БАҒдарламасы алматы жалпы ереже

Қырлы қайықты пайдалану кезіндегі қауіпсіз шаралар. Біздің жердегі суқоймалар, оларда суға шомылу ережелері және қауіпсіз шаралар. Суда құтқарудың негізгі және қолдағы құралдар.

Көлік құралдарының түрлері. Қозғалатын әр бір көлік адамның өмірінің қауіпсіздігіне қауіп төнеді. Қала көлігі қозғалысының белсенділігі және жылдамдылығы. Көлік (автобус, трамвай және т.б.) дереу тоқтай ала ма? Тежегіш жолы. Тежегіш қашықтығы. Тұрған (тоқтаған) көлік – оны қалай айналып өту керек.

Оқушылардың темір жол бойындағы қылықтары. Олардан өту және жүру ережелері. Күзетілетін және күзетілмейтін теміржол жолы. Электр поездыны пайдалану кезіндегі қауіпсіздік ережелері.

Жол қозғалысының ережелерін білеміз бе (ЖҚЕ)

Жаяу жүрушілер мен жолаушылардың жол-көлік жарақатының себептері: жаяу жүрушілердің қозғалыс ережесін орындамау, жолаушылардың көлікте болу ережесін орындамау, көшедегі және көліктегі тәрнтіпсіздік және басқалар.

Табиғатқа шығу: алаңда немесе орманда оқушылар едік және қауіпті өсімдіктерді, жидектерді және жемістерді табады. Оларды жинау және қолдану тәртібі туралы айтады.

Мекенде бағдарлау: қалай қашықтықты анықтау; жергілікті бағыт бойынша, күн және аспаптар бойынша горизонтальды қалай анықтауға болады.

Біз жол қозғалысының ережелерін білеміз бе (ЖҚЕ)- Макеттегі ойындар.

Өрт сөндірушіні қалай дұрыс пайдалану керек.

«Барлығына назар аударыңыздар!» ескерту сигналы бойынша оқушылардың әрекетін өндеу.

Кіші мектеп жасындағы оқушылар жарақаты себептерінің негізгі түрлері. Жарақат кезіндегі бірінші дәрігерлік көмек. Жарақат, кесу, күйік, жәндіктердің тістеуі, мұрын қанау, көзге бөтен нәрсенің түсуі кезінде бірінші дәрігерлік көмек көрсету бойынша білікті жаттығу. Өзіндік және өзара көмек туралы түсінік.

Қоршаған ортаның адам денсаулығына әсері. Денсаулық пен өмір салтының өзара байланысы. Оқу мен демалыс тәртібі. Сапалы тамақтану, дене шынықтыру, шынығуЖеке және қоғамдық гигиена. Инфекциялық аурулар және оларды алдын алу.

Зиянды дағдылар туралы алғашқы мәліметтер (шылым шегу" алкоголді, есірткіні қолдану) және олардың адам денсаулығына әсері. Енжарлық шылым шегудің зияндығы.

V СЫНЫП

ТАҚЫРЫПТАР БОЙЫНША ОҚУ УАҚЫТЫН ҮЛГІ ТАРАТУ

№№	Сабақтар бөлімдері мен тақырыптар атаулары	Сағаттар саны	Пәндегі ықпалдастық	Сабақты өткізуге жауапты
1 БӨЛІМ "ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙЛАРДА АДАМ ӨМІРІНІҢ ҚАУІПСІЗДІГІ ЖӘНЕ ҚОРҒАУ
1.2. Локальды мінезді төтенше жағдайлар
1. 2. 3. 4. 5. 6.	Қала (кент) қауіп көзі ретінде Тұрғын үйдегі апат мінезді төтенше жағдайлар Көліктегі төтенше жағдайлар Криминогендік мінезді төтенше жағдайлар Табиғаттағы төтенше жағдайлар Климатогеогрфиялық жағдайды ауыстыру	1 1 1 1 1 1	Жаратылыстану Жаратылыстану Сынып сағат Сынып сағат Жаратылыстану Жаратылыстану	Сын.жет., жаратыл.мұғ. Сын.жет., жаратыл.мұғ. Сынып жетекші Психолог Жаратылыстану мұғ. Жаратылыстану мұғ.
2 БӨЛІМ «ДӘРІГЕРЛІК БІЛІМНІҢ НЕГІЗДЕРІ ЖӘНЕ БАЛАЛАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҒЫН САҚТАУ"
	2.1. Дәрігерлік білімнің негіздері және Бірінші дәрігерлік көмек көрсету ережелері
7. 8. 9. 10.	Қан аққан және күю кезінде бірінші дәрігерлік көмек көрсету ережесі Табиғат жағдайында бірінші дәрігерлік көмек көрсету ережесі Жарақат кезінде бірінші дәрігерлік көмек көрсету ережесі Қатты әсер ететін улы заттармен улану кезінде бірінші дәрігерлік көмек көрсету ережесі	2 2 2 1	Сынып сағаты, Денсаулық сабағы Сынып сағаты, Денсаулық сабағы Сынып сағаты, Денсаулық сабағы Сынып сағаты	Сынып жетекші және медқызметкер
	2.2. Салауатты өмір салтының негіздері
11.	Денсаулық және саулауатты өмір салты туралы негізгі түсінік	2	Дене шынықтыру	Дене шынықтыру мұғалімі

Қала (кент) қауіп көзі ретінде

Адам тіршілік ететін орта ретінде қала (кент) ерекшеліктері (тұлғаралық байланыстың бұзылуы, адамдардың жиналуы, адамдарды кәсіби бөлу). Аса қауіпті аймақтардың болуы (көлік, адамдардың жаппай жиылу орындары). Адамның әрекетіне байланысты, экологиялық теңдіктің бұзылуы. Тұратын орындарда ауаны, суды және топырақтың ластануы.

Тұратын орындарда экологиялық теңдік бұзылған кезде адам өмірінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша негізгі іс-шаралар (тұрғын үйді герметизациялау, пәтерде ауаны тазалау, суды тазарту, азық-түлік сапасын бақылау және оларды сақтау мерзімін ұстау) және оларды орындау тәртібі.

Қауіпсіздікті қамтамасыз етудің мелекеттік және муниципальдық жүйелері (милиция, өрт күзету, жедел жәрдем және т.б.), олардың міндеттері және мүмкіндіктері.

Заманауи тұрғын үй, оның конструкциясы және оның тіршілікті қамтамасыз ету ерекшеліктері (сумен қамту, жылыту, канализация, жарық және т.б.). Тұрғын үйдегі апат мінезді мүмкін жағдайлар (өрт, суға кету, конструкцияға зақым келу. бұзылу).

Тұрғын үйде өрт. Өрттің пайда болудың мүмкін себептері (электр жүйенің ақаулығы немесе пайдалану ережесін бұзу, теледидардың жаңуы, газдың ағуы, пешті жағу ережесін бұзу, қыздыруға болмайтын аспаптарды пайдалану ережесін бұзу, отпен қатынас және т.б.). Синтетикалық материалдың жаңу ерекшелігі. Құрылыстың өртке төзімділігі. Өрт кезіндегі әрекет ету ережелері бойынша нұсқаулық. Өрт сөндіру құралдары және оларды қолдану ережелері. Өрт сөндірудің қол бар құралдар (су, құм және т.б.). Өрт сөндірушілер, және оларды пайдалану ерекшеліктері.

Тұрғын үйдің суға кетуі. Мүмкін себептер (орталық жылудың реясы жарылды, су келуде, кранды жабуды ұмытып кету және т.б.). Су кету кезіндегі әрекет ережесі және суға кету себебін жою үшін қабылдау қажет шаралар.

Тұрмыстық химия құралдары. Оларды қолдану ережесін бұзу кезіндегі мүмкін болатын қауіп (улану, күйік), улану және күю кезінде бірінші дәрігерлік көмек көрсету.

Көліктегі төтенше жағдайлар

Заманауи көлік – аса қауіпті аймақ. Заманауи көліктің-қоғамдық (автобус, трамвай, троллейбус, метро), темір жол, су және авиация көлік түрлерінің қысқаша мінездемесі. Заманауи көліктің энергетикасы және қауіпсіздік ережесі.

Апат жағдайда қозғалу үрдісінде көлікке отырғызу және түсіру кезінде жолаушыларды күтетін қауіптер. Көлік құралдарын қолдану кезіндегі әрекет қауіпсіздігінің негізгі ережелері.

Қоғамдық көлік. Жол қозғалысына қатысушылардың әрекет ету ережесі. Жол-көлік оқиғасы, олардың пайда болу себебі және мүмкін болатын зардабы. Апат жағдайда әрекет ету ережесі, зардап шегушіге бірінші көмек көрсету.

Темір жол көлігі. Жолаушылардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Мүмкін болатын төтенше жағдайлар (апат, вагонда өрт, тоқпен қамтуда апат, экстрендік тоқтау, поездан қалып қалу және т.б.). Олар пайда болған жағдайдағы әрекет ету ережесі.

Су көлігі. Жолаушылардың қауіпсіздік шаралары. Ұжымдық және жеке құтқаратын құралдар. Үмкін болатын төтенше жағдайлар, суднаны тастау амалдары, төтенше жағдайда әрекет ету ережесі.

Авиациялық көлік. Ұшақта ұшу кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету. Әр түрлі қауіпті жағдайда жолаушылардың қауіпсіз әрекет ету ережесі (ұшқан, түскен, өрт пайда болған, түсу керек жағдайда ұшақты авариялы тастап кету, ұшақты террористер алған жағдайда). Салонда қауіпсіз орналасу.

Криминогендік мінезді төтенше жағдайлар

Қалада (кентте), тұратын аудандағы жалпы криминогендік жағдай, оның айқындалуының аса мінезді жағдайлары. Мүлікке және тұрғын үйге қастандық болуы мүмкін жағдайлар, бөгде адамдардың күруінен тұрғын үйді қорғаудың негізгі амалдары. Үйде және әр түрлі кримогендік жағдайда балалардың әрекет ету ережесі. Жоғары криминогендік қауіп аймақтары (вокзалдар, стадиондар, базарлар, кино- концерт залы, адамдар жаппай жиылатын басқа да орындар), криминогендік жағдайда әрекет ету ережесі. Эвакуация (өрт және паника кезінде).Жағдайды бағалау кезіндегі ақпараттық фактордың және қауіпсіздік қамтамасыз етудің, дер кезінде уақытылы әрекет етудің, оның ішінде өзін қорғаудың рөлі. Өзін қорғау және тұлғаны заңды қорғау құқықтарының шегі.

Табиғаттағы төтенше жағдайлар, олардың әр түрлілігі және пайда болудың мүмкін себептер (климатогеографиялық жағдайды ауыстыру, табиғат жағдайында автономдық тіршілік ету, саяхатта ауру (зақымдану), улану, тістеу және т.б.). Адамнның табиғатта қауіпсіз әрекет ету ережесі.

Климатогеогрфиялық жағдайды амалсыз ауыстыру (ата-аналардың жаңа мекенжайға көшуі, демалуға бару, әскердегі қызмет және т.б.) адамның жағдайына әсер ететін факторлар (температуралық режим, күн сәулесі әсерінің режимі, уақыт режимі/тамақтан режимі, су ішу режимі және т.б.).

Акклиматизация кезінде қауіпсіз әрекет ету ережесі.

Қан аққан және күю кезінде бірінші дәрігерлік көмек көрсету ережесі

Қан аққан кезінде бірінші дәрігерлік көмек көрсету ережесі. Қанды ағуды уақытша тоқтату тәсілдері. Күре тамырды саусақпен басу нүктесі. Қанды тоқтататын буманы салу және қолдағы құралдармен байқау ережесі. Күю кезінде бірінші дәрігерлік көмек көрсету ережесі. Таңу пакетін қалай дұрыс пайдалану керек.

Жарақат, кесу, жәндіктер мен жылан тістеу кезінде бірінші дәрігерлік көмек көрсету. Соғылу және сынық кезінде, үсу және күн өту кезінде көмек көрсету. Суға кетушіге бірінші көмек. Жасанды тыныс алудың негізгі тәсілдері.

Жарақат кезінде бірінші дәрігерлік көмек көрсету ережесі. Жарақаттың ауырлауын алдын алу. Стерильдік таңбаны басқа және кеудеге салу ережесі (бинттік, орамалды, қолдағы құралдарды). Жоғары және төменгі жақтар сынған кезде бірінші дәрігерлік көмек көрсету ережесі.

Зардап шеккендерді эвакуациялау. Зардап шегушілерді зембілсіз тасу тәсілдері.

Қатты әсер ететін улы заттармен улану кезінде бірінші дәрігерлік көмек көрсету ережесі

ҚӘЕУЗ-мен улану кезінде бірінші дәрігерлік көмек көрсету тәртібі.

Адам денсаулығы, жалпы түсінік және белгілеу. Денсаулық жағдайының крите­риясы, денсаулық резерві туралы түсінік, тән мен рухани денсаулық. Денсаулықтың жоғары деңгейіне қол жеткізу жолдары.