Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі.

Пайдаланған әдебиеттер

1. 
   Бинас А.В. , Маш Р.Д., Никишов А.И. и др. Биологический эксперименты в школе М. , Просвещения, 1990.
   
2. 
   Верзилин Н.М., Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии: Учебник для студентов биологических специальностей. М., Просвещение, 1983.
   
3. 
   Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподавание биологии. М: Просвещение 1985.
   
4. 
   Хрестоматия по методике препордавания биологии сост. И.Д. Карцева, Л.С. Шубкина. Учебное пособие для студентов педагогических вузов по биологическим специальностям. М. Просвешение , 1984.
   
5. 
   Школьные программы и учебники по биологии.
   
6. 
   Журналы Биология в школе
   
7. 
   Колченко А.К., Энциклопедия педагогических технологий, Изд. КАРО, 2002.
   

8. 
   Анастасова Л.П. Сомастоятельные работы учащихся по общей биологии: Пособие для учителя. М: Просвещение, 1989.
   
9. 
   Бруновт Е.Т. Малахова Г. Я. Сакалова Е. Л. Уроки анатомии и физиологии , гигиены человека. М. Просвещение, 1984.
   
10. 
    Всесвятскии Б.В. Системный подход к биологическому образованию. М. Просвешение 1985.
    
11. 
    Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Бруновт Е.Т. Воспитания учащихся в процессе обучения биологии. М. Просвещение 1984.
    
12. 
    Калинова Г. С. Мягкова А. Н. Методика обучения биологии 6-7 классов: Растения. Бактерии. Грибы. Лишайники. Пособия для учителя. М. Просвешение 1989.
    
13. 
    Кейран Л.Ф. Структура методике обучения как науки. М. Просвешение 1979.
    
14. 
    Конюшко В. С. Как подготовить урок биологии: Пособия для учителя. Минск, Нарадная асвета, 1988.
    
15. 
    Максимова В.Н., Груздева Н. В. Межпредметные связи в обучении биологии. М. Просвешение 1987.
    
16. 
    Методика обучения в школьных курсах биологии ред. Д. И. Трайтак. М. Просвешение 1980.
    
17. 
    Методика обучения ботанике ред. Н.В. Падалко., В.Н. Федоровой. М. Просвешение 1982.
    
18. 
    Молис С. С. Молис С. А. Активные формы и методы обучения биологии: Животные . Книги для учителя. М. Просвешение 1988.
    
19. 
    Муртазин Г. М. Активные формы и методы обучения биологии: Человек и его здоровье. М. Просвешение 1989.
    
20. 
    Пономорева И.Н: Изучение экологии в школе : Экология растений основами биогеоценологии М. Просвешение 1978.
    
21. 
    Пономорева И.Н:Экологические питания, их система и развития в курсе биологии Л. 1979.
    

1.Тәрбиелік учаскелердің маңызы

2.Мектеп учаскелерін ұйымдастыру жолдары
ОБСӨЖ мақсаты: Мектеп оқу-тәрбиелік учаскесін, тәрбиелік учаскелердің маңызын үйрету.
ОБСӨЖ мәтіні:

ОҚУ ТӘЖІРИБЕ УЧАСКЕСІ

1. Оку-төжірибе учаскесінің оку-төрбиелік маңызы

Оқушыларды логикалық түрғыда қүрылған, ай-қын, нақты жоспарлармен жүмыс істеу, икем-дағдыларын қалыптастыру қажет. Бүл мәселені іске асыру үшін оқу-тожірибе учаскесінде көлемді педагогикалық мүмкіншіліктер баршылық. Алғашқы -кезекте, оқу -тәжірибе учаскесін, ондағы егістік жөне отырғызу жүмьтстарын педагогикалық түрғыдан ойластырылғ-ан, үйымдастыру және жоспарлау жүмыстары түр. Оқушылар мектен учаскесінде жүмыс істей отырьш, өздерінің биология пәнедерінен алған білімдерін тірі өсімдіктер мен жануарларды бақылау нәтижесінде кеңейтіп, бекітеді. Сонымен қатар ауыл-шаруашылық өсімдіктерін агрономиялық өңдеу әдістерімен және жа­нуарларды күту әдістерімен танысады. Оқу-тәжірибе учаскесінде жүмыс орындау барысында оқушыларды үйымдастырушылық, үжымдық дағдылары, еңбек мәдениеті, эстетикалық сезім, өсімдіктерді өсіріп, бап-тап-күту дағдылары қальштасып тәрбиеленеді.

Оқу тәжірибе учаскесінде өсімдіктану, жануар-тану, тіршіліктану иәндерінен сабак еткізіледі. Көктем-де, күзде арнайы бағдарламалар бойынша практика-лык сабақтар, жазғы, күзгі, көктемгі бақылаулар мен тожірибелер жүргізіледі. Сабақатан тыс орындалатын жүмыстардың барысында жануартану, осімдіктану пэндерінен сабақтарда үлестірілетін және көрсетілетін материалдар дайындалады. Учаскеде жас натуралистер үйірмесі жүмыс істейді жене мектеп көлеміндегі клас-тан тыс откізілетін іс-шаралар үйымдастырылады: «Ал­тын күз», «қүстар күні», «Бау-бақша күні» мерекелері, кормелер, ата-аналар үшін топ серуендер т.б. жүмыс-тар.

Осындай әдістермен биологияны оқытуды ауыл-шаруашылық практикасымен үштастырып тәрбие;іеу » жүмыстарын жүзеге асыруға болады.

Мектеп учаскелерінде мектепте оқытылатын осімдіктер болуы тиіс: дала, бау-бақша, жеміс-жидек, мөдени және жабайы өсетін өсімдіктер. Соған сәйкес арнайы учаскелер болады. Атап айтсақ: дала өсімдіктері, көкөніс, жеміс-жидек, өсемдік, билогиялық, зоологиялық бөлімдер.

Әрбір мектепте учаскенің ауданы, пішімі, үйлесімі түрліше болғанымен жоғарыда айтылған бөлімдердің болуы шарт.

Әр бөлімде есімдіктер мен тәжірибе жүргізуге орын бөліиеді. Әр түрлі бөлім өсімдіктерін бір коллекцияға және бір тәжірибе бөліміне араластыруға болмайды.

2. Дала өсімдіктері бөлімі

Бүл бөлім екіге бөлінеді: коллекциялық және тәжірибе бөліктері болып.

Коллекция бөлімінің жалғасы төжірибелік бөлімнен үштасады. Мысалы: асқабақ түқымдас осімдіктерге қойылатын тәжірибені І-ші бөлікке қарама-қарсы бөлікте жүргізеді және ол бірінші бөліктің жалғасы болыи табылады. Осылайша егістік бөлімінде 6-егістік айналымы шығады. Бүл жағдай топырақтың күнарлылығын сақтау мақсатында жүргізілетін агро-техникалық шара.

Егістік бөлімінде VI-VII-класс оқу материалы-нық мазмүнына сай мынадай тәжірибелер қойылуы мүмкін:

1. 
   І-ші бөлімде: бидайды егудің тиімді тәсілдерін анықтау; егістен мол түсім алу; жаздық бидайдың даму фазалары; топырақ қүнарлылығын анықтау.
   
2. 
   Үзынталшықты мақта мен зығыр өсіріп жақ-
   

3. 
   Картоптың жер асты түйінектерін алу; қопсытудың әсерін анықтау. Картопты кобейту жолдары; картоитың жоғары түсімін алу.
   
4. 
   V-ші бөлікте: жабайы есетін дәрілік шөптерді жерсіндіру; эфирлік өсімдіктердің вегетативтік көбеюі; эфирлік есімдіктердің түсімін жоғарылату.
   

Бүл бөлімнің арнайы улескісінде көггжылдық мәдени өсімдіктердің коллекциясын отырғызады: қьшыздық, рауғаш, спаржа, хрен т.б. қалғанын көкөніс eric айналымынық торг бөлігіне бөледі.

Г-ші егістікке: жаңа кеппеген мал қиының ты-ңайтқышы себілген топыраққа орам жапырақтың алу ан түрлі іріктемелерін, пияз, салат жапырақтары егіледі. . П-ші егістікке: жидек-жемістер,қызан, қияр, ас-қабақ.

Ш-ші-егіс'гікке: минералды тыңайтқыштар-тамыр жемістер (сәбіз, қызылша, түрып).

IV-ші егістікке: бүршақ түқымдастар (асбүршак, үрме бүршақ) және ерте иісетін картой егіледі.

Коллекциялық және тәжірибелік егістіқтер оқушылар тәжірибе және бақылау бөліктерінің өсімдіктерін және алуан түрлі мәдени өсімдіктердің іріктемелерімен жабайы өсімдіктерді бір-бірімен салы-стыра алатындай етіп орналастырады.

Көкөніс өсімдіктеріне жасалатын тәжірибелер төмендегідей болуы мүмкін: косымша коректендірудің қсері, топырақты үнтақтау (қызылша, картоп, сәбіз), күн үзақтығының өсімдктің дамуына әсері (салат, шпинат) томаттарды көшеттеп көбейту. Томатты кар­тонка телу, қауынды асқабаққа телу, сабақтарды пай-ыздау (қияр, томат) түқым алу үшін жақсы өсімдіктерді таңдау, өсімдіктерден мол түсім алу: орам-жапырақ, томат, қызылша, пияз, қияр т.б. осы жаса­латын тәжірибелердің барлыгы тіршіліктану пәнін оқыту барысында - «эволюциялық ілім», «көбею және жекеше даму», «генетика жқне селекция негіздері» жқне «экология негіздері» тақырыптарьшда қолданы-лады.
Бақылау тапсырмалары:

Пайдаланған әдебиеттер

Бинас А.В. , Маш Р.Д., Никишов А.И. и др. Биологический эксперименты в школе М. , Просвещения, 1990.

1. 
   Верзилин Н.М., Корсунская В.М. Общая методика преподавания биологии: Учебник для студентов биологических специальностей. М., Просвещение, 1983.
   
2. 
   Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Общая методика преподавание биологии. М: Просвещение 1985.
   
3. 
   Хрестоматия по методике препордавания биологии сост. И.Д. Карцева, Л.С. Шубкина. Учебное пособие для студентов педагогических вузов по биологическим специальностям. М. Просвешение , 1984.
   
4. 
   Школьные программы и учебники по биологии.
   
5. 
   Журналы Биология в школе
   
6. 
   Колченко А.К., Энциклопедия педагогических технологий, Изд. КАРО, 2002.
   

7. 
   Анастасова Л.П. Сомастоятельные работы учащихся по общей биологии: Пособие для учителя. М: Просвещение, 1989.
   
8. 
   Бруновт Е.Т. Малахова Г. Я. Сакалова Е. Л. Уроки анатомии и физиологии , гигиены человека. М. Просвещение, 1984.
   
9. 
   Всесвятскии Б.В. Системный подход к биологическому образованию. М. Просвешение 1985.
   
10. 
    Зверев И.Д., Мягкова А.Н. Бруновт Е.Т. Воспитания учащихся в процессе обучения биологии. М. Просвещение 1984.
    
11. 
    Калинова Г. С. Мягкова А. Н. Методика обучения биологии 6-7 классов: Растения. Бактерии. Грибы. Лишайники. Пособия для учителя. М. Просвешение 1989.
    
12. 
    Кейран Л.Ф. Структура методике обучения как науки. М. Просвешение 1979.
    
13. 
    Конюшко В. С. Как подготовить урок биологии: Пособия для учителя. Минск, Нарадная асвета, 1988.
    
14. 
    Максимова В.Н., Груздева Н. В. Межпредметные связи в обучении биологии. М. Просвешение 1987.
    
15. 
    Методика обучения в школьных курсах биологии ред. Д. И. Трайтак. М. Просвешение 1980.
    
16. 
    Методика обучения ботанике ред. Н.В. Падалко., В.Н. Федоровой. М. Просвешение 1982.
    
17. 
    Молис С. С. Молис С. А. Активные формы и методы обучения биологии: Животные . Книги для учителя. М. Просвешение 1988.
    
18. 
    Муртазин Г. М. Активные формы и методы обучения биологии: Человек и его здоровье. М. Просвешение 1989.
    
19. 
    Пономорева И.Н: Изучение экологии в школе : Экология растений основами биогеоценологии М. Просвешение 1978.
    
20. 
    Пономорева И.Н:Экологические питания, их система и развития в курсе биологии Л. 1979.
    

1.Биология кабинеттерінің ерекшеліктері

2.Кабинеттерді ұйымдастыру және жабдықтау
ОБСӨЖ мақсаты:

Биология кабинетін, олардың ерекшеліктерін және ұйымдастыру жабдықтауды үйрету.

Кабинеттегі көрнекіліктер 2 топқа бөлінеді: табиғи және бейнелеу көрнекіліктері болып.

Табиғи тірі кернекіліктерге- арнайы бөлімде өсірілетін, іріктеп алған бөлме есімдіктері, экскурсия кезінде және оку—тәжірибе учаскесінен жинақталган өсімдіктер, террариум мен аквариумдағы, тірі табигат мүйісіндегі тордағы жануарлар жатады..

Табиғи қолдан препаратталған қүралдарға жата-тындар: осімдіктанудан, кеппе шөптер, кепие шөптер-ден орындалған таблицалар, практикалық жүмыстар кезінде оқушыларға таратылатын кептірілген өсімдік мүшелері немесе бүтін есімдік; жануартанудан: кептірілген бунақ денелілер, жануарлардың дамуын көрсететін ылғалды препараттар, фиксация л анған омыртқасыздардың өкілдері, омырқалы жаунарлардың қаңқалары; таратылып берілетін жануарлардың қаңқасының бөлімдері, сүйектер, балық қабыршағы, қүстың қауырсыны т.б. тәнтану пәнінен—адам каңқасы, бөлшектенген сүйектері, микропрепараттар, қан, жануралардың ішкі мүшелері т.б. тіршіліктану пәнінен, биология курстарының барлығында қолда-нылатын, қүралдар мен кернекіліктер және арнайы биологиялық коллекциялар, таратылып берілетін ма-териалдар және гербарийлер.

Барлық табиғи көрнекіліктер мен қүралдар ар­найы серелер мен шкафтарда сақталады. Барлығының аты—жөні жазылып көрсетіледі, реттік саны белгіленеді. Лаборанттар осындай тәртіппен орналасқан көрнекіліктерді оңай табады.

Бейнелеу көрнекіліктер: таблицалар және сурет-гер биологияның барлық курстарында қолданылады. Тәнтану пәніне арналған муляждар, адамның торсы мен сауыты, бас сүйегі көне замандағы адамдардың бас сүйектері мен ецбек қарулары т.б. сақталады. Карта, киноаппарат, телевизор—бейнефильмдерді көрсетуге арналған болуы керек.

Таблицаларды дүрыс сақтауға көңіл бөлген жөн. Оларды арнайы ілгіштері бар кронштейндерге сақта-ған тиімді. Таблицаларды курстардың тақырыптарына сай орналастырады.

Эпидиаскоп,киноаппарат, теледидар т.б. техника-лык кұрал жабдықтарды ете биік қондырғыларға кабинеттің соңына орналастырған дұрыс, қажет жағ-дайда оларды бір орнынан екінші орынға жылжытып экелу оңай жақтарын ойластыру керек.

Практикалық сабақтар, төжірибелер өткізу үшін алуан—түрлі ыдыстар, қүрал—жабдықтар қажет бола-ды.

Биологияны оқытудағы аса қажетті күралдар-микроскоп, үлғайтқыш шыны, кесетін өткір қүрал-дар.

Мектен микроскопы 35-180 есе үлғайтып көрсет-се, биологиялық микроскоптар 56-600 есеге дейін үлгайтады. Сондықтан биология л ық микроскоптар болуы тиімді.

Тәнтану пәніне аса қажетті қүрал—жабдықтар эр­гограф, динамометр, кардиограф, танометр, спидометр, спирометр т.б.

Төжірибелерді демонстрациялау үшін қыздырғ-ыш қүралдар: электроплита, спирт шамы, үтік, хими-ялық ыдстар, штативтер міндетті түрде болу керек. Со-нымен бірге кабинетте өлшегіш приборлар: таразы, тер­мометр, сызгыш, мензурка т.б. жабықталады.

Топсеруен кезінде қолданылатын жабдықтардың толық комплектілері сақталады. Газеттер салынған папкілер, гербарий жасауга арналған пресс, компас, жанқыш сауыты бар үлғайтқыш шыны, күректер, балта, ара, секатор, оңай альш жүретін, сурет салуға арналғ-ан тақталар қажет.