Қазіргі заманғы Қазақстан тарихы және дүниетанымдық пәндер кафедрасы
Мәдениет бір халықтың қолы жеткен шығармашылық жетістіктері
жүктеу/скачать 3,39 Mb.
|
1 дәріс. Мәдениеттану
| 1. Мәдениет бір халықтың қолы жеткен шығармашылық жетістіктері.
2. Мәдениет адамның іс әрекетінің белгілі бір саласының жетілу денгейі.(сөйлесу, еңбек құқық мәдениеттері) Сонымен бірге үйреншікті болып кеткен «мәдениет» ұғымының тәрбие мен біліммен байланыстырғанның тамыры көне заманда жатыр. Мәдениет ұғымы - құрмет тұту, сыйлау, құрметтеу, табынушылдық деген мағыналарға да ие. Осылардың ішіндегі ең негізгі орын алған дінге табынушылық. Көне замандағы адамдар әр уақытта да құдайлар қоршауында болды, олардың санасынан тәңірі берік орын алды. Гректер бұл үдірісті «пайдея», яғни баланы тәрбиелеу оқыту, білім беру өмірге лайықтау,- деп ұғындырады. Оқуды, граматиканы, музыканы, эстетиканы, 12 жастан мемлекет көреміндегі істерге қатыстыруды реттей білді Ұлы неміс философы Кант (1724-1804) ақыл-ойға табынған. Ол мен үшін екі құпия нәрсе бар, олар жулдызды аспан мен адамның ішкі рухани дүниесі, деген. Болмыстың адамгершілік жағына ерекше мән бере отырып ол мәдениетті адамдіы айуандардан айруға мүмкіндік беретін құдайдың адамға берген ерекше қабілеті деп қарастырды да адам бойындағы қайрымдылық пен ізгілік қажеттерді басты орынға қойды. Ал ағылшын оқымыстысы Тайлор мәдениетке адамның ақыл-ойы мен еңбегінің жемісі ретінде – материалдық және рухани құндылықтар ретінде түсіндіре білді. Ол дін арқылы анимистик теорияны өмірге әкелді, яғни жан адам денесінен бөлініп шығады деген ұғымға сенген. Мысалы түс көру, өліп тірілу өзіндік алғашқы сатыларын әкелді деп тұжырымдайды. Иммануи́л Кант Мәдениетті – ақыл ойдың не табиғи сезімнің көмегі арқылы түсіну. Мәдениеттің адамгершілік заңдармен қалыптасуын - Кант. Эстетикалық жолмен - Шеллинг қарастырған Дүниежүзілік рухты жүзеге асыруды – Гегель зерттеген. 20 ғасырда мәдениет жеке ғылым саласы ретінде қалыптаса бастады. Жаңа көзқарас, зерттеу жұмыстары, философиялық ойлар бірнеше мәдениетану мектептерін қалыптастырды. а) Қоғамдық-тарихи мектеп б) Натуралистік мектеп в) Социологиялық мектеп г) Рәміздік мектеп Қоғамдық – тарихи мектепке тарихшылар, философтар көптеген жұмыстар жүргізді, діни адамдар қатысты. Бұл ағымның негізгі қайраткерлері Батыс Европада Шпенглер мен Тойнби, Ресейде Данилевский. Фри́дрих Ше́ллинг Гегель жүктеу/скачать 3,39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|