Бағдарламасы аясында іске асырылды Russell Grigg becoming an outstanding primary school teacher

Шығармашылық ізденістегі мұғалімдер 
166
4.3-КЕСТЕ. 
Танымал ойлау дағдыларының кейбір бағдарламаларына шолу
Бағдарлама
Негізгі дерек
-
көздер
Қысқаша мазмұны
Ойлаудың 
алты қалпағы
Эдвард де Боно Әртүрлі түсті алты қалпақ ойлау түрлерін білдіреді: ақ 
(ақпарат), қызыл (эмоция), сары (оптимизм), қара (сақ-
тық), жасыл (шығармашылық) және көк (процесс). 
CoRT
Эдвард де Боно PMI (Плюс, Минус, Қызықты) CAF (Барлық факторларды 
қарастыру) және OPV (Басқа адамдардың көзқараста-
ры) сияқты стратегиялары арқылы бірқатар дағдыларды 
дамытуға арналған 60 сабақ жиынтығы. 
Әлеуметтік 
контекстегі 
белсенді
ойлау (TASC)
Белла Уоллес
TASC дөңгелегі секілді мәселелерді шешудің қолдан-
балы шығармашылық құрылымы оқу бағдарламасы 
арқылы ұсынылған. Ол тақырыптар бойынша келтіріл-
ген мысалдарды, кейс-стади түрлері мен сабақ әдістерін 
қамтиды. 
Ойлау тәсіл-
дері
Рон Ричхарт
Сабақ барысында нақты мақсат-міндеттерге қол 
жеткізу үшін сыныпта үнемі қолданылатын қарапайым 
шаралар. Мысалы, «ойлан – жұптас – ой бөліс» түсіндіру 
тәсілі, «Мен бұрын... ойланатынмын, қазір былай ойлай-
мын» деп ойлануға жетелейді, ал «бұлай айтуыңызға не 
түрткі болды?» деп ақталуға бағыттайды. 
Ойлау карта-
лары
Дэвид Хайерл
Белгілі бір ойлау процестеріне көмектесетін көрнекі 
құралдар жиынтығы, мысалы, ақпаратты жіктеудің ағаш 
картасы немесе жүйелеуге арналған сызбалар мен 
карталар. 
Балаларға 
арналған 
философия 
(P4C) неме-
се балалар 
философияcы 
(PWC) 
Мэтью Липман, 
Роберт Фишер
Бұл іс-шаралар көбіне әңгімелер мен этикалық дилем-
маларды қолданудан бастау ала отырып, көп өлшемді 
ойлауды дамытуға арналған. 
Құрал-жаб-
дықпен 
байыту
Реувен
Фейерштейн
Мұғалім медиатор рөлінде болып, оқушылардың мәсе-
леге қай тұрғыдан келетінін қадағалап отырады. «Қағаз 
және қарындаш» тапсырмасы беріледі, ол деректерді 
ұйымдастыру, салыстыру, санаттарға бөлу және талдау 
сияқты дағдыларға бағытталған. 
Танымдық 
үдеу, мысалы: 
CAME, CASE, 
Қане, ойлана-
йық
Филип Адей 
және
Майкл Шайер
Бұл бағдарламалар алдымен орта мектептегі математи-
ка мен жаратылыстану сабақтарында когнитивті даму 
мен ойлауды жетілдіруге бағытталған. «Қане, ойлана-
йық» материалдары 5–6 жас аралығындағы балалардың 
ретке келтіру, жіктеу және себеп-салдар байланысын 
анықтау сияқты дағдыларын дамытуға бағытталған 
практикалық зерттеулерде қолданылады.
Балалар-
дың ойлау 
дағдыларын 
жандандыру 
(ACTS)
Кэрол
МакГиннесс
2-негізгі кезеңге арналған бұл инфузиялық бағдарла-
ма оқу бағдарламасындағы контекстерді анықтайды, 
мұнда ойлау дағдыларын дамытуға болады, мысалы, 
жаратылыстанудағы себеп-салдарды пайымдау немесе 
математикалық фигураларды жіктеу. 
Жоғары дең-
гейдегі ойлау 
құралдары 
(HOT)
Грэм Уоттс
HOT құралдары сауаттылық пен ойлау дағдыларын 
біріктіреді. Олар ойлауға форма мен пішін беріп, ойды 
кеңейтілген мәтінге айналдыру үшін сауаттылық құры-
лымын қамтамасыз етуге арналған.
Дереккөздер: 
De Bono (1985); www.edwdebono.com; Wallace (2001); Ritchhart et al. (2011); Hyerle 
(2011); Lipman (2003); Feuerstein (1990); Adey and Shayer (1994); McGuinness and Sheehy 
(2006); http://tomorrowslearning.co.uk/hottools.php

Шығармашылық ізденістегі мұғалімдер 
167
институты сияқты ұйымдар педагог ғалымдар мен нейробиологтар 
бірлесе жұмылған ауқымды зерттеулер жүргізуде. Соңғы жобалар ұялы 
телефоннан тарайтын радиотолқынның балалар миы дамуына әсерін 
зерттеуге бағытталған. Егер 11 жасар балалардың 70–80 пайызы ұялы 
телефон ұстайтынын ескерсек, бұл өте маңызды мәселе болып отыр. 
Келесі бір зерттеулер кофеиннің артық мөлшері (коланың бір күндік 
мөлшері екі құтыдан аспауы керек) баланың сергектігіне және оқу 
үшін аса маңызды саналатын ұйқының тұрақты әрі жеткілікті болуына 
кері әсер ететінін көрсетті (Howard-Jones, 2011). Алайда нейробиоло
-
гияның оқу ісін қаншалықты жақсарта алатыны әлі де даулы мәселе. 
Білім беру саласына кеңесшілер дайындауға байланысты аса салмақ
-
ты ескертудің бар екені және компаниялар өз тәжірибесін жұқа плас
-
тинка «миды басшылыққа алатын оқуға» негіздейтіні жасырын емес.
Ховард-Джонстың (2011) көрсетуінше, «миды сканерлеуден сабақтың 
жоспарына» дейінгі жолда ми туралы түрлі мифтер туды. Атап айтсақ:
„
балық маи�ы мидың жұмысын жақсартады;
„
координациялық жаттығулар мидың оң жақ және сол жақ сыңарла
-
рының жұмысына оң ықпал етеді;
„
су ішу ми кебуінің алдын алып, оның жұмыс өнімділігін арттырады;
„
біз миымыздың 10 паи�ызын ғана паи�даланып жүрміз; 
„
ұлдар мен қыздардың миы бірдеи� емес.

жүктеу/скачать 5,81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: