Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі семей қаласының ШӘКӘрім атындағы

№ 3 Практикалық жұмыс.

1. 
   тапсырма. Төмендегі сұрақтарға жауап беріңдер:
   

1. 
   Конденсация процессі дегеніміз не?
   
2. 
   Егер максимальді ылғал құрамы абсолюттік ылғалдылыққа тең болса, онда салыстырмалы ылғалдылық неге тең?
   

2. 
   тапсырма. 1 кестені талдай отырып төмендегі сұрақтарға жауап беріңдер:
   

1. 
   1,6 г/м3, 9,4 г/м3 абсолюттік ылғалдылықта ауа қандай температурада қанығады?
   
2. 
   Ауаның абсолюттік ылғалдылығы 12,8 г/м3, 30,0 г/м3. Қандай температурада оның салыстырмалы ылғалдылығы 100 процентке тең?
   

Температура 0С	-20	-15	-10	-5	0	5	10	15	20	25	30
Максимальды ылғал құрамы г/м3	1,1	1,6	2,4	3,4	4,9	6,8	9,4	12,8	17,3	23,1	30,0

3-тапсырма. Егер су буының парциалды қысымы (е) және ауаны қанықтыратын қанығу қысымы (Е) белгілі болса, ауаның салыстырмалы ылғалдылығы неге тең?

1. 
   Желдің жылдамдығы мен бағытын;
   
2. 
   румб бойынша желдің әртүрлі бағытта қайталанып отыруын;
   
3. 
   табиғи ортаның дамуында желдің маңызы мен ролін түсіндір.
   

1. 
   « Циклон», «Антициклон», « Барикалық градиент», «Жер айналымындағы ауытқу күші» терминдеріне анықтама бер.
   
2. 
   Бофорт шкаласын пайдалана отырып / №1 кесте/ желдің жылдамдығы мен күшін анықта.
   
3. 
   №1 суретті пайдалана отырып жел бағытына сипаттама бер, талдау жаса.
   
4. 
   Жергілікті / бриздер, өзендер, таулы-аңғарлы және маусымдық/муссондар/ желдерге анықтама бер.
   
5. 
   Кез-келген жердің табиғи жағдайының дамуындаағы желдің маңызын анықта.
   

1. 
   Географический энциклопедический словарь. Понятия и термины. М., 1988.
   
2. 
   №1 кесте. Желдің жылдамдығы мен күшін анықтайтын Бофорт шкаласы.
   
3. 
   №1 сурет. Жел бағыты.
   
4. 
   №2 кесте. Жел румбысы.
   

1. 
   Желдің бағыты горизонттың қай жағынан соқса сол бойынша анықталады. Мысалы, солтүстік жел- солтүстіктен оңтүстікке соғады, шығыс- шығыстан батысқа. Соғатын желдің бағытын нақтылы анықтау үшін горизонт жақтары румбқа бөлінген. Румбтар аталған горизонт жақтарының бас әрпімен белгіленеді / 2 кесте/. Желдің бағытын, күшін, жылдамдығын / жай көзбен / Бофорт шкаласымен анықтауға болады. / 1 кесте/.
   
2. 
   Кез-келген жердің жел бағытын анықтау үшін /ай, жыл мезгілдері, бүкіл жыл/ бір нүктеден сегіз түзу сызық сызады. Көршілес орналасқан түзу сызықтар арасындағы бұрыш 45° болу керек. Әрбір жекеленген түзу сызық белгілі бір румбқа сәйкес келеді – С, О, Б, Ш т.б. Әрбір түзу сызыққа / румбқа/ осы нүктеде қайталанып отыратын жел бағытын белгілі бір масштаб бойынша түсіреді. Қай румбта қайталанып отыратын жел бағыты көп болса сол жел басым.
   

3. 
   №1 суретте 25 жыл аралығында / сәуір айы/ жел бағытының қайталануы көрсетілген, оның процентпен берілген сандық шамасы төмендегідей.
   

