БАҒдарламасы қарағанды мазмұны №

2004 ж. бастап 2009 ж. аралығында Теміртау қаласының еңбек нарығында келесі тенденциялар байқалады:

– экономикалық белсенді халық саны 1,4 мың адамға немесе 1,5%-ға азайды;

– экономикалық белсенді халық деңгейі 0,1 пайыздық пунктке төмендеді;

• 
  жұмысбасты адам саны 2557 адамға немесе 2,8%-ға азайды;
  
• 
  жұмыссыздар саны 1177 адамға немесе 37,3%-ға артты;
  
• 
  жұмыссыздық деңгейі 2004 ж. 3,4% деңгейінен 2009 ж. 4,7% деңгейіне дейін немесе 1,3 пайыздық пунктке жоғарылады.
  

Өкілетті жұмысбастылық органдарына жұмыс сұрап келген адамдардың ішіндегі жұмыссыздардың үлесі 2004 ж. 69,2% болатын болса, 2009 ж. 29,6%-ға жоғарылап, 98,8% құрастырды (кесте 1 қосымшалар).

Өкілетті жұмысбастылық органдарына жұмыс сұрап келген адамдардың ішіндегі жұмысқа орналасқан мүгедектердің үлесі 2004 ж. 72,2% деңгейінде болатын болса, 2009 ж. 100%-ға жетті.

Өкілетті жұмысбастылық органдарына жұмыс сұрап келген адамдардың ішіндегі кәсіптік дайындыққа жіберілген жұмыссыздардың үлесі 2004 ж. бастап 2008 ж. дейінгі аралықта 8,6%-дан 8,2%-ға дейін төмендеді. 2009 ж. кәсіптік дайындыққа жіберілген жұмыссыздар үлесі 2004 ж. деңгейіне қарағанда 15,4%-ға дейін жоғарылады. Бұл жетістікке «Жол картасы» бағдарламасын жүзеге асыру нәтижесінде қол жеткізілді.

Жалпы алғанда, кәсіптік дайындық масштабтары төмен, себебі, жұмыссыз адамға оқу барысында ешқандай жәрдемақы төленбейді. Нәтижесінде, жұмыссыздар бұндай қызметтен бас тартып, қоғамдық жұмыстар істеуге барады.

Бұл жүйенің тағы бір мәселесі – жеке бизнесті ұйымдастыруға көрсетілетін материалдық көмектің жеткіліксіз мөлшері. Бөлінетін қаражат көлемі тек бюджеті аз бизнес құруға мүмкіндік береді, ал ондай бизнесте жоғары бәсеке байқалады. Соның нәтижесінде, өкілетті органдарға көмек сұрап келген адамдардың ішіндегі жеке бизнеспен айналысу үшін материалдық көмек алғандардың үлесі 2004 ж. 1,5% деңгейінен 2009 ж. 0,4% деңгейіне дейін немесе 1,1 пайыздық пунктке төмендеді.

Теміртауға қайтып келген оралман отбасыларын талдау бойынша 2005 ж. оралмандар көші-қоны ағымының азайғаны анықталды. 2005 ж. 1245 оралман қайтып келген, оның 685 – еңбекке жарамды жастағылар, ал 2009 ж. – 691 адам қайтып келген, оның 381 – еңбекке жарамды жастағылар. Жұмысқа орналасқан репатрианттардың үлесі 2009 ж. 47,8% құрастырды.

Еңбек нарығындағы құрылымдық дисбаланс мәселесі әлі де орын алуда. Ең тапшы болып келесілер табылады: ұсталар, тасшылар, металл пісірушілер, электриктер.

Халыққа әлеуметтік көмек көрсету әлеуметтік әлсіз халық топтарына әлеуметтік қызметтің кең спектрін көрсету түрінде жүзеге асырылады. Оларға: ақшалай төлемдер – бұл кедейлік шегінен төмен өмір сүріп жатқан отбасыларға мемлекеттік адрестік әлеуметтік көмек; жан басына шаққандағы табыс көлемі азық-түлік кәрзеңкесі құнынан аспайтын табысы бар отбасылардан шыққан 18 жасқа дейінгі балаларға төленетін жәрдемақы; тұрғын үйлік көмек; мүгедектерді әр түрлі қызметтермен және техникалық қосалқы құралдармен қамтамасыз ету; жалғыз басты кәрі кісілерге, мүгедектерге, мүгедек балаларға үй жағдайында қызмет көрсету.

Әлеуметтік қорғау бағдарламалары мемлекеттік бюджет және бюджеттік емес қаражаттар есебінен жүзеге асырылады.

2004 ж. бастап 2009 ж. дейінгі аралықта тіркелген кедейшілік деңгейі 0,9 пайыздық пунктке төмендеді (1,1%-дан 0,2%-ға дейін).

01.01.2010 ж. жағдай бойынша бөлім есебінде 84 аз қамтылған отбасы тұр (321 адам), бұл өткен жылға қарағанда 23%-ға аз болып табылады (105 отбасы – 416 адам).

Жалпы, 2009 ж. әлеуметтік жәрдемақыларды төлеуге бюджеттен 146,9 млн. теңге көлемінде қаражат жұмсалды, оның ішінде республикалық бюджеттен 74,3 млн. теңге жұмсалды.

Қарастырылып отырған кезеңде МАӘК сұраушы азаматтардың саны 2,2 есе азайып, 486 адамды құрады. Бұл өзгеріс келесі шаралардың орындалуы есебінен жүзеге асты: үміткерлерді МАӘК жұмысқа орналастыру; халық табысының өсуі; МАӘК алушылардың табыстарын жасыру фактілерін анықтау мәселесі бойынша учаскелік комиссияның жұмысын қатаңдату; 18 жасқа дейінгі балалары бар отбасыларға мемлекеттік балаларға арналған жәрдемақы төлеу. Мемлекеттік адрестік әлеуметтік көмек алушылардың санының азаюына байланысты жергілікті бюджеттен адрестік әлеуметтік көмек көрсетуге бөлінетін қаражаттар саны 1730,9 мың теңгеге немесе 25,8%-ға қысқарды. Адрестік әлеуметтік көмектің орташа мөлшері 1 адамға айына 852,3 теңге болады, бұл көрсеткіш облыстық көрсеткіштен 2,4 есе аз болып табылады (кесте 2 қосымшалар).

Балаларға жәрдемақы төлеуге жергілікті бюджеттен бөлінетін қаражаттар сомасы 2009 ж. 5459,8 мың теңгеге тең болды, бұл 2006 ж. деңгейінен 1,5 есе артық болып табылады.

Тұрғын үй жағынан көмек көрсетуге жергілікті бюджеттен бөлінетін қаражаттар сомасы 2009 ж. 3084 мың теңгені құрастырды, бұл 2004 ж. деңгейінен 1,1 есе артық болып табылады.

Қаланың аз қамтылған азаматтарына мемлекеттік жәрдемақыдан басқа материалдық, натуралдық жағынан қолдау түрінде қайырымдылық көздерінен де көмек беріліп жатыр. Бұндай көмектің мөлшері 1 адамға: 2006 ж. – 14382 теңге болатын болса, 2009 ж. – 25121 теңге болды.

2010 ж. 1 қазанындағы жағдай бойынша қалада 5210 мүгедек, яғни арнайы мемлекеттік жәрдемақы алушылар тұрады, оның 378 – мүгедек балалар. Олар үшін қалалық бюджет қаражаттарынан келесідей көмек түрлері қарастырылған:

– І, ІІ, ІІІ топтағы мүгедектер мен туберкулез ауруымен ауыратын адамдарға, амбулаторлық емдеу кезеңі бойы жолақы билеті беріледі, ал қалған азаматтарға айына 500 теңге көлемінде ақшалай өтемақы беріледі;

– үй жағдайында тәрбиеленіп, оқитын мүгедек балалары бар отбасыларды қолдау үшін 1733 теңге көлемінде материалдық көмек көрсету;

• 
  қозғалуы қиыншылық тудыратын мүгедектерге қызмет көрсету үшін арнайы автокөліктің жұмыс істеуі. 2008 ж. көліктің мұндай түрін 353 мүгедек пайдаланды және 1881 өтініш қарастырылды, ал 2009 ж. қарастырылған өтініштер саны 24%-ға артты;
  
• 
  көру қабілеті бойынша мүгедектерді компьютерлік сауаттылыққа үйрету. 2008 ж. 25 мүгедек оқытылса, 2009 ж. 55 мүгедек оқытылды, оған 1148,2 мың теңге ақша қаражаттары жұмсалды.
  

• 
  коммуналдық қызметтерді төлеуден босату, қызмет көрсетушілердің есебінен;
  
• 
  пайдаланушылық қызметтерді және газбен қамту қызметтерін төлеу үшін ҰОСҚ және ҰОСМ-не материалдық көмек көрсету;
  
• 
  халықтың белгілі бір топтарына, оның ішінде ҰОСҚ мен ҰОСМ-не қалалық қоғамдық көлікте (таксиден басқа) қалалық бюджет және автокөліктік кәсіпорындар есебінен ақысыз жүруді ұйымдастыру.
  

«Жұмысбастылық және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі» ҚБ қарамағындағы 5 үй жағдайында көрсетілетін әлеуметтік көмек бөлімшелері үй жағдайында арнайы қызмет көрсетеді. 4 бөлімшенің әлеуметтік қызметкерлері 398 жалғыз басты қарт адамдарға, оның ішінде 97 мүгедекке (01.10.2010 ж. жағдай бойынша) әлеуметтік-тұрмыстық қызмет көрсетеді. Ал 5-ші әлеуметтік-педагогикалық көмек бөлімшесінде мүмкіндіктері шектелген 85 балаға үй жағдайында көмек көрсетіледі.

2004 ж. бастап 2009 ж. аралығында номиналды жалақы көлемі 42086 теңгеге немесе 2,3 есе артып, 2009 ж. 74051 мың теңгені құрастырды (кесте 3 қосымшалар).

Өмір сүру минимумы мөлшерінің 5636 теңгеге немесе 2,1 есе жоғарылағаны байқалды, 2009 ж. 10875 теңгені құрастырды. Номиналды жалақының өмір сүру минимумы мөлшеріне қатынасы, қарастырылып отырған кезеңде, 0,7-ге өсті. Теміртау қаласы бойынша номиналды жалақы мөлшері орташа облыстық көрсеткіштен (57611 теңге) 16439 теңгеге немесе 28,5%-ға жоғары болып табылады.

Номиналды жалақының өмір сүру минимумы көрсеткішіне қатынасының орташа облыстық көрсеткіші 5,0 болды, бұл Теміртау қаласының көрсеткішінен 0,2-ге төмен болып табылады.

Тұрғын үйлердің жайластыру деңгейі бойынша қаланың 1152 көпқабатты үйлерінің коммуналдық қызметтермен қамтамасыз етілуі келесідей болды: сумен жабдықталу – 90,4%, кәрізбен жабдықталу – 86,6%, жылу энергиясымен жабдықталу – 100%, электр энергиясымен жабдықталу – 100%.
Спорт

2009 ж. қала аумағында 20 спорт объектісі қызмет жасайды (2004 ж. – 12), оның 6 (30%) – меншік түрі бойынша мемлекеттік, ал қалған 14 (70%) – жеке меншік болып табылады. Спорттық құрылыстар саны 193 бірлікті құрастырды (оның ішінде: 4 стадион, 3 жүзу бассейні, 42 футбол алаңы, 2 теннис корты, 90 спорт алаңы, 52 спорт зал), бұл 2004 ж. салыстырғанда 56 бірлікке артық болып табылады.

Спортпен белсенді шұғылданатын адамдар саны 2009 ж. 48000 адамды құрастырды, қамтылу 27,3% болды, ал 2004 ж. бұл көрсеткіш 19,5% шамасында болған, яғни қарастырылып отырған кезеңде қамтылу көрсеткіші 7,8%-ға (15000 адамға) артты. Халықтың спорт объектілерінің қызметтерімен қамтамасыз етілу деңгейі 85% құрастырды, бұл 2004 ж. салыстырғанда 40%-ға жоғары болып табылады.

Мектептерде дене тәрбиесі сабағына қатысатын балалардың үлесі жалпы мектеп оқушыларының ішінде 99,8% құрастырды, бұл 2004 ж. қарағанда 18,4%-ға артық болып есептеледі. ЖОО-да дене тәрбиесі сабағына қатысатын студенттердің үлесі, қарастырылып отырған кезеңде 51%-дан 79%-ға дейін жоғарылаған. Білім беру мекемелеріндегі спорттық үйірмелер саны 2004 ж. қарағанда 4 бірлікке артып, 2009 ж. 23 бірлікті құрастырды. Білім беру мекемелеріндегі дене тәрбиесінен сабақ беретін мұғалімдер саны жағымды өзгеріске ие, 2004 ж. бастап 2009 ж. аралығында 22 адамға артып, 2009 ж. 117 адам болды. 2009 ж. білім беру мекемелерінің дене тәрбиесі мұғалімдерімен қамтылу деңгейі 100% деңгейіне жетті. Мүгедектер қатысатын спорттық-жалпылық іс-шаралар саны, қарастырылып отырған кезеңде 4 бірлікке артып, 2009 ж. 9 бірлікті құрастырды.

Спорттық мекемелердің басым бөлігі (80%) өз қызметтерін ақысыз негізде көрсетеді, ал қалған 20% - ақылы негізде. Спорт объектілерінің жоғары білікті тренер-мамандармен қамтамасыз етілу деңгейі 2009 ж. 80% құрастырды, ал 2004 ж. бұл көрсеткіш 55% деңгейінде болған.

Спорттық құрылыстардағы құрылғылардың тозу дәрежесі 30% құрастырды, бұл 2004 ж. көрсеткіштен 2 есе төмен болып табылады.

«АрселорМиттал Теміртау» АҚ мен Қарағанды облысы әкімі арасындағы Меморандум бойынша Мұз Спорт сарайында жалпы сомасы 200 млн. теңге («АрселорМиттал Теміртау» АҚ) және облыстық бюджеттен 100 млн. теңге көлеміндегі күрделі жөндеу жұмыстарының бірінші кезеңі жүргізілді.

Мүмкіндіктері шектелген адамдарға баса назар аударылады. Қалады 8 мүгедектер қоғамы жұмыс жасайды, ондағы адамдардың жалпы саны 4126 адам. Ондай қоғамдар қатарына келесілер жатады: Соқырлардың қазақ қоғамы «СҚҚ»; «Барс» қоғамдық ұйымы; Қалалық мүгедектер қоғамы; Кереңдердің мәдениет сарайы; Сөйлеу интернаты; «Ангел мой» қоғамдық ұйымы; ОВШИ №1; ОВШИ №3.
Мәдениет

2010 ж. 1 қаңтарындағы жағдай бойынша мәдениет объектілерінің желісі 13 объектіден тұрады, оның ішінде: 7 кітапхана, 3 Мәдениет үйі, мәдениет және демалыс саябағы, Жас көрермен театры, қалалық мұражай.

Мәдениет мекемелерінің қызметтері. 2009 ж. клубтар 400 іс-шара өткізді, оған 79,8 мың адам қатысты. Клубтық құрылымдар саны 33 бірлік, олардағы қатысушылар саны – 1041 адам. Оның ішінде 13 көркем шығармашылық ұжым «Халықтық» және «Үлгілі» құрмет атақтарына ие болған.

2009 ж. қала кітапханаларында 39 мың оқырманға қызмет көрсетілді. Кітапханалардың кітап қоры 363,5 мың кітап данасынан құралады, оның ішінде мемлекеттік тілдегі кітаптар саны – 23,2 мың дана. Барлық кітапханалар Интернет желісіне шыға алады және бәрінің электронды пошталары бар.

Соңғы үш жыл ішінде 8 мәдениет объектілерінде, оның ішінде 6 кітапханада, Теміртау мәдениет сарайында және қалалық мәдениет және демалыс саябағында, жалпы сомасы 718,8 млн. теңге көлемінде күрделі және ағымды жөндеу жұмыстары жүргізілді.

Қала аумағында жергілікті мәні бар 2 тарихи және мәдени ескерткіш тіркелген.

Өткізілген жалпылық мәдени іс-шаралар саны 2009 ж. 2000 бірлік болды, оның ішінде: 30 қалалық фестивальдар мен конкурстар, 461 экскурсия, 316 дәріс, 25 көрме, 218 спектакль. Іс-шаралар саны 2004 ж. салыстырғанда 55 бірлікке (2,3%-ға) артқан. Теміртау қ. мәдениет объектілеріне келу саны 1 адамға шаққанда 2004-2009 жж. 10,5%-ға азайып, 2009 ж. 1,11 құрастырды.

Мәдениет мекемелері көрсететін қызметтерден түскен табыс, зерттеліп отырған кезеңде, 2 еседей өсіп, 2009 ж. 21,4 млн. теңгені құрастырды. Барлық мәдениет мекемелерінде аз қамтылған отбасылардан шыққан балаларға, мүгедектерге, бала үйлерінің, интернат балаларына, жетім балаларға ақысыз қызмет көрсетіледі. Мәдениет объектілерінің жоғары білікті мамандармен қамтылу деңгейі жоғарылап, 2009 ж. 52% құрастырды (2004 ж. - 48%).

Теміртау қаласының мемлекеттік мұрағатында сақталып жатқан Қазақстан Республикасының Ұлттық мұрағат қорының құжаттарының көлемі 01.01.2010 ж. жағдай бойынша 54 мың бірлік болып табылады және жеке құрамы бойынша – 160,4 мың бірлік сақталуда. Ұлттық мұрағат қорын толықтыру көздері ретінде облыстың 55 мекемесінің ведомстволық мұрағаттарын есептеуге болады, олардың 4 – мемлекеттік емес меншікте. Қазіргі таңда ведомстволарда сақталып жатқан Ұлттық мұрағат қорының басқару құжаттамасының көлемі 12,85 мың бірлікті құрастырады, оның ішінде мемлекеттік емес меншіктегі мекемелердің мұрағаттарында 0,34 мың бірлік сақталып жатыр, ал жеке құрамы бойынша – 4,35 мың бірлік.

Мұрағаттың негізгі мәселелері болып табылады:

– 874 м2 аумағы бар мұрағат қоймасының 100% жүктелуі, соның салдарынан мұрағаттың аумағы 514 м2 мекемені жалға алуына тура келді. Арнайы жаңа ғимарат салуға деген қажеттілік бар және ол қажеттілік әлі қанағаттандырылмаған;

• 
  көбейту, компьютерлік, сандық техникамен жеткіліксіз жабдықталу, соған байланысты құжаттарды сандық форматқа ауыстыру қиындай түседі.
  

Қалада 4 саяси партияның, 10 этномәдени ұйымның, 28 діни ұйымның филиалдары және адам саны аз 2 діни топ, 27 ҮЕҰ мен 5 кәсіподақтық ұйым, 23 бұқаралық ақпарат құралдары, оның 16 – баспа құралдары, жұмыс жасайды.

Қызығушылық танытқан құрылымдармен біріге отырып, әлеуметтік қауырттылық ошақтарын анықтау және алдын-алу бойынша, сонымен қатар, діни экстремизм мен терроризмнің алдын-алу бойынша жер-жерлерде қоғамдық-саяси жағдайды мониторингтен өткізу жүйесі құрылды.

Халықты патриоттылыққа тәрбиелеу, салауатты өмір салтын қалыптастыру, денсаулықты нығайту және сақтауға сәйкес машықтарға үйрету, мемлекеттік нышандарды насихаттау бойынша мақсатты бағытталған жұмыстар жүргізілуде.

Мемлекеттік органдардың азаматтық қоғам институттарымен серіктестігін дамыту мақсатында әр түрлі «сұхбат алаңдары» жұмыс жасайды. Олардың ішіндегі дәстүрлісі болып ҮЕҰ қалалық форумы саналады.

2009 ж. қаланың мемлекеттік емес ұйымдары 25 жобаны жүзеге асырды, оның ішінде қазақстандық патриоттылықты, этносаралық келісімді, діни экстремизмге қарсы әрекеттілікті насихаттауға, гендерлік тепе-теңдікті дамытуға және салауатты өмір салтын қалыптастыруға бағытталған жобалар орын алған. Ең белсенді серіктестіктер болып табылады: «Оқушылардың өзін-өзі басқаруын ұйымдастыру және дамыту бойынша орталық» ҚҰ, көру қабілеті бойынша мүгедектердің «Барс» ҚҰ, «Халық бірлігі, ұрпақтар мен дәстүрлердің сабақтастығы үшін» ҚҰ, «Теміртау жастар клубы» ҚҰ, «Кредо» ҚҰ және т.б.

Ішкі саясат саласының негізгі бағыттары бойынша жұмыс жасайтын мемлекеттік органдар қызметін әдістемелермен қамтамасыз ету бойынша жұмыстар ұйымдастырылған.

Саланың негізгі мәселелері ретінде төмендегілерді қарастыруға болады: азаматтық қоғам институттарының жан-жақты дамуы және олардың мемлекетпен тең құқылы серіктестігінің дамуы үшін қажетті заңнамалық, әлеуметтік-экономикалық және ұйымдастырушылық-әдістемелік базаның жетілдірілмеуі; ақпараттық-насихаттау жұмыстарын жүргізуге қажетті ақпараттық технологиялардың жеткіліксіз деңгейде қолданылуы; қоғамның және барлық санаттағы халықтың мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттары туралы төмен деңгейде ақпараттандырылуы; ұлтаралық және конфессияаралық ауызбіршілікті насихаттаудың төмен деңгейі.

2010 ж. қазан айындағы жағдай бойынша Теміртау қаласында 23 БАҚ тіркелген. Оның 16 – баспа құралдары, 7 – электронды, бұлар мемлекеттік емес болып табылады. Осылай, БАҚ-ның басым көпшілігі (98%) мемлекеттік емес басылымдар, теле және радио арналар болып табылады. Қазақстандықтардың әлеуметтік оптимизмін қалыптастыру шекарасындағы мемлекеттік ақпараттық саясатты жетілдіру үшін ақпарат саласындағы заңдарды сақтау, БАҚ-ның құқықтық мәдениетін көтеру және журналисттер қауымдастықтарының этикалық нормаларды сақтауы (БАҚ-ның мониторингісін өткізу) қажет болып табылады.

Ақпараттық кеңістіктің бәсекеге қабілеттілігін арттыру мақсатында келесі шараларды іске асыру қажет: мемлекеттік электронды БАҚ-ның тақырыптық жіктелуі (меншікті деректі фильмдер, әлеуметтік роликтер, балаларға арналған қызықты бағдарламалар жасау); мемлекеттік БАҚ-ның ұйымдастырушылық және кадрлық жағынан нығаюы бойынша шаралар жүргізу (кадрлардың біліктілігін арттыру, БАҚ-мен бірігіп әр түрлі шаралар дайындау және өткізу, оның ішінде журналисттердің кәсіптілігін жоғарылату мақсатындағы шаралар, атақты журналисттердің қатысуымен семинар-тренингтер және мастер-кластар өткізу); мемлекеттік БАҚ жан-жақты жаңарту (масс-медиа жұмыстарын жүргізудің қазіргі заманғы әлемдік стандарттарын есепке ала отырып, материалды-техникалық базана жақсарту, БАҚ-ның сапалық деңгейін арттыру, Интернет ресурстарының және масс-медиа web-сайттарының болуы); БАҚ-ның үйлесімді дамуына жағдай жасау (қала әкімінің БАҚ өкілдеріне гранттар бөлуі, оларды мемлекеттік ақпараттық тапсырыстарды орындауға тарту).

