңгейін жо-ғарылату да негізгі мөселелерді шешеді. Бүл идеялар-ды іске асыру үшін қазіргі кездегі білім беру жүйесіндегі сабақтың формалары мен қүрылымын жетілдіру ке-рек. Сабаққа қойылатын бүл талаптар келешек үрпақ-тың білімді, қоғамға қажетті, өз бетінше іс-әрекет жа-сай алатын үрпақты тәрбиелеуде маңызды орын алады.

Сабақтың мақсатын анықтау оның мазмүны мен әдісін таңдап алу, оқушылардың оқу танымдық міндеттерінің негізінде бағдарлама мазмүнына жөне талабына сай жүргізіледі, және о л оқушылардың танымдық белсенділігін арттыруға бағытталады. Әр-бір сабақта алуан түрлі бағыттағы торбие мәселелерін комплексті түрде шешуді толық қамтамасыз ету керек. Сабақтың сдпасына қойылатын талап-оқушылардық биология пәда£ріне қызығушылығын, шығармашылық белсенділігін арттыруды коздейді. Сабактың іяи/лід/л/гі-элементтерініц пақтылығмен,

үйлесімділігіне байланысты. Сабакіың мамзмүнының колемі ок,ушылардың жас ерскшслікісріпе олардың мазмүндың қабылдау қабі;гсітілігіііс байланысты бо-лғандықтан нсгізгі идсялар мои іүсіиіктсрдің терең анықтамалары оқупіалырга жсткізілу барысында екерілуі шарт. Соиымсп қаіар ік-гі ііі мачмүнды то-

лықтыратын қосымпга материалдарды да пайдаланғ-ан жон.

Пайдаланған әдебиеттер

1. 
   Бинас А.В. , Маш Р.Д., Никишов А.И. и др. Биологический эксперименты в школе М. , Просвещения, 1990.
   
2. 
   Верзилин Н.М., Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии: Учебник для студентов биологических специальностей. М., Просвещение, 1983.
   
3. 
   Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподавание биологии. М: Просвещение 1985.
   
4. 
   Хрестоматия по методике препордавания биологии сост. И.Д. Карцева, Л.С. Шубкина. Учебное пособие для студентов педагогических вузов по биологическим специальностям. М. Просвешение , 1984.
   
5. 
   Школьные программы и учебники по биологии.
   
6. 
   Журналы Биология в школе
   
7. 
   Колченко А.К., Энциклопедия педагогических технологий, Изд. КАРО, 2002.
   

8. 
   Анастасова Л.П. Сомастоятельные работы учащихся по общей биологии: Пособие для учителя. М: Просвещение, 1989.
   
9. 
   Бруновт Е.Т. Малахова Г. Я. Сакалова Е. Л. Уроки анатомии и физиологии , гигиены человека. М. Просвещение, 1984.
   
10. 
    Всесвятскии Б.В. Системный подход к биологическому образованию. М. Просвешение 1985.
    
11. 
    Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Бруновт Е.Т. Воспитания учащихся в процессе обучения биологии. М. Просвещение 1984.
    
12. 
    Калинова Г. С. Мягкова А. Н. Методика обучения биологии 6-7 классов: Растения. Бактерии. Грибы. Лишайники. Пособия для учителя. М. Просвешение 1989.
    
13. 
    Кейран Л.Ф. Структура методике обучения как науки. М. Просвешение 1979.
    
14. 
    Конюшко В. С. Как подготовить урок биологии: Пособия для учителя. Минск, Нарадная асвета, 1988.
    
15. 
    Максимова В.Н., Груздева Н. В. Межпредметные связи в обучении биологии. М. Просвешение 1987.
    
16. 
    Методика обучения в школьных курсах биологии ред. Д. И. Трайтак. М. Просвешение 1980.
    
17. 
    Методика обучения ботанике ред. Н.В. Падалко., В.Н. Федоровой. М. Просвешение 1982.
    
18. 
    Молис С. С. Молис С. А. Активные формы и методы обучения биологии: Животные . Книги для учителя. М. Просвешение 1988.
    
19. 
    Муртазин Г. М. Активные формы и методы обучения биологии: Человек и его здоровье. М. Просвешение 1989.
    
20. 
    Пономорева И.Н: Изучение экологии в школе : Экология растений основами биогеоценологии М. Просвешение 1978.
    
21. 
    Пономорева И.Н:Экологические питания, их система и развития в курсе биологии Л. 1979.
    

1. 
   Жалпы білім беру
   

Оқыту формаларының бір – бірімен байланысы.

Жаңа сабақты түсіндіру кезеңінде үйрме мүшелері дайындаған: “ қан құю” , “донор” “орүанизмді тірілту”, “жүрекке операция жасау” , “ қан айналым” жүйесінің ашылу тақырыбына арналған баяндамалар жасалады.Үйірме мүшелері класс оқушыларының көмегімен кешке дайындалады. “ қазіргі медициналық жетістіктер” деген баяндама, тәхрибе демонстрациялау, таблицалар, схемалар, көрме ұйымдастырлады.

Форма туралы түсінікті кейде методоттармен шатыстырады, мысалы: экскурсияны “экскурсиялық методотпен”. Бұл дұрыс емес. әрбір методтар қолданылады. Экскурцияны: сөздік, көрнекілік, практикалық және методтардың қосындысымен өтеуге болады.

Ал формасы - экскурсия, ұйымдастырлуы бірдей класс боынша топтар мен т.б.

Сабақтағы биологиялық түсініктермен практикалық дағдылардың дамуы үй тапсырмаларын орындауда экскурсия кезеңдерінде қарай дамиды. Оқытудың әрбір формасы өзінің жүйесін қарастырады.

Пайдаланған әдебиеттер

1. 
   Бинас А.В. , Маш Р.Д., Никишов А.И. и др. Биологический эксперименты в школе М. , Просвещения, 1990.
   
2. 
   Верзилин Н.М., Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии: Учебник для студентов биологических специальностей. М., Просвещение, 1983.
   
3. 
   Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподавание биологии. М: Просвещение 1985.
   
4. 
   Хрестоматия по методике препордавания биологии сост. И.Д. Карцева, Л.С. Шубкина. Учебное пособие для студентов педагогических вузов по биологическим специальностям. М. Просвешение , 1984.
   
5. 
   Школьные программы и учебники по биологии.
   
6. 
   Журналы Биология в школе
   
7. 
   Колченко А.К., Энциклопедия педагогических технологий, Изд. КАРО, 2002.
   

8. 
   Анастасова Л.П. Сомастоятельные работы учащихся по общей биологии: Пособие для учителя. М: Просвещение, 1989.
   
9. 
   Бруновт Е.Т. Малахова Г. Я. Сакалова Е. Л. Уроки анатомии и физиологии , гигиены человека. М. Просвещение, 1984.
   
10. 
    Всесвятскии Б.В. Системный подход к биологическому образованию. М. Просвешение 1985.
    
11. 
    Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Бруновт Е.Т. Воспитания учащихся в процессе обучения биологии. М. Просвещение 1984.
    
12. 
    Калинова Г. С. Мягкова А. Н. Методика обучения биологии 6-7 классов: Растения. Бактерии. Грибы. Лишайники. Пособия для учителя. М. Просвешение 1989.
    
13. 
    Кейран Л.Ф. Структура методике обучения как науки. М. Просвешение 1979.
    
14. 
    Конюшко В. С. Как подготовить урок биологии: Пособия для учителя. Минск, Нарадная асвета, 1988.
    
15. 
    Максимова В.Н., Груздева Н. В. Межпредметные связи в обучении биологии. М. Просвешение 1987.
    
16. 
    Методика обучения в школьных курсах биологии ред. Д. И. Трайтак. М. Просвешение 1980.
    
17. 
    Методика обучения ботанике ред. Н.В. Падалко., В.Н. Федоровой. М. Просвешение 1982.
    
18. 
    Молис С. С. Молис С. А. Активные формы и методы обучения биологии: Животные . Книги для учителя. М. Просвешение 1988.
    
19. 
    Муртазин Г. М. Активные формы и методы обучения биологии: Человек и его здоровье. М. Просвешение 1989.
    
20. 
    Пономорева И.Н: Изучение экологии в школе : Экология растений основами биогеоценологии М. Просвешение 1978.
    
21. 
    Пономорева И.Н:Экологические питания, их система и развития в курсе биологии Л. 1979.
    

1.Кабинеттің ерекшеліктері

2. Көрнекіліктерді жасау әдістері мен пайдалану
ОБСӨЖ мақсаты: Биология кабинетіндегі көрнекіліктерді пайдалану жолдарын үйрету.
ОБСӨЖ мәтіні:

Биология кабинеті үш бөлемеден түрады: лабо-раториялық класс, препарат жасайтын бөлме, тірі табиғат мүйісі.

Пән кабинеті-мүғалімнің оқушыларға сол пөнді терең игеруге мүмкіндік туғызатын зертханасы. Сон-дықтан оқу жыльшың басында мектеп биология кабинеті қазіргі заман үрдісінің талабына сай жабдық-талады. Осы кабинегге қандай бөлімдер бар, олар неге негізделіп жасалады? Кабинеггің ішінде төмендегідей болімдерден стенділер жасалады. Дәрілік өсімдіктер.

. Табиттты аялай да баіалай білейік.

Бүл бөлім қазіргі кезде тепе—теңдік бүзылып, жануарлар мен өсімдіктердің көптеген түрлерінің жойылып кеткеніне байланысты1966 жылы Біріккен үлітар үйымының шешімімен саны азайып, сиреп бара жатқан жануарларды қорғау негізінде жасалған.

1974 жылы Қазақстанның «Қызыл кітабы» жарық көріп, оған 169 жануар мен 307 есімдік түрі енгізілді. Осы жануарлар мен өсімдіктердің тығыз мекеыдеген жерлеріне қорықтар үйымдастырылды.

Қорықтар— табиғат байлығын бастапқы қалпында келешек үрнақтардың игілігі үшін сақтайтын ғылыми зерттеу ордасы. Қорықтардың табиғатты баға жетпес асыл қазынасы екенін біліп өссін деген нсгізде бұл бөлім «Табиттты аялай да, бағалай білейік» деп аталды.

Биология кабинетіндегі көрнекіліктср

Кабинеттегі көрнекіліктер 2 топқа бөлінеді: табиғи және бейнелеу көрнекіліктері болып. ,_;

Табиғи тірі кернекіліктерге- арнайы бөлімде өсірілетін, іріктеп алған бөлме есімдіктері, экскурсия кезінде және оку—тәжірибе учаскесінен жинақталган өсімдіктер, террариум мен аквариумдағы, тірі табигат мүйісіндегі тордағы жануарлар жатады..

Табиғи қолдан препаратталған қүралдарға жата-тындар: осімдіктанудан, кеппе шөптер, кепие шөптер-ден орындалған таблицалар, практикалық жүмыстар кезінде оқушыларға таратылатын кептірілген өсімдік мүшелері немесе бүтін есімдік; жануартанудан: кептірілген бунақ денелілер, жануарлардың дамуын көрсететін ылғалды препараттар, фиксация л анған омыртқасыздардың өкілдері, омырқалы жаунарлардың қаңқалары; таратылып берілетін жануарлардың қаңқасының бөлімдері, сүйектер, балық қабыршағы, қүстың қауырсыны т.б. тәнтану пәнінен—адам каңқасы, бөлшектенген сүйектері, микропрепараттар, қан, жануралардың ішкі мүшелері т.б. тіршіліктану пәнінен, биология курстарының барлығында қолда-нылатын, қүралдар мен кернекіліктер және арнайы биологиялық коллекциялар, таратылып берілетін ма-териалдар және гербарийлер.

Барлық табиғи көрнекіліктер мен қүралдар ар­найы серелер мен шкафтарда сақталады. Барлығының аты—жөні жазылып көрсетіледі, реттік саны белгіленеді. Лаборанттар осындай тәртіппен орналасқан көрнекіліктерді оңай табады.

Бейнелеу көрнекіліктер: таблицалар және сурет-гер биологияның барлық курстарында қолданылады. Тәнтану пәніне арналған муляждар, адамның торсы мен сауыты, бас сүйегі көне замандағы адамдардың бас сүйектері мен ецбек қарулары т.б. сақталады.

Пайдаланған әдебиеттер

1. 
   Бинас А.В. , Маш Р.Д., Никишов А.И. и др. Биологический эксперименты в школе М. , Просвещения, 1990.
   
2. 
   Верзилин Н.М., Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии: Учебник для студентов биологических специальностей. М., Просвещение, 1983.
   
3. 
   Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподавание биологии. М: Просвещение 1985.
   
4. 
   Хрестоматия по методике препордавания биологии сост. И.Д. Карцева, Л.С. Шубкина. Учебное пособие для студентов педагогических вузов по биологическим специальностям. М. Просвешение , 1984.
   
5. 
   Школьные программы и учебники по биологии.
   
6. 
   Журналы Биология в школе
   
7. 
   Колченко А.К., Энциклопедия педагогических технологий, Изд. КАРО, 2002.
   

8. 
   Анастасова Л.П. Сомастоятельные работы учащихся по общей биологии: Пособие для учителя. М: Просвещение, 1989.
   
9. 
   Бруновт Е.Т. Малахова Г. Я. Сакалова Е. Л. Уроки анатомии и физиологии , гигиены человека. М. Просвещение, 1984.
   
10. 
    Всесвятскии Б.В. Системный подход к биологическому образованию. М. Просвешение 1985.
    
11. 
    Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Бруновт Е.Т. Воспитания учащихся в процессе обучения биологии. М. Просвещение 1984.
    
12. 
    Калинова Г. С. Мягкова А. Н. Методика обучения биологии 6-7 классов: Растения. Бактерии. Грибы. Лишайники. Пособия для учителя. М. Просвешение 1989.
    
13. 
    Кейран Л.Ф. Структура методике обучения как науки. М. Просвешение 1979.
    
14. 
    Конюшко В. С. Как подготовить урок биологии: Пособия для учителя. Минск, Нарадная асвета, 1988.
    
15. 
    Максимова В.Н., Груздева Н. В. Межпредметные связи в обучении биологии. М. Просвешение 1987.
    
16. 
    Методика обучения в школьных курсах биологии ред. Д. И. Трайтак. М. Просвешение 1980.
    
17. 
    Методика обучения ботанике ред. Н.В. Падалко., В.Н. Федоровой. М. Просвешение 1982.
    
18. 
    Молис С. С. Молис С. А. Активные формы и методы обучения биологии: Животные . Книги для учителя. М. Просвешение 1988.
    
19. 
    Муртазин Г. М. Активные формы и методы обучения биологии: Человек и его здоровье. М. Просвешение 1989.
    
20. 
    Пономорева И.Н: Изучение экологии в школе : Экология растений основами биогеоценологии М. Просвешение 1978.
    
21. 
    Пономорева И.Н:Экологические питания, их система и развития в курсе биологии Л. 1979.
    

1.Тәрбие жұмыстарын жүргізу

2.Тәрбиелік кештер, диспуттар ұйымдастыру

3. Техникалық құрал-жабдықтарды пайдалану

Бүл кеште зоология пөнін дәл сол мезгілді оқып жүрген екі класс оқушылары жарыса отырып, өздерінің білімдерін сынасады. Бүл кешке 10-12 адамнан қүра-лған екі команда жоне оларды қолдаушы жанкүйер-лер қатысады. Жюри қүрамы биология мүғалімі мен эр кластан 4 оқушыдан сайланады.Әр команданың тиісті аттары болады.

I команда—»Түлпар» II команда «Сүңқар».

Кешке қатысушылар бәрі оздері қолдайтын ко-мандаларына байланысты аттары жазылған белгіні кеуделеріне тағады, ал команда мүшелерінің өз жанкүйерлерінен ерекшелігі— бәрі бүл белгіні сол жақ білектеріне байлайды. Кеііі басқарушы қысқаша сөз сөйлеп, конкурсқақатысушыларды кештің мақсаты-мен таныстырады.Осыдаи кейін екі команданың алға шыгуын сүрайды.

Денсаулық сақтау жөне медицина салаларының келелі жетістіктерінің бірі — адамзаттың ете қатерлі індет ауруларын жеңіп шығуы. Көп жылдар бойы венерологиялык аурулармен де күресуде, бірақ жетістіктері шамалы. Емдеуге ең қолайлы соз ауруының өзі де жершарында жылдан-жылға көбеюде. Ал мерез ауруы создан аз болғанымен, оны емдеу ауырлау. Ал соңғы жылдары СПИД ауруы өте жоғары қарқынмен таралуда, оны емдеу жолдары әлі табылған жоқ.

9-шы сынып лқушыларының жүрек және қан тамырлар ауруларының алдын алу тақырыбынан соң оқушылардың білімін қорытындылап алкогольдің адам ағзасына зияныы түсіндіру мақсатын көздейді.

Мүғалім үстелінің қатарында 10 сыныптың оқушылары — тораға, тарихшы, биолог, нарколог-дәрігер, химия комбинатьшьщ директоры, педагог, заңгер, жаттықтырушы, милиционер, бүйір жақта газет, журнал тілшілері (оқушылар) отырды.

Сабақта тораға бастады. Ол оқушыларға конференция-сабақтың мақсаткн түсіндіріп, болашақ үрпағымыздың ақылды, білімді және денсаулығы мықты болуына спирттік ішімдіктердің әсері туралы газет-журнал тілшілері мен қонақтарға сөз берді.

Сүрақ. Алкоголь адамзаттың жауы, оны көп пайдалану өлімге әкеп соқтырады. Бүл жау қалай пайда болды? Адамньщ алкогольге қызығуы қай кезде

басталды?

Тарихшы жауап береді.

Адамзат бірнеше жүз мыңдаған жыл бойы ішімдіктерді білген жоқ. Кейін адамдар жеміс-жидекті жабық ыдыста сақтағанда түрлі ішімдік пайда болатынын байқады.

Тек XVI ғасырда алхимиктер арақ жасап, дәріханада дәрі ретінде сатқан. Алғашқы кезде оны оте сирек пайдаланды. Бірте-бірте күші 5-7 градус болатын балсыра адамның сүйікті ішімдігіне айналды. Оны ішуге тыйым салауатты омір сүрудіңған зандар өте көп. Спиртті ішімдікті сатқызбай, маскүнемдіктен біржолата арылуға бол май ма екен? Деген заңды сүрақ жүртты толғандырды. Алайда спиртті ішімдіктерді сатуға тыйым салудан, ешқандай нәтиже шықпады. Мәселен 1914 жылы Ресейде,1917 жылы АҚШта спиртті ішімдіктерді ондіруге, сатуға салынған еді.

"СПИД - XX ғасыр зобалаңы" пресс-конференция сабағы

"Пресс-конференция" рөлдік ойыны арқылы: бір-іншіден СПИД(ИТЗС) жөніндегі қолда бар мағлүматты қорытуға, екіншіден, оқушылардың адлам анатомиясы ^іуралы алынған ақпараттар негізіндегі санитарлық-гигиеналық және медициналық бастанқы білімін тереңдете түсуге, үшіншіден, оқушыларды қосымша әдебиеттермен өздігінен жүмыс істеуге тартуға, өз денсаулығы мен айналасындағылардың денсаулығын сақтауда азаматтық жауапкершілігін жалғастыруға, оқушылардың тарихшы, биолог, химик, терапевт, гинеколог, сексопотолог, фармацевт, мүғалім мамандыктары туралы түсінігін кеңейте түсуіне болады.

Пайдаланған әдебиеттер

1. 
   Бинас А.В. , Маш Р.Д., Никишов А.И. и др. Биологический эксперименты в школе М. , Просвещения, 1990.
   
2. 
   Верзилин Н.М., Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии: Учебник для студентов биологических специальностей. М., Просвещение, 1983.
   
3. 
   Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподавание биологии. М: Просвещение 1985.
   
4. 
   Хрестоматия по методике препордавания биологии сост. И.Д. Карцева, Л.С. Шубкина. Учебное пособие для студентов педагогических вузов по биологическим специальностям. М. Просвешение , 1984.
   
5. 
   Школьные программы и учебники по биологии.
   
6. 
   Журналы Биология в школе
   
7. 
   Колченко А.К., Энциклопедия педагогических технологий, Изд. КАРО, 2002.
   

8. 
   Анастасова Л.П. Сомастоятельные работы учащихся по общей биологии: Пособие для учителя. М: Просвещение, 1989.
   
9. 
   Бруновт Е.Т. Малахова Г. Я. Сакалова Е. Л. Уроки анатомии и физиологии , гигиены человека. М. Просвещение, 1984.
   
10. 
    Всесвятскии Б.В. Системный подход к биологическому образованию. М. Просвешение 1985.
    
11. 
    Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Бруновт Е.Т. Воспитания учащихся в процессе обучения биологии. М. Просвещение 1984.
    
12. 
    Калинова Г. С. Мягкова А. Н. Методика обучения биологии 6-7 классов: Растения. Бактерии. Грибы. Лишайники. Пособия для учителя. М. Просвешение 1989.
    
13. 
    Кейран Л.Ф. Структура методике обучения как науки. М. Просвешение 1979.
    
14. 
    Конюшко В. С. Как подготовить урок биологии: Пособия для учителя. Минск, Нарадная асвета, 1988.
    
15. 
    Максимова В.Н., Груздева Н. В. Межпредметные связи в обучении биологии. М. Просвешение 1987.
    
16. 
    Методика обучения в школьных курсах биологии ред. Д. И. Трайтак. М. Просвешение 1980.
    
17. 
    Методика обучения ботанике ред. Н.В. Падалко., В.Н. Федоровой. М. Просвешение 1982.
    
18. 
    Молис С. С. Молис С. А. Активные формы и методы обучения биологии: Животные . Книги для учителя. М. Просвешение 1988.
    
19. 
    Муртазин Г. М. Активные формы и методы обучения биологии: Человек и его здоровье. М. Просвешение 1989.
    
20. 
    Пономорева И.Н: Изучение экологии в школе : Экология растений основами биогеоценологии М. Просвешение 1978.
    
21. 
    Пономорева И.Н:Экологические питания, их система и развития в курсе биологии Л. 1979.
    

1.Биология түсініктерінің сала бойынша ерекшеліктері

2.Биологиялық түсініктерді дамыту жолдарын іздену
ОБСӨЖ мақсаты: Биология пәнінің түсініктерін, түсініктерінің сала бойынша ерекшеліктерін үйрену.
ОБСӨЖ мәтіні: Әдістердің дамуы және сәйкестіктері.

Биологияны оқыту барысында қолданылатын әдістер сабақтың мазмұнына және оқушылардың жас ерекшеліктеріне байланысты әр уақытта өзгеріп отырады. Сынып жоғарылаған сайын әдістерде күрделене түседі. Төменгі сынып оқушыларына қойылатын сұрақ жауаптар мазмұны жағынан да оны жүргізу тәсілі менде жоғары сыныптардағы қолданылатын сұрақ жауаптардан айрықша. Жоғары сыныпта жүргізілетін сұрақ жауаптар жаңа сабақтың мазмұнын көлемінің көп бөлігін қамтиды. Логикалық тәсілдерде күрделендірлген, сбақты қортындылау және тақырыпты жинақтап оқыту мақсатында жүргізледі.Әңгіме тәсілі сынып жоғарылаған сайын біртіндеп леция сипатына көшеді. Орта буын оқушыларымен практикалық жұмысты мұғалімнің басшылығымен жаппай – фронтальді түрде жүргізілетін болса, жоғары сыныптағы оқушыларға жеке тапсырма ретінде, арнайы жоспар түзу, нұсқау бойынша орындалып, жұмыстың соңында міндетті түрде тексеріледі, бағаланады.

Әртүрлі әдістерді қолдану барысында біртіндеп оқушыларды биология курсын оқытуда сабақтың мазмұнына байланысты бірнеше әдіс - тәсілдер қолданылуы мүмкін. Демонстрациялау – практиклық жұмыспен, сұқпатпен ауысуы мүмкін.

Әртүрлі әдістерді қолдану барысында, әдістердің бір түрі басымдық көрсетеді. Мысалы: лекция, сұрақ – жауап элементтерімен, ал сұқпат әңгімеге ауысады. Сабақтың өтілуі әдісін сараптау нәтижесінде негізгі әдіс деп атап көрсетіп, қалғандары қосымша немесе жанама болып қалады.Әртүрлі әдіс - тәсілдерді қолдану оқушылардын жан - жақты дамуын, ақыл - ойының және дағдыларының дамуын қамтамасыз етеді.

Пайдаланған әдебиеттер

1. 
   Бинас А.В. , Маш Р.Д., Никишов А.И. и др. Биологический эксперименты в школе М. , Просвещения, 1990.
   
2. 
   Верзилин Н.М., Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии: Учебник для студентов биологических специальностей. М., Просвещение, 1983.
   
3. 
   Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподавание биологии. М: Просвещение 1985.
   
4. 
   Хрестоматия по методике препордавания биологии сост. И.Д. Карцева, Л.С. Шубкина. Учебное пособие для студентов педагогических вузов по биологическим специальностям. М. Просвешение , 1984.
   
5. 
   Школьные программы и учебники по биологии.
   
6. 
   Журналы Биология в школе
   
7. 
   Колченко А.К., Энциклопедия педагогических технологий, Изд. КАРО, 2002.
   

8. 
   Анастасова Л.П. Сомастоятельные работы учащихся по общей биологии: Пособие для учителя. М: Просвещение, 1989.
   
9. 
   Бруновт Е.Т. Малахова Г. Я. Сакалова Е. Л. Уроки анатомии и физиологии , гигиены человека. М. Просвещение, 1984.
   
10. 
    Всесвятскии Б.В. Системный подход к биологическому образованию. М. Просвешение 1985.
    
11. 
    Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Бруновт Е.Т. Воспитания учащихся в процессе обучения биологии. М. Просвещение 1984.
    
12. 
    Калинова Г. С. Мягкова А. Н. Методика обучения биологии 6-7 классов: Растения. Бактерии. Грибы. Лишайники. Пособия для учителя. М. Просвешение 1989.
    
13. 
    Кейран Л.Ф. Структура методике обучения как науки. М. Просвешение 1979.
    
14. 
    Конюшко В. С. Как подготовить урок биологии: Пособия для учителя. Минск, Нарадная асвета, 1988.
    
15. 
    Максимова В.Н., Груздева Н. В. Межпредметные связи в обучении биологии. М. Просвешение 1987.
    
16. 
    Методика обучения в школьных курсах биологии ред. Д. И. Трайтак. М. Просвешение 1980.
    
17. 
    Методика обучения ботанике ред. Н.В. Падалко., В.Н. Федоровой. М. Просвешение 1982.
    
18. 
    Молис С. С. Молис С. А. Активные формы и методы обучения биологии: Животные . Книги для учителя. М. Просвешение 1988.
    
19. 
    Муртазин Г. М. Активные формы и методы обучения биологии: Человек и его здоровье. М. Просвешение 1989.
    
20. 
    Пономорева И.Н: Изучение экологии в школе : Экология растений основами биогеоценологии М. Просвешение 1978.
    
21. 
    Пономорева И.Н:Экологические питания, их система и развития в курсе биологии Л. 1979.
    

1.Биология сабағындағы мұғалімнің ролі

2.Оқытушының білім беру деңгейі
ОБСӨЖ мақсаты: Білім берудегі мұғалімнің ролін, биология сабағындағы мұғалімнің ролін, оқытушының білім беру деңгейін анықтау.
ОБСӨЖ мәтіні: Әдістер және әдістемелік тәсілдер.

Әдістер және әдістемелік тәсілдер әр – бір әдістемелік сабақ беру іс - әрекеттінде әдістемелік тәсілдермен қатар жүреді. Әдістемелік тәсілдер дегеніміз - оқыту барысында мұғалімнің және оқушылардың әрекеттерін айқындайтын әдістердің элементтері болып табылады.

Әдістемелік тәсі лдер алуан түрлі. Олар логикалық, ұйымдастырушылық және технмкалық сипатта болады. Сабақ барысында әр – түрлі әдістерге жататын тәсілдер айқындалады. Әр – түрлі әдістердің құрамына жататын әдістемелік - тәсілдер жиі қолданылады.

Әдістердің барлық түрінде логикалық тәсілдер қолданылады: объектілердің ұқсастықтарын салыстыру, ерекшіліктерін анықтау, қортынды жасау және жинақтау. Бұл іс - әрекеттер оқушылардың ойлау қабілетін, өзіндік жұмыс жасау дағдыларын дамытады. Ал, ұйымдастыру тәсілдері оқушылардың зейінін тыңдауға, білімді қабылдауға және жұмыс жасауға, орындауға бағыттайды.

Ал, техникалық тәсілдерге әр - түрлі жабдықтармен материялдарды, қолда бар құралдарды пайдалана білу жатады.

Шығармашылықпен жұмыс жасайтын мұғалім, оқытудың жаңа тәсілдерін ойлап тауып, оқытудың белгілі әдіс – тәсілдеріне сәйкестендіріп, оқушылардың білім және тәрбие деңгейлерін көтереді. Қазіргі таңда қолданылып жүрген оқыту әдістерінде жаңа технологиялық әдістері қолданылуда.

Практикалық әдіс – тәсілдердің қолдану үрдістерін түсіну үшін, мұғалімнің пратикалық сабаққа дайындығын қарастырайық.

Әдісі практикалық – түрі – анықтау, (мысалы: өсімдік жапырағын пішінін анықтау). Әр – түрлі тәсілдерді қолдану арқылы практикалық сабақ өтудің құрлымы.

Пайдаланған әдебиеттер

1. 
   Бинас А.В. , Маш Р.Д., Никишов А.И. и др. Биологический эксперименты в школе М. , Просвещения, 1990.
   
2. 
   Верзилин Н.М., Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии: Учебник для студентов биологических специальностей. М., Просвещение, 1983.
   
3. 
   Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподавание биологии. М: Просвещение 1985.
   
4. 
   Хрестоматия по методике препордавания биологии сост. И.Д. Карцева, Л.С. Шубкина. Учебное пособие для студентов педагогических вузов по биологическим специальностям. М. Просвешение , 1984.
   
5. 
   Школьные программы и учебники по биологии.
   
6. 
   Журналы Биология в школе
   
7. 
   Колченко А.К., Энциклопедия педагогических технологий, Изд. КАРО, 2002.
   

8. 
   Анастасова Л.П. Сомастоятельные работы учащихся по общей биологии: Пособие для учителя. М: Просвещение, 1989.
   
9. 
   Бруновт Е.Т. Малахова Г. Я. Сакалова Е. Л. Уроки анатомии и физиологии , гигиены человека. М. Просвещение, 1984.
   
10. 
    Всесвятскии Б.В. Системный подход к биологическому образованию. М. Просвешение 1985.
    
11. 
    Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Бруновт Е.Т. Воспитания учащихся в процессе обучения биологии. М. Просвещение 1984.
    
12. 
    Калинова Г. С. Мягкова А. Н. Методика обучения биологии 6-7 классов: Растения. Бактерии. Грибы. Лишайники. Пособия для учителя. М. Просвешение 1989.
    
13. 
    Кейран Л.Ф. Структура методике обучения как науки. М. Просвешение 1979.
    
14. 
    Конюшко В. С. Как подготовить урок биологии: Пособия для учителя. Минск, Нарадная асвета, 1988.
    
15. 
    Максимова В.Н., Груздева Н. В. Межпредметные связи в обучении биологии. М. Просвешение 1987.
    
16. 
    Методика обучения в школьных курсах биологии ред. Д. И. Трайтак. М. Просвешение 1980.
    
17. 
    Методика обучения ботанике ред. Н.В. Падалко., В.Н. Федоровой. М. Просвешение 1982.
    
18. 
    Молис С. С. Молис С. А. Активные формы и методы обучения биологии: Животные . Книги для учителя. М. Просвешение 1988.
    
19. 
    Муртазин Г. М. Активные формы и методы обучения биологии: Человек и его здоровье. М. Просвешение 1989.
    
20. 
    Пономорева И.Н: Изучение экологии в школе : Экология растений основами биогеоценологии М. Просвешение 1978.
    
21. 
    Пономорева И.Н:Экологические питания, их система и развития в курсе биологии Л. 1979.
    

1. 
   Биология сабағындағы мұғалімнің ролі.
   
2. 
   Мектепте гигиеналық тәрбие үйрету.
   
3. 
   Оқушылармен жеке гигиеналық жүмыс жасау.
   

Мектепте гигиеналық тәрбие берудің міндеті — оқушыларды гигиеналық біліммен таныстыру, гигиеналық дағдылар мен іскерліктерді қалыптастыру, ал мақсаты — оқушылардың денсаулығын сақтау, қорғау, жетілдіру және дамыту. Осы мәселелерді шешуде биология пәндерінің алатын орыны ерекше. Өйткені олардың бағдарламаларында гигиеналақ материалдар мол берілген.

Окушылармен гигиеналық мазмүнда жеке жүмыстарды биология кабинетінде үйымдастырып өткізіледі. Сол жүмыстың негізгі түрлеріне кабинеттегі жүмыс, сыныптан тыс оқу, санитарлық бюллетендер шығару, үндеулер мен қысқа ескертпелер жазылған қағаздарды тарату жөне тағы басқалар жатады. бүл жүмыс — біріншіден, биологияға қызығатын оқушылардың сүранысын канағаттандыру; екіншіден, оқушылардың жеке өміріне және отбасына гигиеналық ережелерді енгізу; үшініиіден олардың денсаулығын

ескеру.

Енді жоғарыда аталған жеке гигиеналық жүмые түрлеріне нақты тоқтайық.

Бірнеше мектепте гигиена, санитария, медицина бойынша ғылыми және ғылыми-көпшілік кіталтардың тізімін жасаи, оларды биология курсының тақырыптарына бөліп, арнаулы кесте құрып, биология кабинетіне ілдінеді. Кесте жанында сол кітаптарды қалай оқу керектігі турал^ы әдістемелік нұсқау жазылады.

Оқушылармен оқыған кітаптары туралы әңгіме өткізілді. Оқушылар өздерінің ауырған себептерін біліп, дәрігерлік көмекке барғаны, аурудан алдын-ала сақтану керек екенін түсінгенін айтты. Мысалы, жеке басының гигиенасын сақтамай іш ауруына ұшыраған оқушы былай деи баяндады: "мен бұрын таза жүрмейтінмін, жеміс-жвдектерді жумай-ақ жеп, содан ылғи ішім өтіп ауыратын. Енді ол туралы кітап оқып, жеке батың гигиенасын сақтау керек екенін білдім, ал қазір іш ауруым қоя бастады. әз жолдастарыма оқыған кітаптарымды айтыи, соларды оқушылардыга кеңес бердім".

Әсіресе жеке жұмыста мерзімді баспасөз беттерінде шыққан мақалалардың маңызы ерекше. Мысалы,"денсаулық" журналындағы әртүрлі аурулар, одан сақтану жолдары туралы жазылған мақалаларды жеке оқушыға оқуға үсыну оте тиімді осер етеді. Соңғы үш жылда сол журналда 50-ден аса гигиеналық мазмүнды мақалалар шықты. Солардың тізімі қүрылып, оқушыларға кеңінен үсынылуда. Мысалы, "Іш аурулары неден болады?", "Бас аурулары", "Көз аурулары", "Қүлақ аурулары" және т.б. мақалалар өз пайдасын тигізуде.

Биологиялық кабинетте арнайы "гигиеналық ережелер" бөлімі бар. Әрбір оқушы жыл соңына дейін жеке тапсырма бойынша гигиеналық ережелер жинастырып, бөлімді толықтырып отырады. Олар адам денсаулығын сақтауга байланысты мақалдар мен мәтелдер, жүмбақтар жинастырыумен де айналысады. Сондай-ақ, "Денсаулық" журналы мен газетгердің мақалалары да иайдаланылады. Жеке тапсырма бойынша оқушылар "Сен білесің бе?", "Киім жөне аяқкиім гигиенасы", "Медицинадағы ^каңалықтар", "Тамақ гигиенасы", "Гигиена және еңбек", "Жеке бастың гигиенасы", т.б. альбомдар жасап, оларды сабақта және сабақтан тыс жүмыстарда пайдаланды.

Оқушылармен жеке гигиеналық жүмыстың тағы бір қызық түрі - санитарлық бюллетендер шығару, ережелер мен үндеулерді найдалану. Бүларды санитарлық ағарту үйлерінде, Қызыл Крест қоғамынан және санитарлық эиидемстансаларынан алуға болады. Оларды жергілікті жердің санитарлық-гигиеналық ерекше л іктерін ескеріп, жыл мезгілдеріне және адам мен жануарлардың арасында аурулардың таралуына байланысты жылма-жыл баспа беттерінде шығарылады. Мысалы, "Дизентериядан сақтан!", "Біл және £сте сақта", "Грип", "Муха - враг здоровья", "Алғашқы жордем", "Школьнику о зрении", "Грип - опасная болезнь", "Зрение и возраст", т.б. үндеулер мен ережелер оқушылар мен ата-аналарға оқуға таратылады. Ал олар соларды оқьш, өз аурулары туралы терең біліп, одан сақтану және емделу жолдарымен танысады. Мысалы, оқушы көзілдірік киюге үялын, дәрігерге бармағаны зиянды екенін оқып, көзілдірік

тағуға келісті.

Оқушылармен жеке гигиеналық жүмыс жүргізу арқылы биология пәнінің мүғалімі оньщ денсаулығын сақтауға, қорғауға және дамытуға өзінің үлкен үлесін қосып, оларды медицинаның гигиена саласына қызыктырып, гигиенист мамандығын таңдауга жәрдемдесе алады.
Коллоквиум

1. 
   Реферат тақырыптары
   
2. 
   Бақылау сұрақтары.
   
3. 
   Тест тапсырмалары.
   
4. 
   Глоссарий
   

Пайдаланған әдебиеттер

1. Бинас А.В. , Маш Р.Д., Никишов А.И. и др. Биологический эксперименты в школе М. , Просвещения, 1990.

1. 
   Верзилин Н.М., Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии: Учебник для студентов биологических специальностей. М., Просвещение, 1983.
   
2. 
   Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподавание биологии. М: Просвещение 1985.
   
3. 
   Хрестоматия по методике препордавания биологии сост. И.Д. Карцева, Л.С. Шубкина. Учебное пособие для студентов педагогических вузов по биологическим специальностям. М. Просвешение , 1984.
   
4. 
   Школьные программы и учебники по биологии.
   
5. 
   Журналы Биология в школе
   
6. 
   Колченко А.К., Энциклопедия педагогических технологий, Изд. КАРО, 2002.
   

7. 
   Анастасова Л.П. Сомастоятельные работы учащихся по общей биологии: Пособие для учителя. М: Просвещение, 1989.
   
8. 
   Бруновт Е.Т. Малахова Г. Я. Сакалова Е. Л. Уроки анатомии и физиологии , гигиены человека. М. Просвещение, 1984.
   
9. 
   Всесвятскии Б.В. Системный подход к биологическому образованию. М. Просвешение 1985.
   
10. 
    Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Бруновт Е.Т. Воспитания учащихся в процессе обучения биологии. М. Просвещение 1984.
    
11. 
    Калинова Г. С. Мягкова А. Н. Методика обучения биологии 6-7 классов: Растения. Бактерии. Грибы. Лишайники. Пособия для учителя. М. Просвешение 1989.
    
12. 
    Кейран Л.Ф. Структура методике обучения как науки. М. Просвешение 1979.
    
13. 
    Конюшко В. С. Как подготовить урок биологии: Пособия для учителя. Минск, Нарадная асвета, 1988.
    
14. 
    Максимова В.Н., Груздева Н. В. Межпредметные связи в обучении биологии. М. Просвешение 1987.
    
15. 
    Методика обучения в школьных курсах биологии ред. Д. И. Трайтак. М. Просвешение 1980.
    
16. 
    Методика обучения ботанике ред. Н.В. Падалко., В.Н. Федоровой. М. Просвешение 1982.
    
17. 
    Молис С. С. Молис С. А. Активные формы и методы обучения биологии: Животные . Книги для учителя. М. Просвешение 1988.
    
18. 
    Муртазин Г. М. Активные формы и методы обучения биологии: Человек и его здоровье. М. Просвешение 1989.
    
19. 
    Пономорева И.Н: Изучение экологии в школе : Экология растений основами биогеоценологии М. Просвешение 1978.
    
20. 
    Пономорева И.Н:Экологические питания, их система и развития в курсе биологии Л. 1979.
    

ОБСӨЖ мәтіні биология кафедрасының 29. 09. 2008 ж. мәжілісінде

талқыланып және № 1 хаттамамен бекітілді.

Кафедра меңгерушісі, т.ғ.д.,

профессор А.М. Аширов

Құрастырғандар кафедра оқытушылары, б.ғ.к.,

доцент С.Е. Келдібеков

магистр Н.А. Нұрмағанбетов

жүктеу/скачать 1,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: