Қазақстан Республикасындағы балалардың жағдайы туралы баяндама
жүктеу/скачать 14,66 Mb.
|
Қорытынды және ұсынымдар2016 жылы республикада баланың құқықтарын қорғау саласында жүйелі кешенді жұмыс атқарылды. Мыңжылдық Даму Мақсаттарына қол жеткізген соң Қазақстан БҰҰ-ның 2030 жылға дейінгі орнықты даму 17 мақсатын іске асыруға кірісті. Бүгінде Қазақстанда әлемнің барынша күшті әрі дамыған 30 мемлекетінің қатарына кіру үшін «Қазақстан-2050» Стратегиясында, «100 нақты қадам» Ұлт жоспарында айқындалған міндеттер жаппай жүзеге асырылуда. Бұл мақсатқа қол жеткізудегі стратегиялық бағыт балалар мен жастарды еліміздің жоғары парасатты, жан-жақты дамыған және саламатты азаматтары ретінде дамыту және тәрбиелеу болып табылады. 2016 жылы «Білім беру саласындағы кемсітумен күрес туралы» Конвенция, «Балаларға алименттерді және отбасын күтіп-бағудың басқа да нысандарын өндіріп алудың халықаралық тәртібі туралы Конвенция және Алименттік міндеттемелерге қолданылатын құқық туралы хаттама» ратификацияланды. Баланың құқықтарын қорғау жөніндегі нормативтік-құқықтық база нығайтылды: заңнамалық актілерге балалардың құқықтары мен мүдделерін қорғауға, ана мен баланы қорғауға, жастардың, балалы отбасылардың жағдайын жақсартуға, сондай-ақ мүгедек балалар үшін арнайы білім беру шарттарын жасауға бағытталған бірқатар өзгерістер енгізілді, екі мемлекеттік бағдарлама, Үкіметтің алты қаулысы және 24 салалық бұйрық бекітілді. Үстіміздегі жылдың маңызды оқиғасы Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша Бала құқықтары жөніндегі уәкіл институтының құрылуы болды. Елімізде балалар санының өсуі жалғасып келеді. Мәселен, 2016 жылы 0-ден 17 жасқа дейінгі балалардың саны 5 460 449 болса, 2015 жылы 5 298 488 адам болған. Босанатындарға көмек және балалар ұйымдарын материалдық-техникалық жабдықтауды жақсарту, медициналық қызметкерлердің біліктілігін көтеру, тиімді халықаралық технологияларды, диагностика мен емдеудің стандарттары мен хаттамаларын енгізу, медициналық қызметтің бастауыш буындарының белсенділігін жақсарту, жүкті әйелдерге тәулік сайынғы мониторинг жүйесін енгізу және мүмкін басқа да факторлар республикадағы сәбилер мен балалар өлімдерінің соңғы 5 жылда (2011 және 2015 жылдар аралығында) шамамен 1,5 есе төмендеуіне алып келді. 2016 жылдың 9 айында сәбилер өлімі 1000 жаңа туған балаға 8,8 оқиғаны құрады, бұл 2015 жылдың осындай кезеңіндегіден 0,7 оқиғаға аз. Қазақстан Республикасында әлеуметтік қамту мен көмекке жұмсалатын шығыстар номиналдық түрде жыл сайын артып келеді, мәселен, 2011 және 2015 жылдар аралығында өсім 51% құраған. Бұл ретте әлеуметтік қамту мен көмекке шығындар үлесі ІЖӨ-ге шаққанда 4,0%-дан 4,2%-ға өскен. Білім беру жүйесінде аз қамтылған және көп балалы отбасылардан шыққан балаларды, жетім балаларды және ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балаларды «Қамқорлық», «Мектепке жол» жалпы республикалық қайырымдылық акциялары арқылы қолдау бойынша зор жұмыс атқарылуда. Соңғы алты жылдың ішінде Қазақстанда мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуды дамыту білім беру жүйесін жаңғыртудың басымдық бағыттарының біріне айналды. 2016 жылы балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамту өткен жылмен салыстырғанда 2,6%-ға артты.
