Қазақстан республикасының денсаулық сақтау министрлігі қаз мма жоғары және жоо-нан кейінгі мамандықтар бойынша білім беру оқу-әдістемелік секциясы
А.Д.Сперанскийдің жүйкелі-трофикалы теориясы
жүктеу/скачать 3,37 Mb.
|
Мәдікенұлы Ө.Хирургиялық аурулар 2008
- Бұл бет үшін навигация:
- Ресслиннің жүйкелі-рефлекторлы теориясы
- К.М.Быков және И.Т.Курцин теориясы
| А.Д.Сперанскийдің жүйкелі-трофикалы теориясы- бойынша әр түрлі себептерден бұзылған орталық және шеткі жүйке жүйесі қарынның секреторлық және моторикалық қасиетін бұзып, онда ойық жараның пайда болуына әкеледі. Бұл теорияны Н.Н.Бурденко, И.В.Давыдовский т.б. белгілі мамандар қолдаған.
Ресслиннің жүйкелі-рефлекторлы теориясы - бойынша - қарынның ойық жаралы ауруына шалдыққан басқа іш мүшелерінен шығатын висцеро-висцеральды рефлекс себеп болады. К.М.Быков және И.Т.Курцин теориясы - мида барлық ағзадағы қоздырғыштар анализден және синтезден өтеді. Сау, қалыпты жағдайда мидың қыртысы пайда болған сыртқы немесе ішкі қоздырғышқа берілетін қыртыс астының жауабын бәсеңдетіп, басып отырады. Үздіксіз күшті қоздырғыштар қыртыс торшаларын қалжыратады. Бұның әсерінен қыртыс асты қыртыс бақылауынан босанып, онда бақылаусыз, жарамсыз жұмыстар басталады. Ми орталықтарында, таламо-гипоталамус аймақтарында тоқыраулы қозу ошақтары (жүйке торшалары ұзақ уақыт қозу) байқалады. Мидың қыртыс астының ұзақ уақыт қозуы көптеген әр түрлі патологиялық өзгерістерге әкеледі - ішкі мүшелердің қан тамырлары, ішек-қарынның секреторлы және моторикалы жағдайы бүзылады, безді мүшелердің секрециясы өзгереді, ішкі мүшелердің аурулары басталады. Бұндай өзгерістерге қатты қайғы-қасірет, қорқыныш, сескену, ашулану сияқты мидағы қозу және тежелу үрдістерін бұзатын көптеген жағдайлар алдымен қарын қабырғасының эрозиясына соғады. Бұл эрозиядан шығатын ауырсыну импульсы миға жетіп оның қозуын одан әрі күшейтеді. Ми қыртысынан қозу қыртыс астына, вегетативті орталықтармен, жүйкелерге, ал олар арқылы қарынға әсер етеді де "қатерлі шеңбер" дамиды. Курцин мен Быковтың кортиковисцеральды теориясы ойық жараның пайда болуын осылайша түсіндіреді. Асқазанның ойық жаралы ауруымен ваготоникті адамдар жиі ауырады. Бұндай адамдарға әр түрлі эмоциялар (қорқу, жауапкершілік, ауыр ой т.б.), шылым шегу, күшті алкоголь ішу, тағам қабылдау ретін бұзу ауру пайда болуына қажетті жағдай түғызады. Аталған себептерге қоса ойық жара пайда болуында эндокринді жүйенің әсері бар. Бұған дәлел әйелдердің асқазан ойық жарасы көбінесе менопауза кезеңінде басталатындығы және екі қабат кезеңде науқастың жазылып кетуі. Экспериментте АКТГ, қортизон қарын секрециясын және ондағы қышқылды, пепсинді көбейтеді. Сондықтан аурудың басталуында гормонольды фактордың әсері бар деп саналады. Гормональды препараттарды көп пайдаланған ауруларда ішек-қарын ойық жарасы пайда болатыны және олардан қан ағуының кездесуі де гормондардың әсерін дәлелдейді. Кейбір дәрілерді (бутадион, аспирин, резерпин) қабылдау асқазан ойық жарасына ұшыратуы мүмкін. Жалпы улану (сепсисті шок, күйік шогі) ауыр операциялар, жарақаттар, стресс ойық жаралы ауруға әкелуі мүмкін. Кейінгі уақытта асқазан мен ұлтабар ішегінің ойық жаралы ауруы басталуына оларға Helicobacter pylori бактериясының енуіне зор маңыз беріледі. Бұл бактериялар және олардың токсиндері асқазан мен ұлтабардың кілегейлі қабатының қорғанысты қасиетін жойып, соның салдарынан жара пайда болуына қолайлы жағдай туғызады деп саналады. Бактериялар асқазанның немесе ұлтабар ішегінің кілегейлі қабатынан өтіп ол мүшелердің қабырғаларын қабындырып ісіндіреді, асқазанның, ұлтабардың қан тамырларын тарылтып, олардың от тегіне кемістігіне, және трофикалы бұзылыстарға ушыратады. Асқазан мен ұлтабардың ойық жаралы аурумен науқастардың 29-100%-да Helicobacter табылады. Кейде ағзада бұл бактерия табылмаған аурулардың өздерінде осы бактерияларға қарсы антидене анықталады. Сонымен, қазіргі уақытта ойық жара ауруы көп себепті, жеке патогенезді - себебі көп бірақта пайда болу механизмі бір ауру болып саналады. Асқазанның ойық жаралы ауруларының жіктелуінің көптеген түрлері белгілі. Олардың арасында хирургтер үшін ең маңыздысы жараның орналасқан орнына және аурудың клиникалық ағымына негізделген жіктелу. Бұл принциппен кіші иіннің, кардиальды бөлімнің, ұлтабар ішегінің, қарын мен ішек анастомозының және ащы ішектің ойық жараларын бөлеміз. Ауру ағымына сәйкес - жедел және ұзаққа созылған, белгісіз және асқынған. Асқазан мен ұлтабардың ойық жаралы ауруларының диагнозын анықтау оңай емес. Көбінесе диагноз кешігіп (45%) анықталады. Егер аурудың анамнезі және рентгенмен тексергенде "ниша" анықталса диагноз оңай. Аурудың асқынған түрлеріде оңай анықталады. Бірақ көптеген адамдардың аурулары анық симптомдар бермей жүріп, күтпеген жерде перфорацияға ұшырауы мүмкін. Бұнымен қатар көптеген аурулардың ойық жаралы ауруғаа ұқсас көріністер беретіндігі (гастрит, невроз, гастроптоз, асқазан ісігі, табеттік криз, холецистит, аппендицит) диагнозды қиындатады. Бұл жағдайларда асқазанның ойық жаралы ауруын айыруға наукастың сезондық қасиеті, "жарық кезең", тағамның түрі мен мөлшерінің әсері, әр қашан іштің белгілі бір тұсының ауыруы, қарын сөлі және рентгендік көріністері көмектеседі. жүктеу/скачать 3,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|