Жастар саясаты.

Қалада 14 жастан 29 жасқа дейінгі аралықтағы 46154 (26,2%) жас адам тұрады. Жастардың әлеуметтенуінде, жастардың мәселелерін шешуде белгілі бір рөлі бар 9 қоғамдық жастар ұйымы тіркелген. Мемлекеттің қоғамдық ұйымдармен қарым-қатынасын қала әкімі қарамағындағы консультативті-мәжілістік орган статусы бар жастар ісі бойынша Кеңес іске асырады.

Қаладағы жастар мәселесін шешудің тиімді әдістері болып келесі шаралар табылады: әлеуметтік жағдайды жақсарту, әлеуметтік әлсіз жастар тобына тікелей көмек көрсету, жастардың дұрыс бағытта әлеуметтік-экономикалық дамуына жағдай жасау; жастар арасындағы құқықбұзушылықтың және әлеуметтік емес девиантты өзгерістердің алдын алу; жастарды және жас отбасыларды тұрғын үймен қамтамасыз ету; жастар арасындағы діни экстремизмнің алдын алу; нашақорлық мәселесін шешу; жастардың спортпен шұғылдануына жағдай жасау, салауатты өмір салтын насихаттау; балалар мен жасөспірімдердің коммерциялық емес ұйымдарының әлеуметтік мәні бар ынталарын белсенді түрде қолдау және т.б. Оқушылар, студенттер арасында талантты жастарды анықтау мақсатында қоғамдық, жаратылыстану, техникалық және гуманитарлық пәндер бойынша олимпиадалар, ең үздік жұмысты анықтау үшін конкурстар өткізіледі. Мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс аясында жастар арасында жастар саясатына қосқан үлестері үшін, ғылыми шығармашылық және әр түрлі саладағы (медицина, БАҚ, спорт және т.б.) табыстары үшін жас ғалымдарға «Молодежка» жүлдесін тапсыру жыл сайын өтеді.

Қала аумағында 3000 жасөспірімді қамтыған балалар мен жасөспірімдерге арналған 23 аула клубтары құрылып, қызмет етуде.

Қалада 1 жастар БАҚ басылып шығарылады: «Второе счастье», ал «Зеркало» газетінде «Мир молодежи» айдары бар, сонымен қатар, «РТРК «Казахстан» КОФ АҚ, «ТТК» ЖШС, ТРК «Сфера» ЖШС арналарындағы жаңалықтар блокында үнемі сюжеттер шығарылады. Жастардың қазіргі заманғы дамуы жастар БАҚ қызметін күшейту арқасында ақпараттық қамтамасыз ету көрсеткіштерінің жоғарылауын талап етеді.

Жастар арасында сапалы білім алу, жұмысқа орналасу, тұрғын үймен қамтылу мәселелері осы күнге дейін көкейкесті мәселелердің қатарына кіреді. Соңғы жылдары жастар ұйымдары санының артуына қарамастан, олардың тек 21% ғана белсенділік танытып отыр. Жастардың 20%-ға жуық үлесі жастар ұйымдары өткізетін іс-шараларға ат салысады. Кадрлық, ғылыми және ақпараттық жағынан жеткіліксіз деңгейде қамтылу жастар саясатын жүзеге асыруға кедергі келтіреді.
Тілдерді дамыту

«Қазақстан Республикасындағы тілдер туралы» Заңын жүзеге асыру мақсатында тіл саясатын насихаттауға, мемлекеттік тілді барлық салаларға еннгізуге бағытталған «2007-2009 жылдардағы Теміртау қаласы тілдерінің қызмет етуі және дамуы» атты қалалық бағдарлама дайындалды.

2009 ж. тіл саясатын насихаттау мақсатымен 9 шара өткізілді.

Қала бойынша мемлекеттік тілдегі құжат айналымы 01.12.2009 ж. жағдай бойынша 54% құрастырды, бұл 2008 ж. салыстырғанда 18%-ға артық болып табылады (2008 ж. – 36%).

2008 ж. бастап мемлекеттік тілге үйрету курстары жұмыс жасай бастады. Облыстық тілдерді дамыту басқармасымен біріге отырып, оқыту бағдарламасы дайындалды, соған сай әдістемелік әдебиет таңдалды. Бұл бағдарламаны орындау үшін қала бюджетінен 2008-2009 жж. 4011 мың теңге бөлінді.

Қоғамдағы мемлекеттік тілдің орнын жоғарылату үшін келесі шараларды орындау қажет: қазақ тіліндегі әдістемелік нұсқаулар, әдебиеттер, сөздіктер санын арттыру; мектептерде қазақ сыныптарының, ал балабақшаларда қазақ топтарының санын арттыру; барлық білім беру орындарына, мекемелеріне, ұйымдарына қазақ тілін жақсы меңгерген аудармашылар мен іс жүргізушілерді қабылдау.

Қаладағы жалпы криминогендік жағдай тұрақты болып қалуда, бұл сөзсіз, жалпы облыстың дамуына және ішкі қауіпсіздікке тікелей әсер етеді. Осы орайда жыл сайын қабылданатын (2006-2008) Теміртау қаласындағы және Ақтау поселкесіндегі құқықбұзушылықтың алдын алу және қылмыстықпен күресу бойынша облыстық бағдарламалардың зор үлесін атап өтуге болады.

Отбасы-тұрмыстық қатынастар аясындағы қылмыстар, сонымен қатар, мас күйде және есірткі шеккен күйде жасалынатын қылмыстар әлі де кеңінен таралған.

Қоғамдық орындарда жасалынған қылмыстар саны күннен күнге ұлғаюда, 2009 жылы қоғамдық орындарда 135 қылмыс жасалынған, соның ішінде 65,9% - көшелерде жасалынған. Тұрмыс жағдайындағы қылмыстық іс-әрекеттердің алдын алу бойынша шаралар жеткіліксіз болып табылады. Тұрмыстық жағдайда жасалынатын кісі өлтіру қылмыстары, адам денсаулығына ауыр зардап келтіру, көбінесе, алкогольді шамадан тыс тұтыну себебінен болады. Алкогольді ішімдіктерді шамадан тыс тұтынатын адамдарда емдейтін бір ғана мамандандырылған емдеу мекемесі (СЛПУ) бар.

Соңғы жылдары жасөспірімдер жасайтын қылмыстар санының азаюына қарамастан, бұл саладағы қылмыстық әлеует әлі де маңызды болып қала береді. Мүліктік сипаттағы қылмыстар көбейіп барады, мысалы, мүлік ұрлау, тонау сияқты қылмыстық іс-әркеттер 14-16 жас аралығындағы кәмелет жасқа толмаған балалармен жасалады.

Оқушылар арасындағы құқықбұзушылықтың алдын алу үшін «мектептік» полиция инспекторларының институтын дамыту қажет болып табылады. Олардың саны қалада жеткіліксіз (24 адам) болып табылады.

Халыққа және азаматтық қоғам институттарына негізделген құқықбұзушылықтың алдын алу шараларының тиімді жүйесін жасау бойынша жұмыстарды жалғастыру қажет.

Төмендегі мәселелерді шешуге бағытталған бірқатар шаралар жүргізілетін болады: қоғамдық орындарда темекі шегуге тыйым салу жөніндегі заңды бұзу фактілерін анықтау және болдырмау; заңсыз есірткі саудасына қатысты қылмыстарды анықтау. Бұл саладағы шаралар қаладағы темекі шегудің және нашақорлық пен маскүнемдіктің азаюына елеулі әсерін тигізеді.

Соңғы жылдары жол апатының негізгі көрсеткіштерінің азаюына қарамастан, жол-көліктік оқиғалардан болған салдар деңгейі ауыр болып табылады.

Жол-көліктік кешен қиын жағдайда жұмыс істейді. Автокөліктік парктің және қазіргі заманғы автокөліктердің жылдамдық сипаттамаларының өсу қарқыны көше-жол желісінің даму қарқынынан асып түседі. Жергілікті деңгейдегі жолдар қанағаттанарлықсыз жағдайда болып табылады.

Жол қозғалысына қатысушылардың, оның ішінде көлік жүргізушілерінің, тәртібі төмен деңгейде қалуда. Жүргізушілерді дайындау жүйесін жақсарту бойынша іс-шаралар қабылдау қажет болып табылады.

Осы және басқа да себептер кешені жол-көліктік оқиғалар салдарының жоғары деңгейдегі ауыртпалығын білдіреді.

Қаладағы құқықтық тәртіп жағдайына, азаматтарды қорғау жүйесіне, сонымен қатар мемлекеттік және қоғамдық институттардың криминалдық қауіптен қорғану жағдайына бірқатар маңызды ішкі және сыртқы факторлар әсер етеді.

Әлемдік қаржы дағдарысы салдарынан туындаған экономикадағы қиыншылықтар, халықтың тек кейбір бөлігінің, әсіресе жастардың, жартылай жұмысбастылығы сияқты жағдайлар тонаушылықтың және басқа да кекті-зорлықтық сипаттағы қылмыстар санының өсуінің бірден бір себебі болып табылады.

Оперативтік жағдайды қиындататын ең негізгі фактор – тонаушылық. Жалпы қылмыстылық құрамындағы жартысынан көбі тонаушылықтың үлесіне тиеді, оның ішінде әрбір үшінші қылмыс ашылмаған қалпында қалады (жалпылық қылмыстар құрылымындағы тонаушылықтың үлесі 2009 ж. 54,1% құрастырды).

Қазақстанмен шекаралас мемлекеттердегі тұрақсыз әлеуметтік-саяси жағдай заңсыз есірткі айналымының, тонаушылықтың және басқа да қылмыс түрлерінің өсуіне қолайлы жағдай туғызады.

Теміртау қаласының қалалық мәні бар автокөлік жолдарының жалпы ұзындығы 295 км болып табылады, оның ішінде:

• 
  асфальтты-бетонды жамылғысы бар – 259 км (87,8%);
  
• 
  қара жол – 36 км (12,2%);
  
• 
  көпірлер мен жол өтпелері – 1 дана.
  

2010 ж. Жол картасын жүзеге асыру нәтижесінде ұзындығы 12,46 км қала көшелерінде орташа жөндеу жұмыстары өтті, 2,2 км жол қала бюджетінің қаражаттарынан жөнделді. Жұмыстарды орындаудың жөндеу жұмыстары арасындағы мерзімдерді есепке ала отырып, қазіргі уақытта 228,8 км немесе 77,6% автокөлік жолдарында әр түрлі жөндеу жұмыстарын жүргізу қажет. Бірінші кезекте қаланың 20 көшесінің жөндеу жұмыстарын өткізу қажет.

01.01.2010 ж. жағдай бойынша қалада 8 автокөліктік кәсіпорын жұмыс істейді, олардың үлесіне 111 298,5 мың ж*км жолаушы айналымы (2008 ж. салыстырғанда 44,8%-ға артық) және 32889,7 мың т*км жүкайналымы (2008 ж. салыстырғанда 6 есе артық) тиеді.

Теміртау қаласында жолаушылар тасымалын ұйымдастырумен 8 негізгі кәсіпорын (тасымалдаушы) айналысады: «Дат-TS» ЖШС, «TTS» ЖШС, «Қала Көлiк» ЖШС, «Стэка» ӨК, ЖК Мусина Ж.Г., ЖК Тұнқатар Т.Қ., ЖК Голубничий А.Н., «ТАУ-Профи» ЖШС.

Қалада жолаушылар тасымалын 11 автобус маршруты мен 5 такси маршруты жүзеге асырады, бұл маршруттар бойынша күніне 95 автобус және 70 шағын автобус жүреді. Сонымен қатар, Ақтау поселкесі – Мұрза стансасы бағыты бойынша жолаушы және жүк тасымалы жүзеге асырылады.

Қалада автобус маршруттары бойынша күніне орта есеппен алғанда 68,5 мың адам тасымалданады. Жазғы уақытта, қалалық маршруттардан басқа саяжай бағыттары бойынша жүретін автобус маршруттары болады. Бұндай маршруттар бойынша маусым кезінде сыйымдылығы үлкен 12 автобус жұмыс күндері және 16 автобус демалыс күндері жүреді.

2006 ж. дейін жалпы ұзындығы 57,8 км 4 маршрутты қамтыған трамвай хабарламасы болған. Трамвай паркі мен жол желілері «АрселорМиттал Теміртау» АҚ меншігінде тұр. Қаладағы көліктік хабарламаның бұл түрін сақтап қалу мақсатында 1995 ж. Қарағанды металлургиялық комбинат балансынан «АрселорМиттал Теміртау» АҚ меншігіне берілді. Бірақ, қазіргі уақытта трамвай жолдарының және вагон паркінің тозу деңгейі өте жоғары болып саналады.

Осыған байланысты, меншік иесінің жолдарды қалпына келтіруге және жөндеу жұмыстарын жөндеуге қаражаттары болмағандықтан, трамвай шаруашылығын түбегейлі оңтайластыруға тура келді. 2006 ж. басынан бастап меншік иесі ұзындығы 9,4 км 2 маршрут бойынша жолаушыларды тасымалдауды тоқтатты және қысқартылған маршрут жолдарын жөндеу туралы шешім қабылдады.

Бұдан басқа тағы да маңызды мәселелер бар: жолаушыларды автокөлікпен тасымалдаудың болашақта даму жоспарын жасау; жолаушы көлігі дамуының тиімді кешенді сызбасын дайындау.
Байланыс

Қаладағы телефон стансаларының саны 8 АТС құрастырды, оларға «Қазақтелеком» АҚ қызмет көрсетеді. 2005, 2006 жж. телекоммуникация желілерін жаңартуға және дамыту баса назар аударылды. АТС-да жаңарту жұмыстары жүргізілді. Мәліметтерді тасымалдаудың магистралды желісінің дамуы, NGN үлгісіндегі жаңа желінің салынуы, телекоммуникациялық инфрақұрылымның жаңартылуы нәтижесінде 2009 ж. IP технологиясына негізделген жаңа қызмет түрлерін көрсетуге мүмкіндік туды. Жекелей алып қарастырсақ, «Қазақтелеком» АҚ ID Phone телефониясының жаңа шешімдерін енгізе бастады. Теміртау қаласында 1104 ADSL порттары жөнделді. Одан басқа, кең тарапты Интернет желісі де едәуір дамыды. «Megaline» қызметін тұтынатын клиенттердің ішкі трафигінің тұрақты түрдегі жағымды өзгерісі байқалады.

«Казпочта» АҚ пошта байланысы қызметін көрсетеді. Пошта бөлімшелерінің желісі оңтайластырылған.

Телекоммуникация желілері дамуының негізгі міндеті болып келесілер табылады: байланыс қызметтері саласындағы нарықтық қатынастардың одан әрі дамуы; қолданыстағы телекоммуникация жүйесін жетілдіру; қалалық және қалааралық желілерді оңтайластыру және оларды 100% деңгейінде сандық форматқа ауыстыру.

Ауылдық елді мекендердегі пошта байланысы бөлімшелерін техникалық жағынан нығайту мақсатында 2011-2015 жж. «Казпочта» АҚ қаражаттары есебінен ағымды және күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізу жоспарланып отыр.
Электрмен және жылумен қамтамасыз ету

Тұрғындарды жылу және электр энергиясымен қамтамасыз ету үшін қалада меншік энергия көздері бар: «Аrcelor Mittal Temirtau» АҚ ЖЭО-2 және «Bassel Group LLS» ЖШС КарГРЭС-1. Қаланың барлық жылу желілері «Оқжетпес» ЖШС меншігінде болып табылады, бұл кәсіпорын 01.07.1998 ж. бастап қызмет көрсету саласында жұмыс істейді. ЖЭО-2 1973 ж. іске қосылған. Стансаның бекітілген электр қуаты – 435 МВт, мүмкін қуаты – 379 МВт; бекітілген жылу қуаты – 1012 Гкал, ал мүмкін қуаты – 812 Гкал.

ЖЭО-2-де қуаттылығы 420 т. бу/сағ болатын 6 ТП-81 энергетикалық қазан, 3 Т-100-130 турбогенераторы, 1 ПТ-135-130/15 турбогенераторы орнатылған.

ЖЭО-2 даму бағдарламасы 2 бағыттан тұрады: күрделі жөндеу жұмыстарын жүргізу және тозған құрылғыларды жаңаларына ауыстыру арқылы орнатылған құрылғыларды жұмысқа жарамды қалыпта ұстау; қуаттылығы 420 т/сағ 2 газ қазандарын және қуаттылығы N-185 МВт 1 турбогенераторды жөндеу, бұл жылу және электр энергиясының өсіміне жеткізеді (137 Гкал/сағ, 150 МВт/сағ).

КарГРЭС-1 1942 ж. құрылды. Электр стансасы құрама режимде жұмыс жасайды, яғни ол турбиналардан электр энергиясын да, жылу энергиясын да шығарады. Бекітілген электр қуаты – 108 МВт, мүмкін қуаты – 83 МВт, нақты қуаты – 80 МВт; мүмкін жылу қуаты – 35 Гкал, қосылған жылу қуаты – 25 Гкал. Қолданыстағы негізгі құрылғылар құрамына келесі агрегаттар кіреді: 3 қазандық агрегат ПК-10 (№ 9,10 ,11), 2 турбогенератор Т-42-90/2,5 (№8, 9) және 2 турбогенератор Р 12-90/8-13 (№4, 6).

Бу температурасы 510 град болған жағдайдағы бу өнімділігі 250 т/сағ жаңа қазан (№8 ст. баланстан шығарылған қазан ұяшығына) орнату және қуаттылығы 50 МВт ТП 50 типіндегі жаңа турбина (қазіргі Р 25-90/8-13 типіндегі №7 турбинаның орнына) орнату арқылы КарГРЭС-1-дің өндірістік қуаттылығын 50 МВт-қа арттыру жоспарланып отыр.

Ақтау поселкесіндегі 9 бюджеттік мекеме және 12 көпқабатты үйлер үшін 16 АЖЖ жұмыс жасайды. Оның 8 – көпқабатты секторда, ал қалған 8 – бюджеттік мекемелер бойынша, су жылытқыш қазандары бар – 29, оның 14 – тұрғын үйлерде, ал 15 – бюджетте.

Қаланың көпқабатты үйлерінде орталықтандырылған жылытумен қамтамасыз ету 100% деңгейінде, ал жеке үйлерде – 17,3%.

Қалада 2009 ж. 5544,7 мың Гкал жылу энергиясы өндірілген, бұл 2004 ж. салыстырғанда 5,9%-ға аз (2004 ж. – 5888,1 Гкал) болып табылады. Жалпы жылу энергиясы шығындары 361,9 мың Гкал-дан 1152 мың Гкал-ға дейін (немесе 218,3%), бұл жылу энергиясы жүйесіндегі шығындардың едәуір өскендігін көрсетеді.

Қаладағы электр энергиясы өндірісі 2004 ж. бастап 2009 ж. аралығында 13,6%-ға қысқарды және 2009 ж. қорытындысы бойынша 3746796,8 мың кВт*сағ. болды. Бұл кезде электр энергиясын тұтыну 2009 ж. 4908996,8 мың кВт*сағ. болды. Келтірілген мәліметтерден көріп отырғандай, қаланың энергожүйесі тапшы болып табылады: жеке өндіріс электр энергиясын тұтынудың 76,3% ғана өтейді.

Сонымен қатар, энергия Екібастұз ГРЭС-1 және Топар ГРЭС-2 келеді және ол 23,7% құрайды. Орташа есеппен алғанда 2 стансадан 130 МВт/сағ энергия келеді: 40 МВт – тұрғын үй қорына беріледі, 90 МВт – «АрселорМиттал Темиртау» АҚ қажеттіліктеріне беріледі.

Теміртау қаласындағы электр желілерінің ұзындығы – 1208,458 км, оның 1194,74 км – жеке меншікте, 13,718 км – коммуналдық меншікте, ТП және КТП жалпы саны - 269 дана, оның ішінде 46 – коммуналдық меншікте, 223 дана – жеке меншікте. Тұтынушылардың негізгі бөлігі 110/10кВ «Южная», «Западная», «Северная», «КазМеталлургСтрой», «Промбаза» және 35/6 кВ N 9 «Карбид» сияқты жеке трансформаторлық аралық бекеттер есебінен қамтамасыз етіледі. Қаланың электр желілерінің сипаттамасы келесідей болып көрінеді: 0,4кВ әуе желілері – 46,72 км, 0,4 кВ кабельді желілер – 348,5 км, 6-10кВ әуе желілері - 181,32 км, 6-10кВ кабельді желілер - 362,2 км, 35 кВ әуе желілері – 13,6 км, 35 кВ кабельді желілер – 87,4 км, 110 кВ әуе желілері – 34,1 км, 110 кВ кабельді желілер– 134,6 кВ, бір трансформаторлы ТП и КТП 6/10/0,4 кВ – 61 дана, екі трансформаторлы ТП и КТП 6/10/0,4 кВ – 183 дана, РП 6-20 кВ күш трансформаторлары – 19 дана.

6-10-0,4кВ трансформаторлық аралық бекеттердің қуаты 250-400-630кВА. ТП-ғы трансформаторлардың жалпы қуаты – 124 тыс. кВА. Қаланың электр энергиясымен қамтамасыз етілуі 100% құрастырады. Бірақ, қолданыстағы трансформаторлық аралық бекеттердің, 6-10-0,4кВ таратушы және қамтамасыз етуші әуе және кабельді желілердің басым көпшілігі тозған. 0,4 кВ электр тасымалдау желілерінің тозу дәрежесі - 75%, 6-10кВ – 70%, 35 кВ – 60%, 110 кВ – 50%, нормативті техникалық шығындар – 11,2%. 2011-2015 жж. аралығында «Оқжетпес» ЖШС қаражаттары есебінен ТП ағымды жөндеу жұмыстарын жүргізу, сымдар мен кабельдерді, көше жарықтарын ауыстыру жоспарланып отыр.

Үздіксіз электрмен қамтамасыз етуді жүзеге асыру мақсатында 2014 ж. 70 орамда 2 жаңа трансформатор орнату, Ескі қаланың және Оң жағалаудың 37 км жаңғырту жоспарланып отыр. Бұл іс-шаралар жеткізілетін электр энергиясы сапасын жақсартуға, электр энергиясының желілердегі нормативті шығынын 50%-ға дейін азайтуға, 200 МВт қосымша қуаттарды жалғауға (оның ішінде шағын және орта бизнес кәсіпорындарының, әлеуметтік-тұрмыстық объектілердің және тұрғын үйлердің) мүмкіндік береді.

Ақтау поселкесінің тұрғындарын «Қазақстан» ЖШС электр энергиясымен қамтамасыз етеді. Электр тасымалдау желілерінің ұзындығы 42,2 км, оның ішінде: 0,4 кВ әуе желілері – 37,4 км, 0,4 кВ кабельді желілер – 4,8 км.
Сумен қамтамасыз ету және су өткізу

Су құбырлары желілерінің жұмысын Теміртау қаласындағы «АКВА-Трейдинг» ЖШС, «Окжетпес» ЖШС және Ақтау поселкесіндегі «Актау-Су» ЖШС қамтамасыз етеді.

Коммуналдық қызметтер нарығында «АКВА-Трейдинг» ЖШС-нің меншіктік баланста су шаруашылығы инфрақұрылымы бар: тәулігіне 11460 м³ су алу үшін 8 ұңғыма, 11 км магистральды су өткелі, оперативті штат персоналыжәне мамандандырылған техника бар.

Суды алу, оны тұтынушыларға жеткізу және таратудың осыған ұқсас сызбасы Ақтау поселкесінде де жұмыс істейді. Қала және поселке тұратын халық саны 176613 адамды құрастырады, оның 9584 адамы Ақтау поселкесінде тұрады. Теміртау қаласы тұрғындарының 90,4% және Ақтау поселкесі тұрғындарының 93% орталықтандырылған сумен қамтамасыз етілген, ал қалғандары құдықтар мен колонкалардағы суды пайдаланады. Су құбырлары желілерінің ұзындығы 345,85 км құрайды, оның ішінде 251,7 км - жеке меншікте, ал 94,173 км – коммуналдық меншікте, желілердің тозу дәрежесі 70% құрастырады.

2009 ж. 1 қаңтарындағы жағдай бойынша көше желілерінің тозу дәрежесі 85% асып кеткен. «Ауыз су» бағдарламасы бойынша 2007-2009 жж. Восточная көшесі бойындағы ұзындығы 2,1 км, Бейбітшілік даңғылы бойындағы ұзындығы 3,0 км және Ақтау п. ұзындығы 6,1 км (екінші кезек) сумен қамтамасыз ету желілерін жаңғырту жұмыстары жүргізілді.

2008 ж. «Қ.Сәтпаев ат. каналдан бастап Теміртау қаласына дейін су бөгеті және тазартқыш құрылғыларымен бірге су өткелін салу», «Әлеуметтік қаланы және АБВ орамын сумен қамтамасыз ету желілерін салу» және «Әлеуметтік қаланың шаруашылық-фекалды кәріз желісін салу» нысандары бойынша технико-экономикалық негіз дайындалды.

2009 ж. «Әлеуметтік қаланы және АБВ орамын сумен қамтамасыз ету желілерін салу» нысаны бойынша технико-экономикалық негіз дайындалды. Сумен қамтамасыз ету желілерін салу жұмыстары 2011 ж. басталмақшы.

Кәріз желілерінің қызмет етуі келесі сипаттамалармен анықталады. Ағын сулардың нақты өтуі 2004-2009 жж. аралығында 7071,8 мың м³-ден 58514,8 мың м³қа дейін өсті (өсім – 727,4%), судың тазартқыш құрылғылардан нақты өткен мөлшері 2009 ж. 34472,2 мың м³ болды (2004 ж. – 232 мың м³). Тазартқыш құрылғылардан өткен барлық ағындар нормативті түрде тазартылған болып саналады. Қаланың кәріз желілерінің қуаты өткен жылда едәуір шамада - тәулігіне 4,3 мың куб метрден тәулігіне 690,3 мың куб метрге дейін өсті, бірақ, оған қарамастан бұл су құбырлары қуатының тек 19,8% құрайды. Кәріз желілерінің ұзындығы 294,228 км, оның ішінде: 238,573 км – жеке меншікте, 55,655 км – коммуналдық меншікте, тозу дәрежесі - 80%.

Кәріз желілері бойынша қызмет көрсету жұмыстарымен «Окжетпес» ЖШС, «АКВА-Трейдинг» ЖШС айналысады. Желілердің кейбір бөлігі коммуналдық меншікте тұр. Су өткізу жүйесінің біршама объектілері, сонымен қатар, сумен қамтамасыз ету объектілері де 20 жыл бұрын салынған немесе күрделі жөнделген. Кәріз желілерінің жалпы тозу дәрежесі ағымдағы жағдай бойынша келесідей: «Окжетпес» ЖШС – 95%, «АКВА-Трейдинг» ЖШС – 83%, коммуналдық – 89,3%. Желілердің 80%-дан астам бөлігі күрделі жөндеу жұмыстарын немесе толықтай ауыстыруды қажет етеді.
Газбен қамтамасыз ету

Қалада баллонды газды және сұйытылған газды өткізумен айналысатын бірқатар кәсіпорындар бар. Олардың қатарына: «Темир-Газ» ЖШС, УГХ «Газойл» ЖШС, ЖК Даирбеков, УГХ Карагандаоблгаз ЖШС, «Алемгаз» ЖШС, «Шебергаз» ЖШС, УГХ «Газ-Автосервис» ЖШС жатады.

Бұл кәсіпорындардың бір айда өткізген сұйытылған газ көлемі 227,806 тоннаға тең, оның ішінде халыққа өткізгені – 106,878 тонна. Ең ірі жеткізуші болып «Темир-Газ» ЖШС табылады (өткізілетін газдың 65% үлесіне тиеді).

1 адамға шаққанда газды тұтыну нормасының бекітілген мөлшері 8 кг құрастырады, сұйытылған газдың өткізу бағасы – 1 кг-ға 71 теңге, ал «Карагандагазсбыт» ЖШС-нің 19.08.2005 ж. №7 Бұйрығына сәйкес есептеу құралы бойынша төлем кезінде есептегіш құралдың 1 бірлік көрсеткішіне ауыстыру коэффициентімен (3,8) бірге есептегенде баға 270 теңге болып шығады.

Қалада 159 ГТҚ тіркелген, оның ішінде: 77 ГТҚ – коммуналдық меншікте, 82 ГТҚ – жеке меншікте (21 ГТҚ – «Алемгаз» ЖШС, 61 ГТҚ – «Темиргаз» ЖШС).

Қала тұрғындарын газбен қамтамасыз етуде қиындықтар бар. Газ таратушы құрылғыларға қосылған көпқабатты үйлердің жалпы саны – 866 (159 ГТҚ), оның ішінде жұмыс істеп тұрған 19 ГТҚ тек 87 көпқабатты үйлердің тұрғындарын газбен қамтамасыз етеді, бұл құрылғыларға «Темир-Газ» ЖШС газ жеткізеді. Есептеу құралдары 3827 пәтерде орнатылған. ГТҚ-дың тозу дәрежесінің тым жоғары болуына байланысты 140 ГТҚ пайдалануға жарамайды. Жұмыс істемейтін ГТҚ-ды қалпына келтіру үшін бюджеттен тыс қаражаттарды тарту керек, қажетті көлемі 280 млн. теңге болып табылады.

Тұрғын үй қоры 1152 үйден құралған, оның ішінде: 1 қабатты – 1 үй; 2 қабатты – 160 үй; 3 қабатты – 46 үй; 4 қабатты – 99 үй; 5 қабатты – 563 үй; 6 қабатты – 21 үй; 7 қабатты – 1 үй; 8 қабатты – 2 үй; 9 қабатты – 218 үй; 10 қабатты – 30 үй; 12 қабатты – 11 үй; жеке бір қабатты құрылыстар – 5500 үй.

Теміртау қаласындағы тұрғын үй қорының жалпы ауданы 3,12 млн. шаршы метрді құрайды. Ақтау поселкесіндегі тұрғын үй қорының жалпы ауданы 0,19 млн. шаршы метр, бұл 41 көпқабатты үйді құрайды, оның ішінде: 13 үй – 5 қабатты, 1 үй – 4 қабатты және 27 үй – 2 қабатты, 1 қабатты құрылыстар – 1010 үй.

Теміртау қаласында 16 бос қалған үйлер бар, ал Ақтау поселкесінде – 13, оның ішінде: 5 қабатты – 23 үй, 9 қабатты – 6 үй бар. Жалпы ауданы – 148152м². Үйлерді кешенді тексеру нәтижесі бойынша бұзу және қалпына келтіру жоспары дайындалады.

Меншік түрі бойынша Теміртау қаласының тұрғын үй қоры қолданыстағы заңнамаға сәйкес 93 % - жеке тұрғын үй қорынан (2,38 млн. шаршы м) және 7 % - мемлекеттік тұрғын үй қорынан (0,18 млн. шаршы м) тұрады.