Жылдың басында республикада 9 407 мектепке дейінгі ұйым болған, бұл өткен жылдағыдан 6,5% артық (2015 жылы 8 834 ұйым болған). Орта білім беру жүйесінде мектептер саны артып келеді, бастауыш және орта біліммен қамту деңгейі жоғары, жыл сайын апатты, үш ауысымды мектептер саны азайып келеді, жаңа мектептер пайдалануға берілуде. «Білім беру мен ғылымды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы» іске асырылуда. Еліміз үштілді білім беруге көшеді, бұл мектеп оқушыларының білім деңгейін әлемнің нарықтық сұраныстарына бағдарлай отырып көтеруге мүмкіндік береді. Балалардың білім алу құқықтарын 2016 жылы іске асыруды 7449 күндізгі мемлекеттік жалпы білім беру мектебі, 20 - Назарбаев зияткерлік мектебі, 100 - мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған арнайы мектеп, 11 - халықаралық мектеп,
Институцияландырылған балалар санын қысқарту мақсатында белсенді жұмыс жүргізілуде. Егер 2012 жылы ұйымдарда жетім балалардың жалпы санының 31,3% болса, ал 2016 жылы 27,2% болған. Бұл санаттағы балалар санының қысқаруы 4,1% құраған. Бұған балаларды қорғаншылықтың балама нысанымен орналастыру, интернаттық үлгідегі балалар жабылуы, мекемелерді отбасылық үлгідегі форматпен қайта құру мен бұл бағыттағы ақпараттық-насихаттық және түсіндіру жұмыстары ықпал етті. Маңызды жаңашылдық «Жетім балалардың, ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балалардың және балаларды өз отбасына тәрбиелеуге қабылдауға тілек білдірген адамдардың республикалық деректер банкі» құрылуы болып табылады. Қазіргі сәтте деректер банкі пилоттық режимде жұмыс істеуде, 2017 жылғы 1 қаңтардан банкті ресми іске қосу басталады. Балалар құқықтарын қорғау саласында қол жеткізген нәтижелермен қатар, проблемалық мәселелер де қалып отыр. Біріншіден, республикада отбасылық сәтсіздік проблемасы, әлеуметтік жетімдіктің өсуі өзекті болып қалуда. Жыл сайын 2 мыңдай ата-ана ата-аналық құқықтарынан айрылады, шектеледі, әрбір үшінші неке бұзылады, шамамен балалардың бестен бір бөлігі бір ата-анамен тұрады, 3 мыңнан астам баланы балалар үйлеріне және 6 мыңдай баланы Кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталықтарына береді, балалар үйлері тәрбиеленушілерінің 80%-ы әлеуметтік жетімдер, ішкі істер органдарының есебінде 12 мыңға тарта сәтсіз отбасы тұр, оларда 17 мыңнан артық бала тұрады. Осы отбасылардың әрбір баласы әлеуметтік, психологиялық, заңгерлік көмекке зәру. Бұл проблеманы шешу жөніндегі ұсынымдар: Отбасылық сәтсіздікті ерте айқындау және отбасыға көмектесу жүйесін енгізу, сондай-ақ баланы туған отбасында сақтау үшін жағдай жасау қажет. Мынандай іс-шаралар ұсынылады: Өмірлік қиын жағдайға тап болған Балаларды қолдау орталығы ұғымын заңнамалық түрде бекіту; Балалар үйлерін трансформациялау арқылы Өмірлік қиын жағдайға тап болған отбасылар мен балаларды қолдау орталығын құру практикасын жалғастыру; Өмірлік қиын жағдайға тап болған отбасыларға психологиялық-педагогикалық, әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету. Отбасын қорғау және елдегі ажырасу санын азайту мақсатында ерлі-зайыптыларды некені бұзғанға дейін татуластыру үшін міндетті медиация процедурасын заңнамалық түрде бекіту ұсынылады. Сауалнама мәліметтерінің негізінде рухани-адамгершілік аспектілерді дамытуға одан да көп назар аударған, ата-аналардың баламен қарым-қатынас нысандары мәселелерінде көзін ашқан, ата-аналардың назарын баланың қызығатын істеріне көбірек аударған жөн. Екіншіден, кәмелетке толмағандарға қатысты құқық бұзушылық (зорлық-зомбылық, қатыгездікпен қарау) проблемалары, балалар ортасындағы суицидтер атап өтіледі. ҚР ҚСАЕК-нің мәліметтері бойынша, 2016 жылдың 9 айында республикада 2013 кәмелетке толмаған бала оларға қатысты қылмыстық құқық бұзушылық нәтижесінде зардап шеккен. Барлық зардап шеккен балалардың жартысына қатысты жеке тұлғаға қатысты әрекет жасалған (976 немесе 48,5%). Бұл құқық бұзушылықтың құрылымында «16 жасқа толмаған адаммен сексуалдық сипаттағы жыныстық қатынастар» басым - 397 факті (2015 жылы – 716 факті). 124 баланы азғындық жолға түсуге мәжбүрлеген, 112 баланың денсаулығына қасақана орта ауыр дәрежедегі зиян жасалған, 183 бала зорланған, не болмаса оларға сексуалдық сипаттағы зорлық әрекет қолданылған. Елде 2016 жылғы 9 айда кәмелетке толмағандар арасында 140 суицид фактісі және 316 суицид жасау әрекеті тіркелген. 2016 жылдың 9 айы ішінде өткен жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда кәмелетке толмағандар жасаған қылмыстар саны 3 оқиғаға азайғаны байқалады (2015 жылғы 9 айда – 2375; 2016 жылғы 9 айда – 2372 жағдай). Кәмелетке толмағандар қылмыстарының құрылымында барлық түрлері бойынша өсу басым, ішінара алғанда ұрлық, ауыл қылмыстар, тонаулар, соққыға жығулар, кәмелетке толмағандардың кісі өлтіруі саны артқан. Қазіргі сәтте «сәтсіз отбасылармен» жұмыс бойынша профилактикалық іс-шараларды негізінен ҚР ІІМ ювеналдық полиция бөлімшелері жүргізді, тиісінше барлық профилактикалық іс-шаралар қуғын-сүргіндік сипатта (жауаптылыққа тарту, айыппұл салу). Тәуекел топтарындағы отбасылармен әлеуметтік-педагогикалық спектр мамандарының жұмыс істегені орынды. Осыған байланысты балаларды қорғауға қатысты кейбір ұсынымдарды қарауға болады: «Тәуекел топтарындағы» отбасылар үшін еңбекке орналастыру, тұрмыстық проблемаларын шешу, медикалық-психологиялық қызмет көрсетулер жөніндегі кешенді әлеуметтік көмекті дер кезінде көрсету. Суицидтардың себебі көбінесе ішкі отбасылық жанжалдар, әлеуметтік-тұрмыстық проблемалар, тұлғаның бастан кешкен жанжалдар жағдайында әлеуметтік-психологиялық бейімін жоғалтуы екенін назарға алар болсақ, сондықтан баламен және оның отбасымен бірінші кезекте психологтар, педагогтар жұмыс істеуі қажет. Құқық қорғау органдарын тарту және оларға аяқ тіреу балалардың, отбасылардың жағдайын одан сайын ушықтырады. Осыған байланысты полиция мен әлеуметтік қызметтер жауапкершілігі аймағының ара-жігін айыру қажет, әлеуметтік сүйемелдеу (медициналық, психологиялық, тұрмыстық, материалдық көмек көрсету, оқыту, еңбекке орналастыру және т.с.с.) үшін әлеуметтік қызметтерге басымдық берілуі тиіс. Халықаралық және үкіметтік емес ұйымдарды тарта отырып ведомствоаралық жоспар әзірлеу жолымен балаларға қатысты зорлық-зомбылыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі шаралар кешенін қабылдау. Зорлық-зомбылық және қатыгездікпен қарау нәтижесінде зардап шеккен балаларға психологиялық, құқықтық көмек көрсету қызметі желісін ұлғайту. Ата-аналар мен балалар арасында зорлық-зомбылықты болдырмау мәселелері бойынша ақпараттық-түсіндіру жұмысын күшейту. Зорлық-зомбылықтың қауіп-қатері жайлы комикстер, әлеуметтік ролликтер жасау, барлық телевизиялық арналарда, БАҚ-та, әлеуметтік желілер арқылы кеңінен және мерзімді негізде тарату.
Мектеп оқушылары арасындағы орындалған профилактикалық тексерулер нәтижелері бойынша мектеп оқушылары денсаулығының барынша маңызды проблемасы көзжанарымен байланысты проблемалар екенін атап өтуге болады. Көзжанары аурулары бойынша барынша жоғары көрсеткіштер Қарағанды, Павлодар және Батыс Қазақстан облыстарында атап өтіледі. Осы облыстар бойынша мектеп оқушыларының денсаулығы бұзылуының бірнеше индикаторлар (есту, көру қабілетінің төмендеуі, омыртқа тарапынан проблемалардың болуы) бойынша ең жоғары көрсеткіштері байқалады. Бұл проблема әлемнің барлық елдері үшін өзекті, ДДҰ мәліметтеріне сәйкес, дамыған елдерде мектеп жасына дейінгі балалардың 20%-ның және әрбір төртінші мектеп оқушысының көзжанарының проблемасы бар. ҚР Қазақ тамақтану академиясы зерттеулерінің нәтижелері бойынша, республика балаларының шамамен ширек бөлігінің (22%) артық салмағы немесе семіздігі (11%) бар. Жүргізілген зерттеу нәтижелері бойынша, сауал берілген балалардың бестен бір бөлігіндейі жүйелі негізде ағзаға зиянды азық-түліктерді (тәтті газдалған сусындар - 21%, қытырлақ картоптар, фаст-фуд және т.б. - 14%) тұтынады, бұл бала ағзасының сау дамуына жоюшы әсер етіп, балалардың семіруіне, түрлі аурулардың, соның ішінде онкологияның, диабеттің, остепороздың дамуына әкеп соғады.
Балалардың жаңа пайда болған өскіндермен, туа біткен ауытқушылықтармен (дамудағы кемтарлықтармен), деформациялармен және хромосомдық бұзылулармен сырқаттануының деңгейін төмендету үшін бірден бірнеше бағыттар бойынша жұмыс істеу қажет: 1) профилактика, яғни аталған ауруларды тудыруы мүмкін себептерді жою немесе барынша төмендету бойынша (салауатты тамақтану және өмір салты, шылым шегумен күрес, нашақорлық профилактикасы, дәрілік заттарды негізсіз қолданудың жолын кесу және т.б.); 2) жүйелі медициналық тексерулер және диспансерлеу, медициналық-генетикалық кеңес беру және ауруларды ерте сатысында айқындау үшін перинатальдық диагностика. Балалардың омыртқа проблемаларының алдын алу үшін оларға дене шынықтыруды дарыту қажет, сонда-ақ сколиоз бен жалпақ табандыққа әкеп соғатын баланың омыртқасына салмақ түсіруді төмендету мәселесін шешу қажет.
Жергілікті жеріне қарамастан қосымша білім беру желісін ұлғайту. Ғылым-танымдық бағытқа көңіл бөлу, балаларды зерделеуге және ғылым мен технология саласындағы өз білімдерін дамытуға итермелеу. Бұқаралық спортты тиісті дәрежеде дамытуға арналған жағдай – қазақстандықтардың салауатты ұлтын қалыптастыруға және дамытуға арналған негіздер жасау. Барлық жерлерде қолжетімді спорттық инфрақұрылымдарды дамыту. Тәуекел топтарының балаларын спортқа, шығармашылыққа арту жұмысын жалғастыру, бұл жасөспірімдердің девиантты жүріс-тұрысын, кәсмелетке томағандар арасында оларға қатысты құқық бұзушылықты едәуір төмендетуге мүмкіндік береді.
Сауалнама нәтижелері бойынша, сауал берілген балалардың 92% үшін діннің қандай да бір маңызы бар: балалардың 51% үшін дін – бұл мәдениеттің, олар сақтайтын ұлттық салт-дәстүрдің бір бөлігі, 14% үшін – күнәдан тазару тәсілі, жоғары күштердің қорғаны, 10% үшін – діннің көмегімен әділдік пен теңдікті сақтауға болады. Сондай-ақ дін – бұл философия, өмірдің мәні, рухани жағынан жақын адамдармен қарым-қатынас жасау мүмкіндігі, ағарту, күнделікті өмірдің бір бөлігі деген пікірлер де кездеседі. Тек балалардың 8% олар үшін діннің ешқандай мағынасы жоқ деп атап өткен. 12 жастағы және одан асқан балаларды ата-аналарымен салыстырғанда олар үшін дін құндылық ретінде неғұрлым маңызды (тиісінше 8% және 5%). Радикалданумен жұмыстың негізгі нысаны профилактика, ағарту, сендіру, діни сауаттылықты арттыру болып табылады. Діни радикалданудың салдарларымен емес, оның пайда болу себептерімен күресу маңызды. Проблеманы шешу жөніндегі ұсынымдар: Зайырлы гуманизм қағидаттарын белсенді насихаттау және заңды сақтау қажет: құқықтар мен бостандықтарды сақтау, соның ішінде балалар арасында, сындарлы ойлауды қалыптастыру, балаларды адамгершілікке тәрбиелеу және білім беру, дінді балаларға таңуға жол бермеушілік, ғылым және техникалық дағдыларын дамыту, өйткені нақ солар дүниені түсіну мен танудың, ғылыми және инновациялық ойлауды қалыпрастырудың барынша сенімді тәсілдері болып табылады, олар дүниетанымды ұлғайтып, ойлау дербестілігі мен тәуелсіздігін, өзін-өзі таныту мен шығармашылыққа, белсенді азаматтық позицияға, әлеуметтенуге, демократиялық басқаруға қабілеттілікті тәрбиелейді. Халықтың дін саласы мәселелері бойынша сауаттылығын арттыру жұмысын жалғастыру, халықтың діни фанатизмнің деструктивті идеологиясын жалпы қабылдамауын қалыптастыру қажет. Балалардың ата-аналарынан олардың балалары немен айналысатынына қызығушылық танытуын өтіну. БАҚ-та, интернетте белсенді ақпараттық және түсіндіру науқанын жүргізу. Діни экстремизмның профилактикасы мен оған қарсы іс-қимылға арналған әлеуметтік бейнероликтер шығару. Азаматтық қоғамның әлеуетін халық арасындағы профилактикалық жұмысқа қосу, ол үшін қолда бар барлық ақпараттық және ұйымдастырушылық ресурстарды жұмылдыру. Қысқартулар тізімі
1 ҚР БҒМ 2016 жылғы 25 наурыздағы №216, ІІМ 2016 жылғы 28 наурыздағы №306, ИДМ 2016 жылғы 30 наурыздағы №323, КБМ 2016 жылғы 11 сәуірдегі №101, ДСӘДМ 2016 жылғы 5 мамырдағы № 359 бірлескен бұйрығымен бекітілді 2 Мухсым А.Х. Қазақстандағы балаларды әлеуметтік қолдау. http://www.enu.kz/repository/repository2014/socialnaya-podderzhka-detei.pdf 3 Қазақстан Республикасындағы балалардың әлеуметтік-демографиялық жағдайы. Талдамалық жазба. «Сандж» ЗО, Алматы, 2009 4 ҚР Статистика комитетінің деректері бойынша есептелінген. Халықтың табиғи қозғалысы көрсеткіштерінің динамикасы. http://www.stat.gov.kz/faces/wcnav_externalId/homeNumbersPopulation?_afrLoop=3627720189371206#%40%3F_afrLoop%3D3627720189371206%26_adf.ctrl-state%3D9mlbtqgv6_30 5 Қазақстандағы халықтың өмір сүру деңгейі /Статистикалық жинақ. – Астана. – 2016., 68 б. 6 Қазақстанда көпбалалы отбасылар-4 және одан көп балалы. 