57
Бұлардың
изотоникалық деп аталу себебі, жасуша цитоплазмасы
сұйықтығының осмостық қысымы қандай болса, сыртқы ерітіндісінің де
осмостық қысымы сондай. Мұндай жағдайда сыртқы қабығынан ажыраған
жасушалар шар тәрізді пішінге ие болады
және осмостық қысымның
әсерінен жарылып кетпейді (гипотоникалық ерітіндіде жарылады).
Егер ферменттік гидролизден кейін плазмалық мембрана жасуша
қабықшасының қалдықтары қалып қалса немесе Грамм теріс
бактерияларға тән сыртқы мембранасы сақталса,
мұндай жасушаларды
сферопласт деп атайды.
Протопласттар сияқты олар да осмостық қысымға сезімтал және
изотоникалық ерітіндіде шар тәрізді пішінге ие болады.
1982 жылы Т.Вонг және Е.Нейман ӛсірілетін жасушаларға ДНҚ- ны
енгізу үшін электропорация әдісін қолданған. Кейінгі жылдары бұл әдіс
одан да жақсы жетілдірілді. Нәтижесінде бұл әдісті эукариотты да,
прокариотты да жасушаларға қолдану мүмкін болды.
Бұл әдістің мәнісі жоғарғы кернеуліктегі 1-15 кВ/ см электр ӛрісін 5-20
мс қысқа мерзімде жасуша мембранасынан ӛткізеді, яғни поралар пайда
болады және бұл поралардың мӛлшері мен ӛмір сүру уақыты ДНҚ
молекуласының осмостық күштер әсері нәтижесінде сыртқы ортадан
жасушаға еніп үлгеруіне мүмкіндік береді
және бұл кезде жасушаның
кӛлемі ұлғаяды.
Электр ӛрісінің кернеуін және оның әсер ету ұзақтығын,
трансформацияланатын ДНҚ концентрациясын, реципиент жасушалар
мӛлшерін әр жүйе үшін тәжірибе жүзінде таңдап алады. Яғни, тірі қалған
жасушалардың ДНҚ-ны сіңіру жиілігі жоғары болуы керек.
Электропорация - ДНҚ молекуласын жасушаға
енгізудің қарапайым
тиімді әдісі. Оптималды жағдайда электропорация арқылы алынған
трансформанттар саны тірі қалған жасушалардың 80% - ын құрауы керек.
Сол жағдайда ең тиімді болып саналады.
Электропорациялау эффектісі қос липидтік мембрананың радиусының
қисықтығына тәуелді. Сондықтан неғұрлым тиімді жүргізу үшін ұсақ
бактериялар жасушаларына электр ӛрісінің жоғарғы кернеулігі қажет
болады (10 кВ/см және одан да кӛп). Ал ірі жануар, ӛсімдік жасушаларына
1-2 кВ/см ғана керек.
Достарыңызбен бөлісу: 
