Негізгі құраладарды тиімді паудалану көрсеткіштеріне

 
113 
 
 
20 кесте  
«Айша» ЖШС өндірістік негізгі құралдарының құрамы және құрылымын 
бағалау 
 
Көрсеткіштер 
2015 ж. 
2016 ж. 
Ауытқуы (+;-) 
мың тг.  үл.сал 
% 
мың тг. 
үл-сал 
% 
мың тг. 
үл.са
л 
% 
1 
Негізгі 
құралдар 
барлығы: 
182877,0  100 
208196,0  100 
+25319,0 
- 
1.1  Ғимарат  және 
құрылыс 
жайлары 
33149,0 
18,2 
34010,0 
16,3 
+861,0 
-1,9 
1.2  Машина  және 
жабдықтар 
5943,0 
3,2 
5526,0 
2,6 
-417,0 
-0,6 
1.3  Көлік 
құралдары 
 
141243,0  77,2 
166045,0  79,7 
+24802,0 
2,5 
1.4  Өзге де негізгі 
құралдар 
2542,0 
1,39 
2615 
1,25 
+73,0 
-0,14 
 
Кестенің  келтірілген    мәліметтерінен  көретініміз,  талданып  отырған 
кезеңде  негізгі  құралдардың  артуы,  негізгінің  көлік  құралдарының  артуы 
есебінен  24802,0  мың  тг-ге,ғимараттар  есебінен  861,0  мың  теңге,  өзге  де 
негізгі  құралдардың  есебінен  73,0  мың  тг-ге  артуынан  болған.  Мұның  өзі 
өндірістің  техникалық  деңгейінің  көтерілгенін  көрсетеді.Негізгі  өндірістік 
құралдарндың  құрылымы  да  едәуір  өзгерген.  Олардың  актив  бөлігінің  үлес 
салмағы  жыл  басындағы  1,39  %-  тің  орнына  1,25%-  ке  жеткен.  Мұның  өзі 
кәсіпорынның  өндірістік  қуатының  артуын  және  оларды  пайдалануының 
тиімділігін қамтамасыз еткен. 
 
21-кесте 
«Айша» ЖШС 2016 жылға кәсіпорынның негізгі құралдарына баға беру 
 
 
Р/с 
Көрсеткіштер 
жыл  
басындағы 
қалдық 
Жыл 
 Бойына  
Түскен 
Жыл ішінде  
Есептен 
шығарылған 
жыл аяғындағы 
қалдық 

 
114 
1. 
 
1.1 
 
1.2 
Негізгі құралдар 
Барлығы 
Өндірістік негізгі  
құралдар 
Өндірістік емес 
негізгі құралдар 
 
184068,0 
182777,0 
 
1791 
 
32362,0 
32362,0 
 
- 
 
7043,0 
7043,0 
 
- 
 
209987,0 
208096,0 
 
1791 
 
Кестенің мәліметтерінен көріп отырғандай, негізгі құралдардың жаңару 
коэффиценті  15,4%  болған,  яғни  ол  (32362,0  х  100)  :  209987,0 
анықталады.Өндірістік  емес  негізгі  құралдар  бойынша  жыл  басына  және 
соңына ешқандай өзгеріс болмаған. 
Ал, өндірістік негізгі құралдар жыл басында 182777,0 мың теңге болса, 
жыл соңында 208196,0 мың теңге болып отыр. 
Кестенің  мәліметінен  көріп  отырғандай  тозу  және  жарамдылық 
коэффициенттері  жыл  басына  төмен  баға  болса,  соғұрлым  жарамдылық 
коэффициенті жоғары болады. 
Тозу  коэффициентінің  төмендігі  негізгі  құралдардың  техникалық 
жағдайының жақсы екенін көрсетеді. 
  22-кесте 
«Айша» ЖШС негізгі құралдарының техникалық жағдайына баға беру 
 
№  Көрсеткіштер 
өлшем 
бірлігі 
Іс – жүзінде 
2016 ж. 
ауытқуы 
(+;-) 
 
 
 