7 Қазақстандағы халықтың өмір сүру деңгейі /Статистикалық жинақ. – Астана. – 2016., 22 б. 8 ҚР «2015-2017 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» Заңы 9 ҚР Статистика жөніндегі комитетінің 2015 жылғы Халық табыстарының дифференциациясының негізгі көрсеткіштері деректерінің негізінде авторлармен есептелінді http://www.stat.gov.kz/faces/publicationsPage/publicationsOper/homeNumbersLivingStandart?_afrLoop=3637496565271172#%40%3F_afrLoop%3D3637496565271172%26_adf.ctrl-state%3Dy88s1d6c_4 10 ҚР Статистика жөніндегі комитетінің 2015 жылғы Халық табыстарының дифференциациясының негізгі көрсеткіштері деректерінің негізінде авторлармен есептелінді http://www.stat.gov.kz/faces/publicationsPage/publicationsOper/homeNumbersLivingStandart?_afrLoop=3637496565271172#%40%3F_afrLoop%3D3637496565271172%26_adf.ctrl-state%3Dy88s1d6c_4 11 «Сандж» Зерттеу орталығы жүргізді 12 Қазақстанда халықтың өмір сүру деңгейі /Статистикалық жинақ. – Астана. – 2016., 16-17б. 13 Өткізілген сұрауға 9-дан 17 жас аралығындағы 3601 бала қатысты. 14 Қазақстанда бала еңбегінің ең нашар нысандарына 168 бала тартылды // http://ic24.kz/news/v-kazakhstane-v-naikhudshie-formy-detskogo-truda-bylo-vovlecheno-168-detey-u16642 15 ҚР БҒМ деректері бойынша 16 ҚР БҒМ деректері бойынша 17 В Казахстане планируют охватить дошкольным образованием 82,7% детей // https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/peresmotret-sistemu-raspredeleniya-mest-detsadah-trebuyut-276705/ 18 http://edu.gov.kz/ru/page/deyatelnost/plani_i_otcheti/programmi 19 Қазіргі кезеңде тұтынушыларға мемлекеттік көрсетілетін қызметтерді ұсыну тәртібі туралы ақпарат ҚР БҒМ интернет-ресурсында (www.edu.gov.kz), «электрондық үкімет» порталында www.egov.kz, сондай-ақ «Азаматтар үшін Үкімет» Мемлекеттік корпорация АҚ ақпараттық стендтерінде, әкімдіктердің бөлімдерінде жарияланған. 20 «Сандж» ЗО жүргізді 21 Осы жауап нұсқасын белгілеген ата-аналардың үлесі 22 Сұрауды «Сандж» ЗО жүргізді 23 http://edu.gov.kz/ru/page/grazhdanam/edinoe_natsionalnoe_testirovanie 24 2015 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстан Республикасындағы білім жүйесінің жағдайы мен дамуы туралы ұлттық баяндама, Астана, 2016, б. 261 25 А. Айдарбекова. Қазақстандағы және шетелдегі психофизикалық даму ерекшеліктерімен азаматтардың кәсіптік білімі http://www.open-school.kz/glavstr/inclusiv_obraz/inclusiv_obraz_130_1.htm 26 Сол жерде 27 27Ескерту: Осы күнтізбелік жылда қайтыс болғандардың арасында алдыңғы күнтізбелік жылда туылған нәрестелердің болу ықтималдылығына орай осы және алдыңғы күнтізбелік жылдарда туылған ұрпақ үшін осы күнтізбелік жылдағы нәрестелер өлімі көрсеткіші есептелінеді. 28 28 «2015 жылдағы Қазақстан Республикасы халқының денсаулығы және денсаулық сақтау ұйымдарының қызметі», Астана 2016 29 Алғаш туылған кезінде (екінші туылған күнінде – қызылшаға қарсы) Ұлттық екпелер күнтізбесіне сәйкес барлық екпелер салынған 24-35 айлық жастағы балалардың пайыздық үлесі 30 Үй шаруашылықтарын ҚР халықтың өмір сүру деңгейі бойынша зерттеуді ҚР СК тоқсан сайын республиканың барлық облыстарында, Астана және Алматы қалаларында іріктемелі әдіспен жүргізеді. Зерттеу бірлігі болып үй шаруашылықтар және олардың жеке мүшелері табылады. Өмір сүру деңгейі бойынша зерттеуге жататын үй шаруашылықтар іріктемесі 12 000 құрайды. 31 Сол жерде 32 Child Poverty in Perspective: An overview of child well-being in rich countries, UNICEF Innocenti Research Centre, 2007. 33 Балалардың орташа санын авторлар есептеген және жобалы сан болып есептеледі.Есеп ҚР Статистика комитетінің 2015 жылғы үй шаруашылықтарындағы балалардың орташа саны туралы деректері негізінде жүргізілген. 34 Еуропадағы мектептен тыс білімге шолу. Рене Кларий редакциясымен.-Прага: EAICY, 2008 ж. 35 ҚР Спорт және дене шынықтыру істері жөніндегі комитеті, «ҚР дене тәрбиесі және спортты дамыту туралы» презентациясы, 2012 жыл 36 «ҚР Білім беру жүйесі статистикасы» жинағы 2015 жыл. 37 ҚР БҒМ-нің 2014 жылғы 15 шілдедегі № 281 бұйрығы 38 Жаңартылған мазмұндағы білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттары http://nao.kz/loader/fromorg/2/22 39 Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне баланың құқықтарын қорғау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2016 жылғы 9 сәуірдегі № 501-V Заңы. ҚР 09.04.2016 жылғы № 501-V Заңына сәйкес өзгертулер мен толықтырулар енгізілген, Қазақстан Республикасының «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» 2011 жылғы 26 желтоқсандағы № 518-IV Кодексіне сәйкес, Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің «Бала қонақтайтын отбасы туралы ережені бекіту туралы» 2016 жылғы 28 маусымдағы № 402 бұйрығы 40 Мәтінді оқуды жеңілдету үшін біз кейбір жағдайларда жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар деп атайтын боламыз. 41 01.01.2016 жылғы 0,17 жас аралығындасы балалар саны 5460449 құрады 42 Бас Ассамблея қабылдаған резолюция, 64/142. 43 ҚР "Қазақстан Республикасының Кейбір заңнамалық актілеріне тұрғын үй қатынастары мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2014 ж. 29 желтоқсандағы № 270-V ҚР Заңы 44 https://tengrinews.kz/ 45 Келесі дереккөздерді қарау: Iwaniec, D. (ed.) (2006) The Child’s Journey Through Care: Placement Stability, Care Planning and Achieving Permanency, (Chichester: John Wiley); McAuley, C. and Bunting, L. (2006) The Views, Experiences and Aspirations of Care Experienced Young People, (Belfast: VOYPIC) and NICCY (2006) A Northern Ireland Based Review of Children and Young People’s Participation in the Care Planning Process, (Belfast: NICCY). 46 ОШЕ/ТМД және Балтия елдеріндегі өтпелі кезеңдегі балалар мүгедектігінің проблемалары. «Инноченти» ЮНИСЕФ Зерттеу орталығының баяндамасы. 47 ҚР Премьер-Министрінің депутаттық сұрауға «Мүмкіндігі шектеулі балалардың есебі және түзеу-педагогикалық қолдау жөніндегі мәселелерді қарастыру туралы» 2016 жылғы 9 маусымдағы №20-11/1555 жауабы 48 ҚР БҒМ 22.04.16 ж. № 227 Бұйрығы 49 Балалардың ми шайқалу синдромы баланың қатты және кенеттен сілкінуімен туындайды. Бұл жағдайдың басқа атаулары: баланың сілкінісі синдромы, сілкінген бала синдромы. Баланың ми шайқалу синдромы – баланың бас миының ауыр зақымдалуына әкелетін балаға қатыгездікпен қараудың формасы. Синдром бес секундтық сілкіністен соң да туындауы мүмкін. 