№1 кесте
Желдің жылжамдығы мен күшін анықтайтын Бофорт шкаласы

№2 кесте

1. 
   Жер шар28ындағы географиялық белдеулер мен зоналардың пайда болу заңдылықтарын түсіндіре білу.
   
2. 
   Географиялық қабаттың құрылымы туралы ұғымды тереңдете түсу.
   

1. 
   Дүние жүзі контур картасына жер шарының географиялық белдеулері мен зоналарын түсір.
   
2. 
   Ендік бойынша географиялық белдеулер мен зоналардың шекараларының ауытқу себептерін түсіндір. Мына сұрақтарға жауап бер: а/ Географиялық белдеу, физгеографиялық белдеу, табиғи белдеу түсініктерінің арасында айырмашылық бар ма? б/ Жер шарындағы зоналдық пен азоналдықты қандай факторлар анықтайды? Құрлық бетіндегі зоналық неден байқалады? в/ Таулардағы биіктік белеулер қандай факторлардың нәтижесінде қалыптасады?
   
3. 
   №1 кестенің мәліметтерін пайдалана отырып Оңтүстік және Солтүстік жарты шардың географиялық белдеулерінің ауданының ара қатысын көрсететін щеңбер тәріздес диаграмма сызып, мына сұрақтарға жауап бер: а/ Жер шарында қандай географиялық белдеулер ең көп және ең аз ауданды алып жатыр, неге? б/ Жарты шарлар бойынша географиялық белдеулердің таралуында қандай заңдылық байқалады?
   
4. 
   Әрбір географиялық белдеуге қанша градус барын есептеп, оны циклограммаға түсір, ол үшін шеткі нүктелерді щеңбердің ортасымен қосу керек. Мысалы: Арктикалық белдеу- 3 3,6%= 10,8%
   

1. 
   Дүние жүзі атласы.
   
2. 
   Географиялық белдеулер мен зоналар картасы.
   
3. 
   Дүние жүзі контур картасы.
   
4. 
   Лабораториялық жұмыс дәптері.
   

1. 
   Солтүстік және Оңтүстік жарты шарлардағы ұқсас белдеулерді бір түспен беруге болады, бірақ шартты белгілерінде айырмашылық болсын.
   
2. 
   Диаграмманы құрарда ауданның бір проценті қанша градусқа тең екендігін есептеп алу керек: 360°=100% х =360° =3,6 %
   

5. 
   Ауаның ылғалдылық сипаттамасы. Тұман. Бұлттар. Атмосфералық жауын-шашын.
   
6. 
   Тұрақты желдер: олардың пайда болу себебі мен сипаттамасы 
   
7. 
   Циклондар мен антициклондар. Тропиктік циклонға сипаттама.
   
8. 
   Жергілікті климат және микроклимат.
   
9. 
   Ауа райы және оны болжау. Синоптикалық метеорология.
   

6. 
   Атмосферадағы оптикалық және электрлік құбылыстар
   

1. 
   Байшоланов С.С., Қожахметов Г.Н. Жалпы метеорология: Оқу құралы.-Алматы: Қазақ университеті,2005.
   
2. 
   Моргунов В.К. Основы метеорологии, климатологии. Метеорологические приборы и методы наблюдений: Учебник.-Ростов-на Дону: - Фнеикс,2005.
   
3. 
   Неклюкова Н.Л. Общее землеведение.-М.:-Просвещение,1967.
   
4. 
   Виткевич В.И. Практические занятия по метеорологии.-М.:-1957.
   
5. 
   Шубаев Л.П. . Общее землеведение.-М.:- Высшая школа,1977.
   

2. Атмосфераның ең үстіңгі қабаты

3. Қаныққан ауадағы су буының қысымын қалай атаймыз?

4. Салыстырмалы ылғалдылықтың өлшем бірлігі.

5. Конденсация процесі дегеніміз не?

6. Бұлттар халықаралық классификация бойынша морфологиялық сыртқы белгілеріне байланысты неше пішінге бөлінеді?

7. Абсолюттік ылғалдылықтың өлшем бірлігі.