Америкалық ғалым Э.У. Майр (1904-2000) түр түзілудің негізгі 3 қағидасын атайды: - 1) филетикалық түр түзілу – бастапқы ескі түрдің өзінен бірте-бірте жаңа түр түзіліп, түр санының өзгермеуі. Мысалы, бастапқы А түрден жаңа В түр пайда болады (АВ);
- 2) буданды түр түзілу – бастапқы екі түрдің қосылуынан жаңа бір түрдің пайда болып (АБВ), табиғатта түр санының азаюы;
- 3) дивергентті түр түзілу – бастапқы бір түрден жеке топтардың бөлінуі арқылы екі не одан да көп түрдің пайда болуы (ААБ).
Жаңа түрдің түзілу жолдары (Э.В. Майр)
А
А
А
В
В
В
С
С
А
А
В
Филетикалық
Бастапқы түрдің
түрленуі
Гибридогенді
А және В бастапқы
түрлерінің
қосылуымен байланысты,
С жаңа түрінің түзілуі.
Дивергентті
Бір бастапқы түрдің
бірнеше тәуелсіз түрге бөлінуіне
негізделген.
Түр түзілу жолдары - Филетикалық түр түзілу ( бар түрдің түрленіп басқадай түрдің жасалуы )
- Гибридогендік (екі түр қосылып жаңа түрдің пайда болуы)
- Дивергенттік (бөліну) ата тектері бір бірнеше түрдің түзілуі- эволюциялық жол
Филетикалық түр түзілу– бұл бір түрдің екінші бір түрге айналу үрдісі, ұзақ уақыт бойы ертеден келе жатқан түрдің еншілес түр түзбей, ұрпақ түріне ауысуы.
Дивергентті түр түзілу
Географиялық
(аллопатриялық)
Экологиялық
(симпатриялық)
Географиялық оқшаулану
Бастапқы популяция
Түр түзілудің басталуы:
Бөгеттің қалыптасуы
Репродуктивті (биологялық)
оқшауланудың пайда болуы
Түр түзілудің аяқталуы
Географиялық(аллопатриялық) түр түзілу- бұл географиялық оқшаулану нәтижесінде жаңа түрлердің пайда болу механизмі. Түрдің таралу аймағы ареалы тармақталады. Мысалы: өзен арнасынан тасиды немесе таяз жерлердің пайда болуы. Тау жотасының немесе шөлдің қалыптасуының нәтижесінде бір түрден жаңа түр түзіледі. Латын тілінен аударғанда «аллотропия» сөзі «басқа отан» дегенді білдіреді.
Достарыңызбен бөлісу: |