50 Бүкіләлемдік Денсаулық сақтау Ұйымы. Балаларға қатыгездікпен қарау. Ақпараттық бюллетень N°150. 2010 ж. тамыз 51 http://www.worldradioforum.org/ 52 http://www.unicef.org/polls/cee/happiness/ 53 «Балалардың Дамуының Қағидалары мен Келешектері», Дж. Л. Кук, Г. Кук, 2009 ж. басылыс, 443 б. 54 Риз, Г. и Мэйн, Г. (2015) 15 елдегі балалардың өз өміріне және амандығына көзқарастары: Балалар Әлемін Зерттеу туралы Бастапқы баяндама, 2013-14. Йорк, Ұлыбритания: Балалар Әлемі Жобасы (ISCWeB) 55 Қаржы министрлігінің мәліметтері, 2016 жылғы қыркүйектегі №9 статистикалық бюллетень 56 Қаржы министрлігінің мәліметтері, 2016 жылғы қыркүйектегі, 2015, 2014, 2013, 2012 жылдардағы желтоқсандағы 57 2015 жылғы республикалық бюджеттің орындалуы туралы үкіметтің жылдық есебі 58 Есептеулер ҚР Қаржы министрлігі мен ҚР ҰЭМ Статистика комитетінің мәліметтері бойынша жасалған 59 Есептеулер ҚР Қаржы министрлігі мен ҚР ҰЭМ Статистика комитетінің мәліметтері бойынша жасалған. Білім беру және жан басына шаққандағы ІЖӨ деңгейі бойынша оқушылар саны ҚР ҰЭМ Статистика комитетінің мәліметтері бойынша, 2015 жылғы ҚР негізгі әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштері 60 Қазақстан цифрларда статистикалық жинақтары бойынша жан басына шаққандағы ІЖӨ НКИ, 2016 және 2015. Бір оқушыға шаққандағы шығыстарды есептеу ҚР Қаржы министрлігінің мәліметтері бойынша жасалған. 61 2015 жылға арналған республикалық бюджет, ҚР Қаржы министрлігі 63 Білім беру деңгейі бойынша білім алушылар саны ҚР ҰЭМ Статистика комитетінің мәліметтері бойынша, ҚР-ның 2015 жылғы негізгі әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштеріЕсептеулер ҚР ҰЭМ Статистика комитетінің мәліметтері бойынша, Білім беру ұйымдарының қаржылық-шаруашылық қызметі туралы, Статистикалық жинақ және ҚР-ның 2015 жылғы негізгі әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштері 64 Қаржы министрлігінің мәліметтері, 2016 жылғы қыркүйектегі №9 статистикалық бюллетень 65 Қаржы министрлігінің мәліметтері, 2016 жылғы қыркүйектегі, 2015, 2014, 2013, 2012 жылдардағы желтоқсандағы статистикалық бюллетень 66 Қазақстан цифрларда статистикалық жинақтарының мәліметтері бойынша халықтың жан басына шаққандағы ІЖӨ НКИ, 2016 және 2015 жылдар. Бір оқушыға шаққандағы шығыстар бойынша есептеулер ҚР Қаржы министрлігінің мәліметтері бойынша 67 Есептеулер ҚР Қаржы министрлігінің және ҚР ҰЭМ Статистика комитетінің мәліметтері бойынша жасалған 68 Қаржы министрлігінің мәліметтері, 2016 жылғы қыркүйектегі №9 статистикалық бюллетень 69 Қаржы министрлігінің мәліметтері, 2016 жылғы қыркүйектегі, 2015, 2014, 2013, 2012 жылдардағы желтоқсандағы статистикалық бюллетень 70 Қазақстан цифрларда статистикалық жинақтарының мәліметтері бойынша халықтың жан басына шаққандағы ІЖӨ НКИ, 2016 және 2015 жылдар. Бір оқушыға шаққандағы шығыстар бойынша есептеулер ҚР Қаржы министрлігінің мәліметтері бойынша 71 Есептеулер ҚР Қаржы министрлігінің және ҚР ҰЭМ Статистика комитетінің мәліметтері бойынша жасалған жүктеу/скачать 14,66 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|