жыл 
басы  
жыл соңы   
1 
Негізгі 
құралдардың 
бастапқы құны 
мың тг. 
184771,9  210091,7 
+25319,1 
2 
Негізгі 
құралдардың 
тозуы  
мың тг. 
119787,1  123896,0 
+4108,9 
3 
Негізгі 
құралдардың 
тозу коэффициенті 
% 
64,8 
58,9 
-5,9 
4 
Негізгі 
құралдардың 
жарамдылық 
коэффициенті 
% 
35,2 
41,1 
+5,9 
 
Есепті кезеңде негізгі құралдар бастапқы құны + 25 319,1 мың теңгеге 
артқан  болса,  олардың  пайдалану  мерзімі  ішіндегі  тозуы  да  +4108,9  мың 
теңгеге  артқан.  Бұл  жағдай  тозу  деңгейінің  59  %  ке  төмендеуіне  әкеледі. 
Атап  айтқанда  бұл  көрініс  есепті  жылдағы  кәсіпорын  негізгі  құралдарының 
техникалық жағдайының жақсаруын көрсетеді. 
Сонымен  бірге  кәсіпорын  қорларының  техникалық  жағдайы  уақытылы 
және сапалы жүргізілген жөндеу жұмыстарына да байланысты болады. 
Жауапты  тұлға  негізгі  құралдардың  техникалық  құжаттарында  белгіленген 
тәртіпке  сәйкес  күрделі  жөндеуге  қойылып,  жөндеу  жұмыстарының  жүзеге 

 
115 
асырылғандығын  және  жұмсалған  шығындарының  негізділігіне,  олардың 
бухгалтерлік  есепте  дұрыс  көрсетіліп,  өнімнің  (жұмыс,қызмет)  өзіндік 
құнына  ендірілгендігіне  баса  назар  аударып,  анықтауға  міндетті.Негізгі 
құралдарды  тиімді  немесе  тиімсіз  пайдалануы  кәсіпорынның  қаржылық 
нәтижесіне  әсер  етеді.  Сол  себептен  негізгі  құралдың  тиімді  пайдалануына 
талдау жүргіземіз. 
 
23-кесте 
«Айша» ЖШС негізгі құралдардың тиімді пайдалануын талдау 
 
Р/
с 
Көрсеткіш 
Өлшем 
бірлігі 
Іс жүзінде 
Ауытқу 
(+,-) 
2015ж 
2016ж 
1. 
Көрсетілген қызметтің көлемі 
Мың 
тг. 
78393,5 
164022,7  85629,2 
2.  Негізгі қорлардың жылдық 
орташа құны 
Мың 
тг. 
184771,9  210091,7  25319,1 
3.  Қызметкерлердің орта тізімдік 
саны 
Адам 
11 
17 
6 
4.  Қорлардың қайтарылуы(1:2) 
Тг. 
0,42 
0,78 
0,36 
5.  Қордың сыйымдылығы(2:1) 
Тг. 
2,35 
1,28 
-1,07 
6  Қормен қарулануы (2:3) 
тг. 
16797,4 
12358,3 
-4439,1 
 
Кестедегі мәліметтер бойынша 2016 жылы көрсетілген қызметтің көлемі 
85629,2 мың теңгеге және негізгі құралдардың орташа жылдық құны 25319,1 
мың  тг.  артқан.  Қор  қайтарымы  2015  ж.  0,42  тг  құраса,  2016  жылы  0,78 
теңгені  құрап  отыр,  ал  қор  сиымдылығы  1,07  теңгеге  төмендеген.  Бұл 
көрсеткіштер  субъектінің  өзінің  қызметі  барысында  негізгі  құралдарды 
тиімді пайдаланғанын көрсетіп отыр. Кәсіпорында еңбек ақы қорының 2016 
жылы көбеюі қызметкерлер санының 6 адамға артуымен байланысты, негізгі 
құралдардың  орташа  жылдық  құнының    25319,1  мың  тг.  артуы  қосымша 
негізгі  құралдардың  сатып  алынуына  және  қайта  бағалануына  байланысты. 
Қормен  қарулануы  2015  жылы  16797,4  тг.  болса,  2016  жылы  12358,3 
тг.құраған  4439,1  тг.  төмендеген.Сонымен,  кәсіпорынның  қызметкерлердің 
жұмыс қабілеттілігін тиімсіз пайдаланғаның аңықтауға болады. 
 
 

жүктеу/скачать 1,79 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: