Қазақстан тарихы жол карта
жүктеу/скачать 9,16 Mb. Pdf көрінісі
|
Қн тарихы daryn.online 2022 үзіндісі
- Бұл бет үшін навигация:
- 3-ТАРАУ 4-ТАРАУ ҚАЗІРГІ ЗАМАНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ
|
Спандияр Көбеев (1878-1956 жылдары) - Алғашқы еңбекжолын орыс шығармаларын қазақ тіліне аударудан бастады. - И.Крыловтан мысалдар жинағын қазақ тіліне аударды. - 1913 жылы «Қалың мал» романын жазып шығарды. Мұхамеджан Сералин (1872-1929 жылдары) - «Айқап» журналының редакторы, аудармашы. - Шахнаманың «Рүстем-Зораб» бөлімін қазақшаға аударды. - 1900 жылғы «Топжарған» шығармасында Кенесары көтерілісін сипаттады. - 1919 жылы әйел теңсіздігі көтерілген «Гүлқашима» шығармасы жарық көрді. 3-ТАРАУ 4-ТАРАУ ҚАЗІРГІ ЗАМАНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ 253 ҚАЗІРГІ ЗАМАНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ - Патша үкіметіне тыл жұмыстарына адамдар алуға көмектескені үшін жергілікті әкімшілік, байлар мен мұсылман дінбасыларының балалары босатылды. 1916 жылдың маусымында Екібастұз көмір кені, Спасск мыс кені Орынбор-Ташкент теміржолдарының жұмысшылары ереуілге шықты 1916 жылдың жазында жұмысшылар наразылығы Риддер, Ембі, Жезқазған, Успен, Қоңырат т.б кәсіпорындарда өтті 1916 жылы Верный Ақмола Семей облыстарын да солдаттар наразылық шеруін ұйымдастырды Жарлыққа қарсы шығып, халықты қарулы көтеріліске шақырған (Т.Бокин, Ж.Ниязбеков, А.Жүнісов) 1916 жылғы ұлт- азаттық көтерілістің себептері Қазақстан аумағына шаруалар жаппай қоныс аудартылды Қазақ халқының құнарлы жерлері озбырлықпен тартып алынды Билер сотының дәрежесі төмендетілді Жергілікті халықтың әдет-ғұрпы мен салт-дәстүрлері, тілі, мәдениетіне қысым көрсетілді Өлкеде православие діні кеңінен уағыздалды Мұсылмандар құқығына шектеу қойылды Түтін салығы және басқа да салық түрлері енгізілді Қазақтардан майданға қажетті ірі көлемде мал мен киіз үйлер алынды - Ымырашылдық ұстанымда болды. - Ә.Бөкейханов, А.Байтұрсынов, М.Дулатовтар 1916 жылы 11 тамызда үндеу хатында «Барса, алынған жігіттер қазаға, бейнетке аз ұшырайды. Бармаса, елге зор бүліншілік келеді .Тыңдаңыздар, қан төкпеңіздер, қарсыласпаңыздар»- деп жазған. - «Қазақ» газетінде М.Дулатов патша жарлығын «қанқұйлы» деп жариялады. - «Қазақ» газеті арқылы жастарды соғыста атты әскер бөлімдерінің жауынгерлік күші ретінде пайдалануды ұсынды. - Зиялылар бірінші орында халықтың амандығын және оның этностық тұтастығын сақтау идеясын ұстанды. Олар: «қарусыз халық үкіметтің жазалау шараларының құрбаны болады» деп қауіптенді. - Ә.Бөкейханов, А.Байтұрсынов, М.Дулатов, С.Қадырбаев, М.Тұнғаншин т.б. Торғай және Ырғыз уездерінің халқын қарулы көтеріліске қатысудан бас тартуға шақырды. - Б.Қаратаев патша үкіметіне қара жұмысқа адам алуды тоқтату мен Қазақстаннан жазалаушы әскерлерді қайтару жөнінде тілек білдірді. Қазақ зиялыларының 1916 жылғы көтеріліске көзқарасы Бірінші ағым Либералдық- демократиялық 257 |