Қазақстан республикасы білім жғне ѓылым
дəріс. Конустық проекция
жүктеу/скачать 2,26 Mb. Pdf көрінісі
|
Картография
| 13 дəріс. Конустық проекция
. Конустық проекциалар жайлы жалпы түсінік алу үшін эллипсойдтың географиялық торабы біріншіден конустын бетінің шет жағында бейнеленеді, содан кейін жиналатын жерінен кесіліп жазықтықта жазылады. Конус эллипсоидқа жанаса лаады немесе оны кесе алады. (49 а,б сурет). Конустық проекциялар эллипсоидқа қатысты конустың бағдарлауынаоның. байланысты үш топқа бөлінеді: - түзу, конустың осьі эллипсоид айналым осьіменен сәйкес келеді; - көлденең, консһус осьі эллипсоидтың үлкен осьімен сәйкес келеді; - қисық, конус осьі эллипсоид центрінен өтіп, оның кіші және үлкен остьерімен де сәйкес келмейді. 49- сурет. Конустық проекцияның геометриялық көрінісі а - жанама конус, б – кесіп өтетін конус Бейнелеу қасиетіне байланысты конустық проекциялар тікбұрышты, теңшамалас және еркін болады. 50- сурет. Конустық проецияларды алудағы конустың жағдайы а - тік, б - көлденен, в – қисық Тік конустық проекцияларда меридиандар бойлық аралықтарына қатысты пропорционалды бұрыш бойымен бір нүктеде жиналатын түзу сызықтар болып бейнеленеді, ал параллельдер меридиан нүктелерінің жиналған нүктесінен 66 центр ретінде жүргізілетін бір центрлі доға шеңберлерімен бейнеленеді. 51 - сурет. Тік конустық проекцияның картографиялық торабы. Бұл проекцияларда картографиялық тораб ортогональді, яғни меридиан мен параллельдер өздерінің қиылысуында түзу бұрыштар түзеді. Түзу конустық проекцияларда негізгі бағыттар параллель және меридиан бағыттарымен сәйкес келеді, сондықтан олар бойынша масштабтар берілген нүктеде барлық мүмкіндіктерден үлкен және кіші шамаларды ала алады. Конустық проекцияда полярлы координаталар есептеледі: d - полярлы бұрыш және r - параллель радиусы. Полярлы ось болып ортаңғы меридиан қызмет етеді. Меридиандардың жиналған нүктесі полюс болады. d бұрышы-берілген проекцияға тұрақты және эллипсойдта өзіне тең емес бойлық айырмашылығын көрсетеді. Бұл жерде тәуелділік бар: al d = мұнда l - эллисоидтағы бойлық айырымы, a - тұрақты проекция. Радиус – вектор r шамасы еңдікке байланысты = r f( j ). Функция f түрі қандай теңбұрышты, теңшамалас немесе еркін прекцияны құру керектігіне байланысты болады. Масштаб формуласын шығару үшін сфероидтық трапецианы (34 - а сурет) және оның проекцияда бейнеленуін (34 - б сурет ) қарастырайық. Эллипсойдтағы А нүктесі географиялық координаталарымен l d , конустық проекциядағы А / нүктесі полярлық координаталарымен - параллель рариусы r және d бұрышымен сәйкес келеді. Меридиан доғасы ендікке өзгереді j d , ал параллель доғасы бойлыққа қатынасты шамаға өзгереді l d . Сфералық трапеция АВСД жазықтық трапеция проекциясында А / В / С / D / бейнеленеді. Параллель бойынша масштаб ұзындығы: n . / / AD D A = бірақ A / D / - доға шеңберінің радиусы r , орталық бұрышты тартатын d d , 67 ол орталық бұрыштың радиус шығармасына тең: A / D / d r d = Бұл кезде AD параллельдің доға ұзындығы болады. N cos j . d l . Параллель бойынша масштаб ұзындығы формуласына AD және A / D / қойатын болсақ: n l j d r жүктеу/скачать 2,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|