Ќазаќстан Республикасы Конституциясыныѕ 52-бабыныѕ
жүктеу/скачать 7,99 Mb.
|
| АНЫҚТАДЫ:
Конституциялық Кеңеске 1999 жылғы 4 қарашада Қазақстан Республикасы Премьер-Министрiнiң Қазақстан Республикасы Конституциясының 6-бабының 2-тармағын және 61-бабы 3-тармағының 1) және 2) тармақшаларын ресми түсiндiру туралы өтiнiшi келiп түстi. Өтiнiште сондай-ақ мынадай мәселелер қойылған: 1. Конституцияның жоғарыда аталған нормаларының құқықтық мазмұны мемлекеттiк меншiктiң құқықтық тәртiбi ерекшелiктерiн заңмен баянды ету құқығын, атап айтқанда, мемлекеттiк мекемелердiң құқық субъектiлiгiн шектеудi бiлдiре ме? 2. Конституцияның аталған нормалары мемлекеттiк мекемелердiң оларды қаржы жұмсауда шектеу және олардың бекiтiлген смета шегiндегi жауапкершiлiгi, азаматтық-құқықтық келiсiмдердi тiркеуден өткiзуi секiлдi құқықтық жағдайының ерекшелiктерiн заңда көзде тұтуға мүмкiндiк бере ме? Қазақстан Республикасы Конституциясының 6-бабының 2-тармағын және 61-бабы 3-тармағының 1) және 2) тармақшаларын ресми түсiндiру кезiнде Конституциялық Кеңес мынаны ескердi. Конституцияның 6-бабының 1-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасында мемлекеттiк меншiк пен жеке меншiк танылады және бiрдей қорғалады. Аталмыш конституциялық ереже Қазақстан Республикасында мемлекет меншiктiң екi нысанының да субъектiлерiне бұзылған құқықтарының қорғалуының және қайта жiктелуiнiң бiрдей мүмкiншiлiктерiне кепiлдiк беретiнiн бiлдiредi. Мемлекеттiк меншiк пен жеке меншiктi бiрдей жiктелуiнiң жеке меншiк иесi, оларға заңмен рұқсат етiлген және жол берiлген нақтылы құқықтық қатынастарда, көпшiлiктiк салада (салықтар және т.б.) болсын, жеке салада (келiсiм-шарт қарым-қатынастары және т.б.) болсын, бiр ғана құқықтық тәртiпке бағынатынына келiп саяды. Қазақстан Республикасы Конституциясының 6-бабының 2-тармағында "Меншiк мiндет жүктейдi, оны пайдалану сонымен қатар қоғам игiлiгiне де қызмет етуге тиiс. Меншiк субъектiлерi мен объектiлерi, меншiк иелерiнiң өз құқықтарын жүзеге асыру көлемi мен шектерi, оларды қорғау кепiлдiктерi заңмен белгiленедi" делiнген. Конституцияның бұл ережесi меншiктiң құқықтық тәртiбi, меншiк иесiнiң өз құқықтарын жүзеге асыру көлемi мен шектерi заңмен реттеледi дегендi бiлдiредi. Конституцияның 61-бабы 3-тармағының 1), 2) тармақшаларына сай Парламент жеке және заңды тұлғалардың құқық субъектiлiгiне, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарына, жеке заңды тұлғалардың мiндеттемелерi мен жауапкершiлiгiне, меншiк режимiне және өзге де мүлiктiк құқықтарға қатысты заңдар шығаруға хақылы. Мемлекет мүддесiне орай меншiк құқығы заңмен шектелуi мүмкiн. Мемлекеттiк заңды тұлғалардың, атап айтқанда, мемлекеттiң өзi құратын мемлекеттiк мекемелердiң құқықтарының шектелуi әбден ықтимал. Бұл ереже де Қазақстан Республикасы Конституциясының 39-бабының 1, 2-тармақтарынан келiп шығады. Демек, Қазақстан Республикасы Конституциясының 6-бабы 2-тармағының, 61-бабы 3-тармағының 1), 2) тармақшаларының мазмұны мемлекеттiк меншiктiң құқықтық тәртiбiн де, мемлекеттiк мекемелердi құқық субъектiлiгiнде шектеудi де, соның iшiнде, олардың қаржы жұмсау құқығына шектеу қоюды, сондай-ақ мемлекеттiк мекемелердiң жасайтын келiсiмдерiнiң тiркеуден өткiзiлуiн де заңмен баянды етiп қоюға мүмкiндiк бередi. Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексiнiң 204-бабына сәйкес мүлiктi меншiктенушi мекеменiң заң жүзiндегi тағдырын, оның қызметiнiң мазмұнын белгiлейдi, яғни мүлiктi меншiктенушi өз мекемелерiнiң жасайтын келiсiмдерiнiң шеңберiн шектеуi, жасайтын келiсiмдерге бақылау орнатуы мүмкiн. Мемлекеттiк мекемелердiң жауапкершiлiгiн оларға деп бекiтiлген сметаның мөлшерiмен шектеу мүмкiншiлiгiне келер болсақ, мұндай шектеу Қазақстан Республикасы Конституциясының 6-бабының мемлекеттiк меншiк пен жеке меншiктiң бiрдей қорғалуы туралы ережесiне қайшы келедi, себебi бұл арқылы мемлекеттiк мекеменiң емес, олармен келiсiм-шартқа отырған және өзге де контрагенттерiнiң құқықтары мен мүдделерiне нұқсан келедi. Қандай да бiр меншiк нысанындағы шаруашылық жүргiзушi субъектiнiң шеккен залалының орнын толығымен толтыруға бiржақты жеңiлдiктер жасауға немесе оған шектеу қоюға тыйым салынады. Меншiктi бiрдей құқықтық қорғау принципi меншiк иелерiнiң әр бiрiнiң өз мүдделерiн сотта қорғауының бiрдей процессуалдық мүмкiншiлiктерiнен ғана емес, шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң, олардың меншiктiң қандай құқықтық тәртiбiнде тұрғанынан тәуелсiз, бiр-бiрiнiң алдында өздерiнiң келiсiм-шарт мiндеттемелерi бойынша бiрдей мүлiктiк жауапкершiлiгiнен де тұрады. Баяндалғанның негiзiнде, Қазақстан Республикасы Конституциясының 72-бабы 1-тармағының 4) тармақшасын, Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi туралы" конституциялық заң күшi бар Жарлығының 17-бабы 3-тармағының 1) тармақшасын, 37-бабын басшылыққа алып, Қазақстан Республикасы Конституциясының 6-бабының 2-тармағын, 61-бабы 3-тармағының 1), 2) тармақшаларын ресми түсiндiру ретiнде Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi жүктеу/скачать 7,99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|