Аталуы Сипаттамасы

Кез-келген кәсіпорын мөлшерлеріне, қызмет аяларына, пайдалылығы мен зияндылығына байланысты тәуелсіз күрделі жүйе болып табылады. Ол нарықтық ортамен өзара қарым-қатынаста болады. Соның салдарынан кәсіпорын қызметінің барлық аспектілерін көрсете алатын жалғыз көрсеткішпен сипаттауға болмайды, яғни көрсеткіштер жүйесі қажет.

Ұтымды кәсіпкерлік шешімдерді іздеу үшін кәсіпкерлік жүйеде имитациялық(ұқсастыру) және сараптамалық модельдермен қатар оптиизациялық(оңтайландыру) модельдер де қолданылады.

Шешім қабылдаудың оңтайландыру қағидасы басқару, жоспарлау, болжау теориясында, жоспарлы – жобалық, өндірістік, коммерциялық қызметте кеңінен таралған. Бірақ, оны пайдалану әдетте қарапайым жеңілдетілген нысанды пайдалану арқылы немесе қолда бар нұсқаны таңдаумен байланысты.

Мұндай сипаттағы таңдау оңтайландыру шартына толық сәйкес емес. Ол оңтайландыру әдісінің шартына жауап береді, онда қарастырылатын нұсқаулардың аясы шектеулі болады және ең жақсы нұсқа оның шегінен тыс болуы мүмкін.

Имитациялық және оптимизациялық модельдер арасында нақты айырмашылықтар бар: олардың барлығының мақсаты мүмкін болатын нүсқалардан ең ұтымдысын (оптималдысын) таңдау болып табылады. Айырмашылық тек модельдері құрастыру негізіне байланысты (имитациялық модельдер үрдістің ағымы бойынша, ал оңтайландыру – талдау әдістерін пайдалануды қарастырады).

Оңтайландыру үрдісінің өзі барлық проблемалық – бағыттаушы модельдерге тән қасиетті жүзеге асыру кепілі екені белгілі. Оңтайландыру, бұл жағдайда, жүзеге асырылатын проблемалық – бағыттаушы модельдеудің мазмұны ретінде көрініс табады. Оның негізгі міндетті – жүйелік білім беру алдындағы мақсаттарға қол жеткізудің нақты жолдарын анықтаудың шешуші механизмі болып табылады.

Кәсіпкерлік қызметті модельдеу кезінде оңтайландырудың маңызы зор. Кәсіпкерліктің оңтайлы моделін таңдау –алуан түрлі болатын факторлар мен оңтайландыру шартына байланысты үрдістер мен көріністерді зерттеуге, олардың үйлесімділігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Оңтайландырудың ерекшелігі модельдеудің варианттық нүсқауларын анықтау үрдісінде танылады. Варианттылық (вариантты әдіс, вариантты тәсіл) ұтымды шешімдер қабылдау үшін модельдің алдын-ала жобаларын жасап шығару үрдісі болып табылады. Басқаша сөзбен айтқанда, вариантты әдіс – бұл шешімдердің көптігіне байланысты ,нұсқаулардың ұтымды бірін таңдау мүмкіндігін қамтамасыз ететін тәсіл.

Таңдау мүмкіндігі түбегейлі шешімдерді бағалау үшін, түпкілікті түрде қажет. Мысалы, басқарушылық шешімді қабылдауда олардың бірнеше нұсқалары жасалынады, ал олардың ішінен шешім қабылдаушы өз нұсқасын таңдай алады.

Вариант түсінігі «varians» деген латын сөзінен таралған, ол өзгермелі дегенді білдіреді. Орыс тілінде вариант деп өзгеруді, бір нәрсенің түрін, сонымен қатар қандай да бір туындының, ресми құжаттың немесе оның бөлігінің бірнеше редакцияларын айтады.

Талдауды өткізу тізбектілігі мен тәртібі кәсіпкерлік қызметтің ерекшеліктеріне, қойылған мақсат пен талданатын нақты материалға байланысты болады. Талдауды өткізудің белгілі бір тәртібі келесідей сипатта болады:

• 
  талдауды өткізу жоспарын құрастыру;
  
• 
  нақты материалды таңдауды, тексеруді және зерттеуді өткізу;
  
• 
  нақты мәліметтерді талдауды жүзеге асыру;
  
• 
  алынған нәтижелерді жинақтау;
  
• 
  ұсыныстарды, тұжырымдарды жасап шығару;
  
• 
  шешімдерді қабылдау.
  

Бұл шаруашылық жүргізудің нарықтық нысандарына негізделген, Қазақстан экономикасының дамуындағы потенциалды және нақты табыстар, көбінесе өндірісті басқару мен жоспарлаудағы әдістер мен жүйелерді, ұтымды пайдалану масштабтарына байланысты екенін көрсетеді. Сондықтан, кәсіпкерлік қызметті жоспарлау тек көрсеткіштер жүйесінің көмегімен ғана жүзеге асыруға болады.

Нәтижесінде, кәсіпорынның экономикалық әлеуетін пайдалану тиімділігін талдау, оның өнімінің бәсекеқабілеттілігін арттыру мүмкіндерін анықтауға мүмкіндік береді. Өз кезегінде, көрсетілетін қызмет пен шығарылатын тауарлардың сапасын арттыру, сонымен қатар ресурсты үнемдеу, сату көлеміне және табыс (пайда) алуға әсер ететін тауардың бәсекеқабілеттілігін тікелей анықтайды.