Қазіргі кезде Теміртау қаласының тұрғын үй қорын 82 ПИК (пәтер иелерінің кондоминиумы) және 328 үй комитеті басқарады, ондағы үйлер саны – 1152 үй. 3 үйге (жалға берілетін) КГП қызмет көрсетеді. Бұдан басқа, қала 13 ҚЖӨБО-не (қоғамдық жергілікті өзін-өзі басқару округіне) бөлінген.

Тұрғындардың кондоминиум ұстауға жинайтын ақша көлемі қажет етілетін жөндеу жұмыстарының (үй ішіндегі коммуникацияларды күрделі жөндеу) тек 10% ғана қамтамасыз етеді.

Күрделі жөндеу жұмыстарын қажет ететін тұрғын үй қорының жалпы аумағы 2,7 млн. шаршы метрді (1004 үй) құрайды. 2011 ж. қарай тұрғын үй инспекциясының қарауына енген қала үйлерінің тізімі жасалды. Бұл тізімге 30 үй енді, оның ішінде: 2 қабатты – 2 үй; 3 қабатты – 2 үй; 4 қабатты - 13 үй, 5 қабатты – 11 үй; 9 қабатты – 2 үй. Жалпы ауданы 125596 м2 құрастырады.

Қазіргі таңда 1152 тұрғын үй кондоминиум объектілері ретінде тіркелген.

Тұрғын үй қорының инженерлік коммуникациямен қамтамасыз етілуі келесідей сипатқа ие: су құбырымен – 90,4%, кәріз жүйесімен – 86,8%, орталықтандырылған жылытумен – көпқабатты үйлердің 100%, ал жеке сектордағы үйлердің 17,3% қамтамасыз етілген.

Қаланың 178 үйінде 302 лифт бар. Қолданыста тек 98 лифт, оның 24-і 2005 ж. орнатылған және коммуналдық меншікте болып саналады. Лифттерді коммуналдық меншікке тапсыру механизмі жасалып жатыр.

Коммуналдық кәсіпорындар, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықтың негізгі қорларының иелері сияқты, негізгі қорларды жөндеу және жаңғырту бағдарламаларын жүргізу үшін қаржылық қаражаттарды қажет етеді.

Қазіргі уақытта Теміртау қаласы және Ақтау поселкесі бойынша әлеуметтік қорғаудағы халық топтарынан 935 отбасы коммуналдық тұрғын үйді қажет етеді, олардың 596 – қала бойынша әлеуметтік кезекте, ал 295 – бюджеттік кезекте тұр. Ақтау поселкесі бойынша 30 отбасы - әлеуметтік кезек бойынша, 14 отбасы – бюджеттік кезек бойынша коммуналдық тұрғын үйді қажет етеді. Әлеуметтік қорғалған халық топтарын жақсы жабдықталған үйлермен қамтамасыз ету үшін 211 пәтерде жөндеу жұмыстарын жүргізу қажет, бұл пәтерлер сот шешімі бойынша коммуналдық меншікке берілген.

Бұдан басқа, халықты тұрғын үймен қамтамасыз ету мақсатында 2008 ж. 20 пәтерлі 1 ипотекалық үй, 24 пәтерлі 1 жалға берілетін үй салынды. 2009 ж. жалға берілетін үйдегі 18 үш бөлмелі пәтер жалға берілді.

Мемлекеттік қорды сақтау мақсатында 2010 ж. Тәуелсіздік бульвары, Металлургтер даңғылы, Республика даңғылы бойындағы 44 үйдің алдыңғы жақтары жөнделді, сонымен қатар, Тәуелсіздік бульвары бойындағы 12 үйдің балкондарын шынымен жабу бойынша толық көлемде жұмыстар жүргізілді.
Жайластыру

Қарастырылып отырған кезеңде, яғни 2004 ж. бастап 2009 ж. аралығында қалада жайластырудың барлық көрсеткіштері бойынша өсім байқалады.

2009 ж. шамдар орнатудағы қажеттіліктер 64,6% деңгейінде қанағаттандырылды (6916 жарық нүктелері), бұл 2004 ж. деңгейден 22,3%-ға (4530 жарық нүктелеріне) артық болып табылады. Қала аумағында 2386 жаңа жарық көздері орнатылды, базалық жылмен салыстырғанда олардың саны 1,5 есе артты. Жарық көздерінің басым бөлігі 2006 ж. және 2008 ж. орнатылған – 1178 және 944 сәйкесінше.

Қоқыс контейнерлерін орнатудағы қажеттіліктердің қанағаттандырылу деңгейі, қарастырылып отырған кезеңде, 11,4%-ға (260 дана) артып, 2009 ж. 81,2% (2280 дана) құрастырды. Контейнерлер бюджеттен тыс қаражаттар есебінен орнатылды.

Жасыл желекпен қамтамасыз ету деңгейі нормативті қажеттіліктің 34,4% деңгейінде (960 мың шаршы м) болды. 2004 ж. салыстырғанда (767 мың шаршы м) бұл көрсеткіш 20%-ға артқанын көруге болады. Қаланың 1 шаршы метр аумағына 0,003 шаршы метр жасыл желек аумағы келеді, 1 адамға бұл көрсеткіш 5,4 шаршы метр шамасында болады, ал аймақтық дамудың ғылыми-зерттеу институты ұсынған жасыл желек нормасы бойынша 1 адамға 15,8 шаршы метр аумағында жасыл желек отырғызылуы қажет.

Соңғы үш жылда отырғызылған жасыл желектер мен ағаштарды жыл сайын суару жұмыстары жүргізіледі. Сонымен қатар, қала аумағын жақсарту мақсатында ағаштардың ұшар бастары қиылады және басқа қалыпқа келтіріледі, өсімдіктер қиылады, газондар тегістеледі. Көгалдандыру және жайластыру бойынша іс-шараларын қаржыландыруға қажетті қаражат көлемі 2009 ж. 24 млн. теңгені құрастырды, бұл 2004 ж. деңгейден 17,7 млн. теңгеге артық болып табылады.

Жалпы тенденция бойынша қала аумағын қалпына келтіру және жақсарту бойынша жұмыстарды қаржыландыру көлемі жыл сайын өсуде.

«Менің аулам» бағдарламасы бойынша 2007 ж. балаларға арналған 65 ойын алаңдарында ШАФ (шағын архитектуралық формалар) орнатуға 74,9 млн. теңге бөлінді, ал 2008 ж. балаларға арналған 26 алаңда ШАФ орнату үшін 34 млн. теңге іске асырылды, осының нәтижесінде бюджеттік қаражаттар есебінен жақсартылған аулалар саны 91 болды.

Сонымен қатар, қосымша тартылған қаражаттар есебінен, қарастырылып отырған кезеңде, 202 аула жайластырылды. Бұл бағдарлама бойынша жалпы саны 293 аула жайластырылды.

Жыл сайын күзгі-көктемгі кезеңде қаланы санитарлық тазарту бойынша іс-шаралар өткізіледі, оның ішінде ұзындығы 10,8 км нөсер жүйесін және 240 құдықты тазарту бойынша, нөсер жүйелерін қалпына келтіру бойынша жұмыстар, бұл шаралар автокөлік жолдарынан және жаяу жүру тротуарларынан жаңбыр суларының жылдам ағып кетуіне қолайлы жағдай жасайды.

Заңсыз қоқыс үйінділерін жинау, автокөлік жолдарын суару, кәріз люктерінің қақпақтарын ауыстыру және жаңадан орнату бойынша жұмыстар жүргізіліп жатыр. 2009 ж. санитарлық тазалау бойынша іс-шараларға 9 млн. теңге көлемінде қаражат бөлінді.

Қаланың архитектуралық келбетін және тартымдылығын жақсарту мақсатында 2011-2013 жж. 8 фонтан салу және жаңғырту жоспарланып отыр.