Бағдарламасы аясында іске асырылды Russell Grigg becoming an outstanding primary school teacher

Шығармашылық ізденістегі мұғалімдер 
168
дәлелдерінің жоқтығы үшін сынға алынды. Говард-Джонс (2011: 11) 
балаларға ән айту кезінде су ұсынғандағы («Frère Jacques» әуеніне са
-
лып) «Ми жаттығуын» сынға алады:
Ал қанеки, су ішейік, су деген жақсы ғой.
Ол маған күш береді.
Негізінде, шөлдемеген кезде су ішу танымдық қабілетті төменде
-
туі мүмкін. Практикалық тұрғыдан алғанда, балалар қайта-қайта дис
-
пенсерден су алса немесе бөтелкеден су ұрттап отырса, оның да зияны 
бар. Доктор, «Bad Science» авторы Голдакр былай деген: «Сіз бір ста
-
қан су ішуге немесе жаттығу істеуге үзіліс жасау сияқты нағыз ақыл
-
ға қонымды әрекет те, сондай-ақ оны барынша техникалық, ал өзіңіз
-
ді ақылды етіп көрсететін түкке тұрғысыз әрекет те жасай аласыз» 
(Goldacre, 2009: 18).
Денсаулықты жан-жақты нығайтуға диета, дене шынықтыру, 
ұйқы, әлеуметтік өзара әрекеттестік және ынталандырушы орта сияқ
-
ты факторлар ықпал етеді. Соңғы жылдары үкімет балалардың ақыл-
ой қабілетін, оқуға ықыласы мен мінез-құлқын жақсарту үшін олардың 
тамағын Омега-3 (балық майы) құрамымен толықтыруды қарастырып 
жатқанда, теледидар жұлдызы Джейми Оливердің жұмысы халықты 
мектепте берілетін тамақты жақсарту қажет деген тұжырым жасауға 
жетеледі (Woolf and Lawrence, 2006). Омега-3 көздің жұмысы үшін өте 
маңызды әрі тиімді антидепрессант ретінде қолданылады. Блэкмор 
мен Фритт (2005) мұның кілті қоспаларсыз дұрыс тамақтану екенін ай
-
тады, сондай-ақ ол адамдардың дұрыс тамақтану туралы көп айтаты
-
нын, ал артық минералдар мен дәрумендердің қандай әсері болатыны 
туралы көп біле бермейтінін ескертеді. Пинкок өзінің белгілі еңбегінде 
(2009) ақыл-ой қабілетін арттыратын және кемітетін ана сүті мен ке
-
дейлік, күн көзі мен қаражидек, мнемоника мен бағбаншылық секілді 
100 факторды анықтап баға берген. Позитивті факторлардың бірі – нә
-
рестенің тамақтануы болса, ал ең зиянды фактор – ұйқының жоғалуына 
әкеп соққан мидың зақымдануы.
Кейде айрықша жағдайлар болады, десек те зерттеу жұмыстары, 
оның ішінде нейробиологиялық зерттеу нәтижелері баланың мектеп
-
тегі оқуына әсер ететін басты факторларды көрсетіп отыр. Олар:
 
„
ұйқы 
– Ұлттық ұи�қы қорының мәліметтеріне сәи�кес, балаларға жү
-
и�елі түрде жеткілікті мөлшерде қажет. 5 жас пен 12 жас аралығын
-
дағы балалар тәулігіне 10 –11 сағат ұи�ықтауға тиіс. Ұи�қы өнімділікті 
арттыра алады;
 
„
диета 
– фастфудтың шамадан тыс көп болуы академиялық қабілет
-
ке кері әсерін тигізеді (Bloom, 2009). «Avon» атты ата-аналар мен ба
-
лаларды ұзақмерзімді зерттеу орталығы (ALSPAC) дұрыс тамақтан
-

Шығармашылық ізденістегі мұғалімдер 
169
баи�тын балалардың көкөністі көп жеп өскен балаларға қарағанда 
IQ деңгеи�і төмен болатынын көрсетті (Alleyne, 2011);
 
„
жаттығу
– шыныққан шымыр балалар әлжуаз жолдастарына қара
-
ғанда, түрлі дағдыларды қажет ететін жұмыс пен күрделі ақыл-ои� 
тапсырмаларын жақсы орындаи�ды (Gray, 2012); 
 
„
музыка
– әртүрлі әуен оқушының көңіл күи�ін жақсарта алады, ал
Моцарт әсері (Моцартты тыңдаған балалар тыңдамағандарға қара
-
ғанда ақылды болады деген тұжырым) – бұл миф;
 
„
эмоция
– баланың көңіл күи�інің жақсы болуы ои�лау қабілетіне оң 
ықпал етеді. Жаи�сыз көңіл-күи� шешім қабылдауға зиянын тигізеді 
(LeDoux, 1996). Адам өзіне көңілі толғанда, ми есте сақтау қабілетін 
арттыратын эндорфиндерді бөледі (Jensen 2005);
 
„
қоршаған орта
– егер баланың бои�ын қорқыныш сезімі билесе, 
ол үшін оқу күресінге аи�налады. Мәселен, сыныптағы жағдаи� оны 
шектеи�ді, үи�індегілер тым талапшыл, сондаи�-ақ сыныптастары тек 
әлімжеттік көрсетеді; 
 
„
шамадан тыс ынталандыру
– жаңа тәжірибенің немесе ынталанды
-
рудың шамадан тыс көп болуы стресс тудырады, әрі баланың дамуы
-
на кедергі келтіреді. Балаларға өз бетінше танып білуге мүмкіндік 
беру керек, сонымен қатар оларды үнемі жоғары деңгеи�де ынталан
-
дыруға болмаи�ды;
 
„
зәбір көру
– баланың көрген зорлық-зомбылығы санасында аи�ықпас 
із қалдырып, оның миының күи�зеліске жауап қаи�таруына кері әсерін 
тигізеді (McGowan 
et al.
, 2009);
 
„
қабылдау
– балалар маңызды ақпаратқа ден қоюы үшін оны олардың 
қабілетіне саи� аздаған бөліктерге бөліп ұсынған жөн.
 
„
сөйлесу
– балалардың өз істегендері туралы басқалармен сөи�ле
-
сіп, оны ои� талқысынан өткізуі танымдық дамуына көмектеседі 
(Robson, 2006).
Нейробиологияның «үлкен үміт» деп аталған бір саласы (Ли, 2013) –
жұмыс жады. Бұл жеке тұлғаларға бірнеше ақпаратты сақтауға және 
өңдеуге мүмкіндік береді. «Cogmed» сияқты компаниялар оқушылар
-
дың есте сақтауы мен ден қоюын жақсарту үшін мектептерге арналған 
бағдарламалар әзірледі (www.cogmed.com). Көпшілік назары «Миды 
басшылыққа алатын оқу» (Garnett, 2005) мен 

жүктеу/скачать 5,81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: